Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

"Zasady ogólne 1. Nie ma łowiectwa bez hodowli. Kto nie przeprowadza w łowisku zabiegów hodowlanych, ograniczając swą rolę do eksploatowania zwierzostanu, nie jest myśliwym, lecz szkodnikiem uszczuplającym bogactwo narodowe. 2. a) Kto mając prawo strzelania zwierzyny płowej czy czarnej strzela bez wyjątku do każdej napotkanej sztuki, nie bacząc, że jest to sztuka przyszłościowa, cenny dla łowiska reproduktor albo matka od młodych, nie różni się niczym od zwykłego kłusownika i zasługuje na wykluczenie z szeregów PZŁ. b) Kto przestępstwo to popełnia z chęci zysku tym bardziej zasługuje na wykluczenie z szeregów PZŁ. 3. a)Kto poluje w sposób niebezpieczny dla otoczenia, chociażby to nie powodowało natychmiast nieszczęśliwego wypadku, powinien zostać z polowania usunięty. b) Kto czyni to stale i systematycznie, powinien mieć odebrane pozwolenie na broń."

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Znaczenie napisu na kapliczce przydrożnej w Markocinie:
U góry znajduje się skrót IHS, co oznacza imię "Jezus" (jest to zestawienie pierwszych trzech wielkich liter w języku greckim, składających się na imię Zbawiciela: "IHS [OYC]").
Poniżej widzimy graficzny skrót od imienia "Maryja" (w łacińskiej formie jako "Maria").
Wiele natrudziłem się, żeby wyjaśnić napis poniżej umieszczony. Moja hipoteza jest taka, że mamy tu do czynienia z dwiema osobami o tym samym nazwisku ("KNOF") (w pierwszym przypadku tego "N" nie widać wyraźnie, ale mam wrażenie, że częściowo zatarła się kreska przy "N"). Poza tym są dwa imiona. Pierwsze to "IAN" (dziwi tylko, dlaczego jest odwrócone "N", skoro dalej autor pisze je normalnie). Problemem jest drugie imię. Wydaje mi się, ale to tylko moja hipoteza, że jest to nieudolnie napisane "TONJ"' ("Toni" - skrót od "Antoni"). Zdrobnienie może wskazywać na to , że mamy do czynienia z młodym chłopakiem. Poza tym nazwisko oraz imiona sugerują osoby o niemieckojęzycznym pochodzeniu ( "IAN", a nie "JAN"; "TONJ", a nie "ANTONI".
Początkowo trzecie słowo zidentyfikowałem jako "JONJ" ("Joni", czyli "[z] Jani" - tak na [Kościelną] Janię mówią nieraz starsi mieszkańcy Skórcza ) i to mogłoby oznaczać, że "JAN KNOF" pochodził z tej wioski (co lokalizacyjnie byłoby możliwe), ale potem ten trop zarzuciłem, ze względu na duże różnice w zapisie między ewentualnym pierwszym "J" a ostatnim "J".
Zastanawiająca jest też data 1864. W pierwszym momencie automatyczne skojarzyłem ją z powstaniem styczniowym. No ale przecież nasze tereny były nie pod rosyjskim, lecz pod pruskim zaborem. Czy jednak istnieje jakieś powiązanie? Nie wiem. Trzeba by zapytać historyków lub znać dobrze historię tych ziem, a ja ją dopiero poznaję.
Mam też wątpliwość co do prawidłowego brzmienia nazwiska "KNOF". Ze sposobu pisania można wnioskować, że autorem napisu jest jakiś amator (może osoba nieznająca dobrze liter, stąd choćby błąd w odwróconym "N"). Moja hipoteza wygląda następująco: autor napisał nazwisko tak, jak je wymawiano i jak je znał ze słuchu, a powinno to być w zapisie "KNOPF" lub, co jest bardziej prawdopodobne, "KNOFF". Oba nazwiska spotyka się w języku niemieckim dość często. Może ślad jakiś byłby w księgach chrzcielnych parafii w Osieku?
Tyle udało mi się odszyfrować i są to tylko moje przypuszczenia. Jeśli będzie Pan miał jakieś dodatkowe informacje na ten temat, to prosiłbym o ich przekazanie (bo sprawa mnie dość mocno zainteresowała). Pozdrawiam
ks. Wojciech Kardyś

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Film "Spotkanie z łosiami". Autor: Łowczy Krzysztof Bąkowski.
Montaż BDB

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Ta jedna licha drzewina -
Nie trzeba dębów tysięcy! -
Z szeptom się ku mnie przegina:
"Jest Bóg i czegóż ci więcej?!"

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

Powrót do góry

11 lutego 2014 roku - Na grzybach w roku 1944

Wielu z nas lubi zbierać grzyby. Jest w tym na pewno jakaś przyjemność. Wiele lat temu było słynne powiedzenie, że jest tyle grzybów, że można kosić je kosą i ładować na wóz konny. W pewnym sensie była to prawda, gdyż wiele miejsc nie było penetrowanych przez grzybiarzy z powodu odległości do pokonania najczęściej pieszo lub rowerem. W dzisiejszym czasie najczęściej podaje się ilość znalezionych grzybów (dotyczy to szczególnie tych szlachetnych jak prawdziwki) w sztukach. Sam kilkakrotnie będąc w łowisku przed zasiadką na ambonie odwiedzam miejsca, gdzie mogę spotkać grzyby. Dotyczy to również miejsc w okolicach Skórcza.

W sumie zbierają wszyscy niezależnie od profesji - od lekarza, kominiarza, strażaka, po nauczyciela i księdza. Opowiadał mi pan Jan Talaśka z Kasparusa, że podczas okupacji chodził na grzyby do lasu. Jesienią w 1944 roku był na grzybach ze swym kolegą Heńkiem Urbanem. Mieli z sobą kosze. Idąc lasem (był to oddział nr 11) zauważyli: tu żołnierz niemiecki z karabinem, tam żołnierz. Ci zaraz przyszli do nich krzycząc "Halt!" (stój) i zajrzeli do koszy. Myśleli, że mają w tych koszach chleb na partyzantów. W tym lesie partyzanci mieli bunkier, który został ujawniony przez własowców z Jagdkommando i robotnicy leśni musieli go rozebrać. Poza strachem jaki przeżyli nic im nie zrobili. Pan Jan z Edkiem dziwili się, że Niemcy sprawdzają ten oddział, gdyż partyzantów od tamtego czasu już nie było. Ale Niemcy sprawdzali okoliczne lasy cały czas. Takie same zdarzenie przeżył pan Wacław Jabłoński jak był na łąkach na Studzienicach, gdzie mieli wykopany bunkier na czas ukrycia podczas walk o wyzwolenie Smolnik. Będąc przy bunkrze został zauważony przez przeczesujących las własowców od strony leśniczówki Lasek. Po dojściu i zobaczeniu bunkra poszli dalej. Te prawdziwki na zdjęciach pochodzą z miejsca gdzie pan Jan był kontrolowany przez Jagdkommando. Taka to jest historia Kociewia.
Antoni

Skórcz dnia 09.02.2014 roku

---

Powrót do góry

09 lutego 2014 roku - "Kantakowy most"

Był taki most na rzece Wda we Wdeckim Młynie, gmina Lubichowo, który nazywano "kantakowy most". Ten most doskonale pamiętam z dzieciństwa, gdyż był skrótem do miejscowości Szlaga, Kasparus, Cisiny, Długie i Wdeckiego Młyna. Korzystali z niego mieszkańcy Smolnik, Ziemianka, Wielkiego Bukowca i Zelgoszczy. Prowadziła do niego leśna droga i przed laty można było dojechać do niego od strony Drewniaczek drogą w chwili obecnej o nawierzchni asfaltowej, która prowadzi do szkółki leśnej Drewniaczki. Jechano stale lasem - buczyną, przed leśniczówką Lasek zaczynały się typowe lasy sosnowe. Po minięciu leśniczówki prostą drogą jak strzała dojeżdżaliśmy do rzeki, z tym że zjeżdżając z drogi leśnej skręcaliśmy w prawo z pagórka i następnie w lewo i na wprost do mostu. Most ten był oczywiście cały wykonany z drewna, włącznie z przyczółkami. Przejeżdżając po nim wozem konnym miałem uczucie, że on się rozleci. Szczególnie poprzeczne drągi wydawały mi się luźne, jak konie szły nich. Tym mostem transportowano wozami, saniami zboże, siano i drewno. Pamiętam z relacji starszych mieszkańców, że most ten podczas działań wojennych został zniszczony i "ruski" go odbudowali. Ta budowla dość długo służyła ludziom - do czasu, jak uległa dewastacji poprzez jego częściowe spalenie. W dzieciństwie ja i mój brat Andrzej zaczynaliśmy łowienie ryb na rzece Wda idąc z jej biegiem wody do wsi Smolniki. Tak samo czynili inni mieszkańcy Smolnik. Często siedząc na tym moście można było obserwować pływające ryby w wodzie, a woda była wtedy czysta jak lustro, jak również płynące kajaki. Już wtedy znano walory turystyki wodnej. Ten most pamięta Kazik Grzenia, jak przyjeżdżał na kolonie do Wdeckiego Młyna z "firmy" Las w Skórczu. Też przyglądał się z niego pływającym rybom. W mych gawędach często się przewija ten most. Pan Jan Talaśka z Kasparusa jak i Pan Wacław Jabłoński z Starogardu wspominają ten most, z którego korzystali w czasach swej młodości. Dzięki Panu Piotrowi Alfuth z Wdy udało mi się uzyskać ksero zdjęcia z budowy tego mostu, która trwała od 16 maja do 6 lipca 1938 roku. Na podstawie tego zdjęcia można przypuszczać, że wykonywane są prace przy budowie izbicy z drewna celem zabezpieczenia filarów mostu przed naporem lodu.

Ps. Ta gawęda czekała na zdjęcie tego mostu. Ciekawy jestem, czy ktoś jeszcze jest w posiadaniu zdjęcia tego mostu…
Antoni

Skórcz dnia 23.03.2013 roku

---

Powrót do góry

02 lutego 2014 roku - 19 grudnia 1944 roku - strzały w okolicach Smolnik

28 kwietnia 2013 roku jechałem z panem Kostkiem do Kasparusa. Gdy minęliśmy leśniczówkę Szlaga jadąc w kierunku Wdeckiego Młyna, pan Kostek wspominał mi, że kiedy przed świętami Bożego Narodzenia wracali z młyna w Szladze, to słyszeli odgłosy strzałów, które dobiegały za rzeki Wdy. Te strzały towarzyszyły im aż do jeziora Jelonek. Jadąc drogą na wysokości "Suchego Jelonka" zostali zatrzymani przez trzech żołnierzy niemieckich, którzy się ich pytali, czy nie widzieli kogokolwiek przechodzącego, czy przebiegającego drogę. Odpowiedzieli, że nikogo nie spotkali. Żołnierze ci mówili po polsku. Byli to własowcy z Jagdkomando. Wsiedli na wóz i dojechali do "kantakowego mostu". Ten był obstawiony przez wojsko, które ich zatrzymało na drodze. Nie mogli przejechać mostu i czekali kiedy dostaną zgodę. Postój trwał do godziny i dopiero pojechali. W domu pan Kostek dowiedział się, że Niemcy zrobili obławę na partyzantów i tylko Słowikowi i Depce udało się uciec. Część zginęła przy rzece, a starą Filbrandtkę dostali żywą. Od Krocza wzięli konia z wozem, na który załadowali zastrzelonych partyzantów i zawieźli za Smolniki pod Skrzynię i tam zakopali. Przedtem rozstrzelali Filbrandtkę. Nie jest w stanie mi podać, gdzie zginęli. Wychodzi na to, że w kilku miejscach.

Inną wersję tych wydarzeń podała pani Agnieszka i brat Antoni Engler. W tym dniu ojciec ich szybko obudził i kazał się szybko ubierać, bo "Niemcy mogą nas wywozić". Do mieszkania weszli żołnierze niemieccy, którzy zwrócili uwagę - dlaczego oni są ubrani? Ojciec odpowiedział, że tak jest stale, gdyż chcą oglądać dojenie krów i idą szybko rano do chlewa. Ojciec przedtem zauważył samochody przy krzyżu i był pewien, że będą ich wywozić. Smolniki i Ziemianek zostały otoczony przez wojsko Jagdkomando i zaczęli robić rewizję dom po domu. Dziwne, gdyż w tym dniu Niemcy mieli zaplanowane polowanie i ojciec miał iść jako naganiacz, lecz zostało odwołane. Następnie żołnierze zaczęli dokonywać przeczesywania lasów wokół Smolnik w tak zwanym rejonie "Długie Błota", gdzie znajdował się bunkier partyzantów. W przypadku gdy spotkali robotników leśnych podczas prac i partyzanci ukrywali się pomiędzy nimi, nie prowadzili ostrzału. W tym dniu słyszeli strzały i z relacji żołnierzy wynikało, że zastrzelili młodego chłopca. Żałowali że taki młody, dzielny, bronił się do końca. Powtarzali "schade Junge" szkoda chłopca.

Przy drodze Smolniki Skrzynia po prawej stronie drogi jadąc ze Smolnik jest miejsce pamięci narodowej. Tablica imienna tych, którzy zginęli w tym dniu, a wolność spóźniła się zaledwie o dwa miesiące. Do końca trwała eksterminacja narodu polskiego.

Ps. Ten artykuł długo czekał na ukazanie, gdyż chciałem zebrać dodatkowy materiał. Nie udało się znaleźć innych osób mogących potwierdzić tę historię. W przypadku uzyskania dodatkowych informacji postaram się napisać.

Warto jadąc leśnymi drogami zatrzymać się w miejscach pamięci narodowej oddać hołd tym, którzy zginęli.

Plutony Jagdkommando rozlokowane były w części wsi Borów Tucholskich do zwalczania partyzantów.
Antoni

Skórcz dnia 01.02.2014 roku

---

Powrót do góry

25 stycznia 2014 roku - Taki sobie "Jelonek"

Jelonek - dla wielu z nas wyraz oznaczający zwierzę z rodziny jeleniowatych. Być może niewiele osób zdaję sobie sprawę, że w gminie Lubichowo znajduje się piękne jezioro przepływowe o tej nazwie. Tego jeziora nie umieszczono na tablicach informacyjnych o Kociewiu, a szkoda. Jezioro to mieści się przy drodze prowadzącej z Wdeckiego Młyna do Kasparusa. Jadąc z Wdeckiego Młyna do Kasparusa drogą przy leśniczówce, którą będziemy mieli po prawej stronie, dojedziemy do pierwszej drogi odchodzącej w lewo. To dawna droga prowadząca do byłego "Kantakowego mostu" na rzece Wdzie. Jadąc drogą leśną po lewej stronie będziemy widzieć rzekę. Dojedziemy do "Suchego Jelonka", który będzie się znajdować po prawej stronie, od którego prowadzi rów do rzeki. Kilkanaście lat temu było to pastwisko, dziś porasta olcha i sosna, widać ślady żerowania bobrów. Po przejechaniu dalszego odcinka drogi po prawej stronie będzie prześwitywać jezioro Jelonek. Dzięki wycince części drzew to jezioro zostało częściowo odsłonięte. Ten widok mamy tylko w okresie zimy, gdyż drzewa liściaste zrzuciły liście i polepszyła się widoczność. W sumie jadąc możemy podziwiać rosnące drzewa: sosny, świerku, brzozy, dębu, buka, grabu, lipy, olchy i oczywiście jałowiec, kruszynę. Jedne zasadzone ręką człowieka, inne znalazły się tu dzięki wiatru, który przeniósł nasiona - taka jest przyroda. Na tym odcinku przy odrobinie szczęścia możemy napotkać żerujące daniele, jelenie, sarny jak i dziki. Jadąc dalej dojeżdżamy do strugi, która wypływa z tego jeziora. Ta struga może być sucha, jak i może płynąć woda. W sumie to czy płynie, czy nie płynie to sprawka bobrów, które systematycznie zatykają przepust powyżej. Na tej strudze znajduje się zastawka w celu spiętrzenia wody na jeziorze i jako punkt czerpalny dla straży. Za strugą w prawo prowadzi droga do jeziora. Dojedziemy do parkingu Koła nr 74 PZW w Skórczu. Jezioro swobodnie możemy obejść wydeptaną przez wędkarzy ścieżką, z której korzysta również zwierzyna. Jezioro to ma charakter rynnowy z okresu polodowcowego. Jego powierzchnia to 21,4 ha. Głębokość wody dochodzi miejscami do 16,5 metrów. Brzegi jeziora porośnięte trzciną. Przy brzegach możemy napotkać żeremia bobrowe. Po przeciwległej stronie znajduje się ogólnodostępny parking, przez nas wędkarzy zwany "przy figurce". Do tego parkingu możemy dojechać od drogi Wdecki Młyn do Cisin i Kasparusa. Wtedy to leśniczówka będzie po lewej stronie drogi. Skręcamy z tej drogi w lewo pod kątem ostrym. Droga ta nosi ślady poruszania się po niej pojazdów. Jadąc tą drogą dojeżdżamy do jeziora i będziemy mieli zapierający w piersiach dech widok jeziora z góry - coś pięknego niezależnie od pory roku. Po zjechaniu w dół jesteśmy na tym parkingu. Po prawej stronie na drzewie znajduje się figurka Matki Boskiej w mini kapliczce przybitej do drzewa. Została tam umieszczona przez mężczyznę, który uratował się przed utopieniem jak był na rybach.

Jezioro to przed lat wchodziło w skład gospodarstwa rybackiego Piotrowo koło Tczewa. Rybaczył na nim pan Karnowski z Ocypla, z tym że w rybaczeniu pomagali mu mieszkańcy Wdy jak i Wdeckiego Młyna. Jezioro w tym czasie nie było udostępnione do wędkowania wędkarzom poza tymi osobami, które uzyskiwały pozwolenia z Piotrowa. Od roku jezioro to dzierżawione jest przez ZO PZW w Gdańsku i przydzielono Kołu PZW w Skórczu. Ja sam to jezioro poznałem szybciej, jak koło nasze otrzymało obwód łowiecki. Pamiętam jak w okresie jesiennym na przelotach siadały gęsi od strony Szlagi. Na jeziorze tym niepodzielnie panowały kaczki krzyżówki, cyranki i łyski. Nieważne było strzelenie kaczki, czy gęsi, ale sam koncert głosów żerujących ptaków był piękny. Wędkarzy spotykało się w tym czasie nielicznych - tych miejscowych, którzy korzystali na zasadzie dziad wędkował, to i ja wędkuje - tak było. Ich łatwo nie było zlokalizować, gdyż jak przychodzili nad wodę to tak, że ptactwo nie reagowało. Tylko unoszący się zapach papierosów "Sport" zdradzał ich miejsce. Legalni wędkarze zwykle swym zachowaniem płoszyli ptactwo, które się podrywało z wody. Cóż, byli to ludzie z miasta.

Ciekawym elementem przy tym jeziorze jest wykopane przed wojną tarlisko, które znajduje się przy parkingu koła. Z relacji starszych mieszkańców wynika, że rybacy odławiali liny przed tarłem i je tam wpuszczali, aby bezpiecznie odbywało się tarło i narybek bezpiecznie się rozwijał. Ryba z jeziora wędrowała do rzeki i na zimę z rzeki do jeziora. Woda w tym jeziorze to kryształ. Żyją w nim raki, różne gatunki ryb w tym i sumy z Wisły. Przed laty jak z Grzegorzem Glinieckim i Markiem Błońskim jeździliśmy na Wisłę, to część małych sumów wpuszczaliśmy do Jelonka. Pamiętam z dzieciństwa, że część robotników leśnych podczas przerw na posiłek przy pracach na zrębie wspominało, że na Jelonku są takie szczupaki jak kłody i latem można spotkać przypadki pożerania młodych kaczek i łysek przez nie. Ponoć na ciele ich porasta mech - takie są stare. Te opowiadania były bardzo ciekawe, okraszane często że taki szczupak nie był możliwy do wyciągnięcia na wędkę, jak również siecią - a mówili to starzy fachowcy. Część nich w okresie zimy pomagała ciągnąć rybę spod lodu rybakom. Za pracę otrzymywali rybę. Latem pomagali w zastawianiu żaków i sznurów na węgorza i sandacza. Pan Władysław Noga opowiedział mi legendę o nazwie Jelonek.

Tak w sumie człowiek rósł i w pewnym okresie czasu było mi dane zobaczyć prawdziwego szczupaka na Jelonku. Było to kilka lat temu jesienią. Jak pola robiły się czarne (zaorane), to wtedy wytrawni wędkarze mówią, że bierze drapieżnik: szczupak, okoń, sandacz. Wybraliśmy się w trójkę na ryby na Jelonek, to jest Grześ Gliniecki, Marek Błoński i ja. Mieliśmy z sobą łódź Grzesia i mieliśmy łowić w trójkę. Po przyjeździe zwodowaliśmy łódź i ja zaproponowałem mistrzom, że będę łapał z pomostów, a oni z łodzi. Wziąłem spinning i zacząłem łowić. Miałem kilka pobić, ale bez skutku. Zmieniłem blaszkę na gumkę i pamiętam, że byłem na pomoście, gdzie w wodzie leżał potężny świerk. Po rzucie skręcałem żyłkę. Kołowrotek lekko się kręcił. Gdy gumka znalazła się w konarach świerku zacząłem szybciej kręcić kołowrotkiem, aby nie doszło do zaczepu. Tak w sumie się stało, lecz za gumką wpłynął szczupak. Była to faktycznie kłoda. Miał trudności z wydostaniem. Wyglądał jak atomowy radziecki okręt podwodny. Żałowałem, że nie prowadziłem gumki wolno. Być może by strzelił wtedy tylko spinning, bym wyrzucił na wodę, a koledzy by go wyciągnęli. Ten szczupak śnił mi się po nocach.

Co prawda ja nie miałem już takiego szczęścia, aby spotkać taki okaz na Jelonku. Udało się tego dokonać prezesowi koła PZW w Skórczu koledze Włodzimierzowi Szarafin, który będąc 15 sierpnia 2013 roku na Jelonku z pomostu wyciągnął szczupaka o wadze 8,58kg i długości 114cm . Tego szczupaka wyciągnął na pojedynczy haczyk, żyłka 0,22mm, żywiec to większa płoć złapana na wędkę. Opowiadał, że po złapaniu płoci wyrzucił wędkę z żywcem i dalej łapał płocie, które słabo brały. W pewnym momencie zorientował się, że nie ma spławika z żywcem.

Sciągnął wędkę do łapania płoci i zaczął skręcać żywcówkę. Stwierdził, że ryba podeszła pod pomost na którym łowił. Ryba poszła na wodę wyciągając żyłkę i zaczęła się walka, dokręcanie i popuszczane hamulca. Po pewnej chwili pokazał się szczupak. Ta walka trwała kilka minut. Z pomocą wędkarzy udało się go podebrać i zważyć. Idąc ze szczupakiem w podbieraku na brzeg podbierak się złamał i szczupak znalazł się z powrotem w wodzie, ale nie miał już sił dalej walczyć. Drugie takie same branie miał kolega z koła Krzysztof Kurkowski z Tczewa. Co prawda złapał szczupaka na spinning z łodzi. Zacytuję kolegę Krzysztofa: "Rybka wzięła na woblera Salmo egzekutor9", wędka Shimano Alivio super sensitive 240 ML, kołowrotek Mistral Ignana RD 3000, żyłka Team Dragon Spinn 0,18. Było to 27 grudnia 2013 godzina 13. Hol trwał 20 - 30 minu. Był bardzo ekscytujący, z odjazdami ryby po kilkanaście metrów. Waga 8kg długość 95cm.

Dziś każdy członek PZW może spróbować szczęścia na tym jeziorze, aby tylko każdy z nas zadbał o ochronę środowiska. Jednymi z tych, którzy dbają o przestrzeganie przepisów jest Straż Leśna Nadleśnictwa Lubichowo w osobach komendanta Grzegorza Sławnego i strażników: Stefana Bugajewskiego i Mirosława Rodthe, którzy w tym roku - 2014 zostali wyróżnieni "Za działalność na rzecz ochrony wód PZW". O wspólnych działaniach napiszę w innej gawędzie.

Ps. Mamy przypadki wyjazdów wędkarzy na ryby poza granicę naszego kraju i tu kłania się przysłowie "cudze chwalicie swego nie znacie". O widoku z pomostu na jezioro Jelonek nie pisałem, gdyż nie starczyłoby stron. Widok wyskakującej drobnicy z wody, jak goni okoń. Nie mówię o widoku płynącego bobra, jak i pięknej wydry - to trzeba samemu zobaczyć, pozostanie na zawsze w pamięci.

"przynęty miękkie potocznie nazywane gumą"


Skórcz dnia 25.01.2014 roku Antoni

---

Powrót do góry

15 grudnia 2013 roku - Dzik

Dziś trudno dokładnie ustalić datę kiedy to dokładnie było, lecz na pewno był to w miesiącu grudniu, 10 lub 15 - na pewno okres przedświąteczny. Wybrała się ich paczka - czworo z Trójmiasta - na dziki. Tak faktycznie, to uciekli z domu, aby nie brać udziału podczas porządków przedświątecznych. Zima była wspaniała, dużo śniegu.

Jadąc ustalali plany, gdzie to każdy z nich siądzie na dzika. Po przyjeździe do Kałębnicy stwierdzili, że część ich kolegów po prostu wyprzedziła ich i przyjechała w łowisko w piątek wieczorem. Miny mieli niezadowolone. Zygmunt zaproponował, aby udać się do Osieka i zakupić coś na ząb. Jedynie Arek był za tym projektem. Krzysiu i Piotr stwierdzili, że nie tłukli się w samochodzie tyle kilometrów, aby osuszać szkło. Arek obraził się na nich - nikt ich nie zmuszał aby się tłukli. Aro pod plandeką przecież ich tyłki wiózł bezinteresownie. Zygmunt aby rozładować sytuację zaproponował, aby zapolować na dewizówce. Mieli odstrzały na dzika. Wsiadają do samochodu i udają się w łowisko. W trakcie jazdy spotykają leśniczego, którego proszą o wpisanie do zeszytu. Leśniczy nie odmawia, tylko komentarz jego jest dość dziwny, bo stwierdza, że po ubiorze to wybrali się na grzyby, a nie na polowanie. To przez Krzysia, który w czasie zimy ubiera się lekko, gdyż twierdzi, że jest mu gorąco. Na koniec pozdrowienie leśniczego życzącego połamania broni dobiło Arka tak, że wykręcił samochodem z powrotem. Tylko głos Zygmunta: "Co robisz?! Stój!" spowodowało, że wszyscy nieomal pospadali z siedzeń. Zygmunt skwitował: "Znacie wszyscy jego. Dla niego jesteśmy niczym. Przecież my nie mamy marek jak dewizowcy". Arek opuścił miejsce kierowcy ustępując miejsca Zygmuntowi, który stwierdził, że wreszcie jego długie nogi odpoczną. Wtedy to Krzyś stwierdził, że jest najstarszym wśród nich i powinien siedzieć obok kierowcy. Cóż mieli robić. Arek i Piotr usadowili się na tylnym siedzeniu komentując, że Krzyś na pewno przemarzł i tylko się chce ugrzać. Krzysiu skwitował to krótko: "Jak będę strzelał, to ubranie nie będzie krępować ruchu." Znali go z tego, że był wybitnym teoretykiem. Gorzej coś nieco wychodziło na ambonie, ale zawsze było "coś". Taki to był Krzyś.

Jadąc drogą leśną Osiek-Drewniaczki Zygmunt skręcił na Lasek. Po dojechaniu do linii wysokiego napięcia postanawia objechać łąki przy Lasku i udać się pod rzekę. Za łąkami wjeżdża w przesiekę biegnącą równolegle obok bagna na wprost Smolnik, z tym że tą przesieką nie idzie jechać, gdyż nie pozwalają pnie. Zmuszony jest jechać obok bagna. W pewnym momencie zauważa, że w bagnie stoi potężny dzik! Czarny jak smoła - z uwagi na duży śnieg. Stwierdza, że to nie duży dzik. Na jego głos dzik Arek i Piotr wyskakują tyłem, nieomal zrywając plandekę. Padają strzały. Zygmuntowi wydawało się, że jest na wojnie i tylko spokojny głos Krzysia: "Co ci chłopcy robią" uzmysłowił mu, że dzika nie trafili, gdyż nie widział reakcji jego po strzale. Postanawia iść sprawdzić. Słyszy głos Krzysia: "Przy takich strzałach nie dostał." Po dojściu na miejsce i zobaczeniu rapci tego dzika na śniegu uzmysławia sobie, że to duży dzik. Po kilku krokach napotyka maleńkie krople farby. Dzik ciągnie wzdłuż kępy świerków. Zygmunt wraca do samochodu i mówi że jest farba i Arek z Piotrem mają iść po śladzie, a on objedzie bagno "Brzózki" i będzie na nich czekał. Był pewien, że dzik będzie ciągnął na Smolniki. Po dojechaniu na końcu bagna zatrzymuje się przy "Śluzie" i widzi, że Piotr z Arkiem idą i mówi do Krzysia: "Nie wysiadamy, zaraz będą." Zdążył to powiedzieć, nagle słyszy strzał i wtedy w lusterku zobaczył go w całe krasie! Dzik sforsował strugę i kierował się na kępę świerków. Zapada decyzja, że Piotr z Arkiem mają iść dalej tropem dzika, a Zygmunt z Krzysiem jadą sprawdzić, czy nie poszedł na Smolniki. Okazuje się, że nie ma śladów. Wracają na miejsce, gdzie Arek i Piotr czekają na nich i mówią, że dzik poszedł w prawo, a nie w lewo. Sprawdzają trop i faktycznie - dzik poszedł w świerki, gdzie była kiedyś stara szkółka i kieruje się na leśniczówkę Lasek. Arek i Piotr twierdzą, że tego dzika nie dojdzie się, gdyż on sadzi przez takie duże kłody drewna, wspina się po stromych zboczach. Jak zawsze Krzysiu potwierdza naukowymi określeniami, że ten dzik dostał obcierkę, bo dziwne że do takiego dzika nie mogli trafić. Arek z Piotrem zapewne musieli oddychać podczas strzału i to było przyczyną jego nietrafienia. Piotr skwitował słowami: "Ciekawe co ty byś zrobił Krzysiu na naszym miejscu?" Krzyś stwierdził, że na pewno dzik by leżał i odbierał gratulacje. Arek rozładował sytuację, że nie ma co się mądrzyć, a trzeba jechać dalej szukać. Jadąc drogą, przed dojechaniem do Lasku, zauważają ślady dzika. On kieruje się Bojanowo, na linię wysokiego napięcia. Zygmunt postanawia objechać drogami w kierunku Bojanowa, Głodowy i Lasku. Jest pewien, że dzik kieruje się w stronę młodników przy Wdzie. Po objechaniu i potwierdzeniu że dzik zaległ postanawiają, że Zygmunt pójdzie jego tropem. Krzysia zostawia przy buczynie na Drewniaczki. Piotr z Arkiem na "telefonce". Zygmunt po wejściu na ślad idzie pod tym wysokim napięciem gdzieś 100 metrów i pojawia się nalot buczków tak zwarty, że mówi do siebie: "Boże gdzie ja idę?!" Stracił orientację i myśli, że jak dzik zaszarżuje, to nie ma szans. Postanawia się wycofać i obejść tę kępę. Będąc około 3/4 drogi podnosi wzrok i widzi coś czarnego. Tak! To jest ten dzik! W odległości 20 metrów celuje w niego na komorę i strzela z breneki. Jak ten dzik się zerwał! I dobrze że nie w jego stronę, a na Krzysia! Jak się okazało, to dzik przebiegał w odległości 30 metrów od Krzysia, który zdążył oddać do niego cztery strzały. Zygmuntowi zrobiło się ciepło. Idzie po śladach dzika. Dochodzi do Krzysia, który jest blady i mówi, że ten dzik tylko łamał te buczki i nie mógł w niego trafić. Strzelał go odchodzącego. Dobrze, że pod górkę! Strzelał go w kark i musiał gdzieś dostać obok kręgosłupa, bo go zachwiało i poszedł. Tłumaczył się, że nie mógł dobrze trafić, gdyż dzik szedł jak przeciąg. Idą razem na miejsce strzału w odległości około 50 metrów od tego miejsca. Zygmunt zauważa leżącego dzika i mówi do Krzysia: "Toż to wersalka". Ostatni kęs dla dzika i złom dla Krzysia, który nadal jest blady i rozstrojony. W między czasie przybiegają Piotr z Arkiem. Widok dzika ich zamurował. Co robić z nim? Każdy z nich patrzy, jeden na drugiego. Kto wpadł na pomysł, aby tego dzika podzielić na cztery dziki - trudno dziś powiedzieć. Arek zaczął rządzić. Stwierdził, że idzie po samochód i trzeba dzika wypatroszyć. Po wypatroszeniu włożyli do samochodu i ruszyli. Z tym, że planowali go zważyć. Wstąpili do znajomego rolnika. Okazało się, że brak odważników nie pozwolił zważyć dzika. Podczas próby zważenia zadecydowano, aby dokładnie sprawdzić ile kul przyjął ten dzik. Okazało się, że przyjął trzy kule, z czego Krzysiu trafił go w nerkę, którą została doszczętnie rozbita i pocisk porozrywał płuca. Zygmunta breneka na puste między kręgosłupem a płucami. Trzeci strzał na miękkie. Kto trafił - Piotr czy Arek trudno było ustalić. Każdy z nich przypisywał sobie ten strzał. Ta trójka Krzyś, Piotr i Arek - każdy z nich chciał skórę i oręż. Zygmunt pogodził ich, że weźmie to ten, co więcej postawi. Udali się do sklepu po zaopatrzenie i w domku do późnych godzin trwały rozmowy na temat oddanych strzałów.

Rano pojechano z próbką do badacza. Gdy było wiadome, że dzik jest zdrowy, został oskórowany. Podczas obielania można było podziwiać pancerz tego pojedynka. Breneka nie była w stanie jego przebić. Zygmunt zauważył, że dzik ten miał ślady po kulach, które za swego żywota przyjął i nie można było wykluczyć, że to były breneki. Przed oddaniem skóry do garbowania została zważona. Miała tylko ponad 40 kg . Z dzika tego rzeźnik w Lubichowie na święta zrobił polską. Była wspaniała! Skóra do garbowania powędrowała do Tucholi. Została pięknie wygarbowana. Arek nią się wszędzie chwalił do czasu, gdy na czas remontu mieszkania zwinął ją w rulon. Stwardniała i nie można było jej w żaden sposób rozwinąć. Oręż dzika był olbrzymi, z tym że jedna fajka była złamana. Szkoda że ów oręż nie poszedł na wycenę. Na pewno by uzyskał medal.

Brak "Czarnego" w leśnictwie Lasek nie od razu zauważono. Był to dzik ,który potrafił na długi okres czasu znikać, lecz zawsze powracał i można go było zobaczyć w takich miejscach, gdzie nie powinien się znajdować - jak duże mrowisko przed leśniczówką, gdzie w biały dzień się sadowił tak, że było go widać z okien kancelarii. Czy przebywanie wśród bydła na pastwisku, gdzie był brany jako jałówka. Czy buszujący w ziemniakach, gdzie najczęściej wybierał się na wczesne odmiany. Lubował się w starych odmianach - na przykład odmianę pierwiosnek nie tykał. Podczas polowań zbiorowych najczęściej opuszczał opolowywany rewir wybierając rów z wodą lub bezczelnie pozostawiał ślady w miejscach zbiórki myśliwych po skończonym miocie. Potrafił podchodzić w miejsce prac robotników leśnych i obserwować ich. Tak skończył swój żywot na Kociewiu wielki dzik "Czarny".

Ps. Ja w swym życiu miałem też możliwość zobaczyć dzika "szafę". Pierwszy raz, gdy siedziałem na krzesełku w czasie pełni na nęcisku "Jelonek" we Wdeckim Młynie. Było to gdzieś przed północą. Na nęcisku były daniele i kręciły się lisy. W pewnym momencie siedząca na kolanach Kora zaczęła węszyć i miała skierowaną głowę w kierunku drogi Wdecki Młyn-Kasparus. Po chwili zauważyłem sunącego pojedynka. Suknię miał jasną, z gwizdu wydobywała się para - coś jak lokomotywa, spod rapci rozbryzgiwał się śnieg. Nie sięgnąłem za sztucer, byłem zahipnotyzowany tym widokiem. Daniele odskoczyły od buraków, lisy znieruchomiały. Pojedynek nie zatrzymując się kierował się w stronę Cisin. Po tym zdarzeniu powiedziałem do Kory: "Na dziś wystarczy! Jedziemy do domu!". A mróz w tym dniu dociągał tak, że lód na Jelonku strzelał. Był to również okres przedświąteczny, przed wigilią. Zdjęcie 75kg dzika Waldka Kuklińskiego niech przybliży nam obraz "Czarnego".

Skórcz 15.12.2013 roku Antoni

---

Powrót do góry

04 grudnia 2013 roku - Hubertus w Kasparusie (11 listopada 2013)

Cóż, jednak mamy tego hubertusa w tym roku. Przypada w niedzielę i ma się odbyć w obwodzie nr 282 "Długie". Mnie przypada przygotować coś dla proboszcz ze Skórcza. Co prawda samą mszę załatwiał kolega łowczy i uważam, że wie co ma robić. Jak to mówi kolega Marian: "Niech robi łowczy, nie przeszkadzać mu". Daję Krzysiowi z Barłożna parostki do poprawki. Obiecuje, że jeszcze je lepiej wybieli. Samo zamocowanie do deski wykona niezastąpiony kolega Zygmunt. Do deski dodaję okolicznościowy znaczek "90 lat gdańskiego PZŁ" i nasz koła. W sumie dość to wygląda. W domu jeszcze drobna kosmetyka deski i jest już gotowe.

Jest to mój pierwszy hubertus bez przyjaciela Bajki. Tym razem zabieram się do Kasparusa z Henrykiem Chmielewskim. Jest po mnie już o godzinie 7:00. Jedziemy. Henryk tak dokładnie nie wie jak jechać, lecz powtarza "Skurczyła się głucha koza w skrzyni". Wspomina, że jadę sam bez psa - cóż, takie to życie. W samej wsi Skrzynia skręcamy na Kasparus. Po drodze mijamy Szlagę, gdzie kiedyś znajdował się wodny młyn. Henio zauważa, że jest nowy most na strudze. Przypominam mu, że w tym młynie byłem w młodości i w tym czasie młynarzem był pan Cherek. W trakcie jazdy wyprzedzają nas samochody z rejestracją kościerską.

Dojeżdżamy do Kasparusa. Henio wspomina, że jego krewny wstąpił tu do partyzantki dezerterując z wermachtu. W pełnym rynsztunku (to jest z karabinem, amunicją, bagnetem) przybył do wsi i wszedł na górę chlewika mieszczącego się przy drugim domu po prawej stronie drogi patrząc w stronę centrum wsi. Ten fakt miał miejsce na początku 1944 roku. Gdy dochodził do wsi, to spotkał esesmana z psem. O dalszym losie pana Józefa Kurowskiego ze Starogardu w innym opowiadaniu.

Po dojechaniu przed kościół okazuje się, że jesteśmy pierwszymi osobami. Następną jest kolega łowczy. Przybywają inni myśliwi. Byłem przekonany, że są zaproszeni przez naszych kolegów. Przybywa również proboszcz radca ze Skórcza ksiądz Ryłko z organistą. Proboszcz wita się ze wszystkimi myśliwymi. Piękny to gest z jego strony. Z relacji łowczego wynika, że na mszy będą koledzy z koła "Kulik" z Gdańska. Rozpoznaję kilku znajomych z tamtego koła: kolegę Jasia Glazę, Buławskiego, Puchałę, Śliwińskiego. Następuje powitanie pomiędzy myśliwymi. Oczekujemy naszego Tadzia Wentowskiego, który będzie grał na sygnałówce. W Kuliku też mają sygnalistę - mają się zgrać.

Przed godziną 8:00 poczty sztandarowe kół oraz myśliwi udają się do kościoła. Jestem zaskoczony - nie ma żadnej dekoracji ołtarza elementami łowieckimi, a mamy przecież piękne rogi jelenia byka. Dobrze że są sztandary łowieckie. Wśród uczestników mszy widać osoby nie związane z łowiectwem. Msza w oprawie sygnalistów dała odpowiedni efekt. Tadeusz wybrał miejsce do grania na chórze, aby być lepiej słyszalnym. Dołożył drugi głos podczas grania. Można było usłyszeć każdego indywidualne granie na rogach. Proboszcz w kazaniu nawiązał do znaczenia myśliwych w ochronie przyrody. Zaznaczył, że ma znajomych myśliwych i pierwsza jest hodowla, a na końcu polowanie. Modliliśmy się za zmarłych kolegów myśliwych z koła Kulik i Łoś oraz za pomyślność żyjących myśliwych. Dziękuje proboszczowi radcy za mszę świętą i życzenia. Dziękuję kolegom z obu kół za udział w mszy. Dziękuję też leśnikom - zauważyłem kolegę Tadeusza Orzłowskiego z małżonką. Wręczam skromny upominek i zapraszam proboszcza na biesiadę. Dobiega końca msza huberusowska w obchodach 90-lecia istnienia PZŁ. Wspólna msza koła Kulik i Łoś była akcentem przynależności nas myśliwych do związku łowieckiego. Na koniec mszy popłynęły słowa pieśni "Po błogosław Jezu Drog". Być może na tyle osób to nie była rewelacja.

Po mszy zamieniamy kilka słów z kolegami z koła "Kulik". Życzymy sobie obwitych łowów i udajemy się przed remizę OSP Kasparus, gdzie kolega łowczy przeprowadza odprawę wraz z losowaniem. Wyciągam kartkę z numerem20 - czy będzie szczęśliwa to się okaże. Pierwsze pędzenie to "Transformator". W miocie były jelenie, ale poszły bokiem. Kolega Krzysztof Walkowski dwoma strzałami kładzie lisa. Ja widziałem sarnę kozę z koźlakiem. Wśród kolegów zauważa się zadowolenie, gdyż mamy króla polowania.

W drugim pędzeniu "babskie". Również widziano jelenie, ale nie wyszły. Cóż - "babskie" trzeba znać, jak pędzić, gdyż jelenie najczęściej cofają się na łachy.

Trzecie pędzenie - słynna "jedynka", ale tu już widać że "dowodzenie" prowadzących poszło w las. Ja z Waldkiem Kuklińskim i Wiesiem Jabłonką udajemy się pod "4". Rozstawiam Waldka na rogu łąki, a z Wiesiem idziemy w stronę rzeki. Wskazuję Wiesiowi miejsce gdzie ma stanąć mówiąc, że na pewno wyjdą jelenie i zagra "16". Sam zajmuję stanowisko za pasem zaporowym. Chcę po prostu zobaczyć, jak się będzie cofać zwierzyna. Ładuję śrut i brenekę. Siadam na lasce i obserwuję. Nagle zauważam ruch. Czyżby lis? Obserwuję. Dobrze, że odchodzi, ale to nie lis a Sawia - "sprężynka", pies kolegi Krzysztofa Sturgulewskiego. Las niesie nawoływanie naganiaczy. Myślę, czy aby dobrze wyjdą, gdyż pędzony teren to w sumie taka kiszka. Nie słyszę strzałów. Po upływie kilku minut podnoszę się z laski. Po lewej stronie mam jelenie, które zauważyły mnie, pomimo że są daleko. Idą w stronę Wiesia. Za chwilę odzywa się "16" - trochę dziwnie. Faktycznie - kolega Wiesiek strzelał do łani, ale strzał przyjęła sosna. Cóż - tak bywa. Kolega Wiesiu nie rozpacza. Z Waldkiem sprawdzają jeszcze, czy nie ma farby i wracamy w miejsce zbiórki. Idąc mówię do nich: "Ciekawe, czy wskażą dobrze tego, co strzelał?" Byli pewni, że to ja, a to Wiesiu. Na tym łowczy postanawia kończyć polowanie. Udajemy się przed remizę, gdzie ułożony zostaje pokot. Jeden lis, ale pokot! Odegranie sygnałów myśliwskich przez Tadeusza, wręczenie przez łowczego medalu króla polowania Krzysztofowi. Udajemy się na biesiadę do strażnicy OSP, gdzie przy blasku ognia z kominka w miłej atmosferze trwa biesiada. Koledzy z koła "Kulik" mieli lepszy pokot, bo na rozkładzie znalazła się łania, jeleń i lis. Dziwne, ale ptak przyniósł lepsze szczęście jak zwierze. Tak bywa w życiu.

Ps. Postanowiłem ustalić, czy jeszcze żyją jakieś osoby pamiętające okres sprzed II wojenny z Kasparusa i tamtych okolic. Nie udało mi się spotkać takich osób za wyjątkiem pana Jana Talaśki z Kasparusa. W dniu 24 listopada br. udaję się do państwa Talaśków i w trakcie rozmowy dowiaduję się, że przed laty w niedzielę na początku mszy weszli do kościoła żołnierze 5 Wileńskiej Brygady AK, szwadron ppor. Zdzisława Badocha ps. "Żelaznego". Była wśród nich sanitariuszka. Jjak zaśpiewali "Boże coś Polskę", to wszyscy patrzyli na nich i przestali się modlić. Byli ubrani w mundury wojskowe i mieli ze sobą broń. W czasie mszy mieli wystawioną przed kościołem wartę z czterech żołnierzy. Po mszy w zwartym szyku wyszli z wsi. Pan Jan wspomina, że sanitariuszka miała dużego psa. Sanitariuszka to Danuta Siedzikówna ps. "Inka". Nie wiem, czy te wspomnienia z tamtych lat mają sens. Być może to jest ostatni moment ,aby jeszcze uzyskać wiadomości od osób żyjących, gdyż część nie chce mówić na te tematy. A szkoda.

Skórcz 04.12.2013 rok Antoni

---

Powrót do góry

15 listopada 2013 roku - Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka

Na początku tego tygodnia otrzymałem dziwny telefon od kolegi myśliwego Ryszarda Szumały, który aktualnie przebywa w sanatorium w Ciechocinku, że za Jeżewnicą na terenie powiatu świeckiego, gmina Warlubie doszło do potrącenia wilka na drodze Osiek-Warlubie. Zdjęcia tego wilka ma mieć pan Jan Demski ze Skórcza - właściciel zakładu naprawy samochodów. Pomimo kilkakrotnych odwiedzin zakładu nie udało mi się spotkać z panem Janem. Dziś 15 listopada spotykam w końcu tam pana Jana i młodego mężczyznę. Na moje pytanie o zdjęcia pan Jan poleca młodzieńcowi, abym je pokazał. Jestem pod ich wrażeniem, gdyż namacalnie mamy do czynienia z wilkiem! Mężczyzną który wykonał zdjęcia, jak i widział to zdarzenie, jest pan Łukasz Rudziński z Osieka. Co prawda pan Łukasz przedstawia to zdarzenie bardzo ogólnie, dopiero na konkretne stwierdzenie pana Jana że ma mówić jak było, opowiada. W dniu 9 listopada około godziny 13,00 wybrał się samochodem z Osieka do Warlubia drogą nr 214. Będąc za Jeżewnicą na terenie woj. Kujawsko-pomorskiego, po przejechaniu przepustu strugi prowadzącej z jeziora Udzierz do jeziora Mątasek (przez miejscowych nazywaną struga Mątasek) zauważa, że jadący przed nim samochód marki Tico uderza w jakieś zwierzę. Po dojechaniu w to miejsce i wyjściu z samochodu stwierdza, że pani kierująca tym samochodem potrąciła śmiertelnie wilka, który przebiegał z lewej strony na prawo - patrząc w kierunku Warlubia. Z uwagi na uszkodzenie samochodu zaistniała potrzeba skorzystania z lawety. Pan Łukasz przy pomocy aparatu w komórce wykonał kilka zdjęć. Wilk leżał na poboczu drogi około metra od krawędzi asfaltu. Laweta jak i uszkodzony samochód od tego miejsca kawałek odjechali. Na jego pytanie, czy kierująca rozpoznała, że to wilk potwierdziła. Wilk na drodze pojawił się jak zjawa i nie miała szansy nieuniknięcia zderzenia z nim. W sumie ta pani była bardzo zdenerwowana. Pan Łukasz udał się w dalszą drogę do Warlubia i wracając w tym miejscu zatrzymał się ponownie, z tym że nie było już wilka, a może uciekł, a może ktoś go zabrał - trudno mu powiedzieć. Tak w sumie zginął pierwszy wilk kociewski. Szkoda, a przecież kilka osób miało możność widzieć pojedynczego wilka w tych okolicach. Co prawda była grupa osób, która pokpiwała z ich relacji. Szkoda, że potrącony wilk nie został zbadany przez weterynarza, jak i nie wykonano innych badań - w tym genetycznych, które mogłyby określić jego pochodzenie.

Ps. Wilk należy do rzędu ssaków drapieżnych rodziny psowatych i jest ich największym przedstawicielem. Bytuje w lasach liściastych, iglastych jak i mieszanych pod warunkiem, że są one rozległe i występują w nich trudno dostępne miejsca. Jednym z warunków musi być dostęp do wody - czy to jezioro, strumień lub bagno. Odnotowuje się przypadki pojawienia się wilków w lasach, gdzie dotychczas nie występowały i nie przeszkadza im penetracja ludzi. Często używa się zwrotów i przysłów - tak jak ja użyłem w tytule.

Skórcz 15.11.2013 rok Antoni

---

Powrót do góry

22 października 2013 roku - Wspomnienia Józefa Jurczyka

Spotkanie z osobą która tak dokładnie pamięta szczegóły z dawnych lat to niesamowita gratka. Będąc u siostrzeńca Fabiana rozmawialiśmy o tym, czy jeszcze jest możliwość spotkania osób, które pamiętają okres przedwojenny. Fabian stwierdził, że jego dziadek Józef Jurczyk lubi wspominać te czasy i jak będzie w Skórczu to umożliwi mi z nim kontakt. Pewnej niedzieli otrzymałem telefon od siostry Magdy, że mogę przyjść. Skorzystałem z tej okazji i popłynęły wspomnienia.

W 1938 roku pan Józef z bratem Bernardem odwoził z Grabowa Kościerskiego Wojsko Polskie do Lubichowa. Żołnierze ci przyjechali do Grabowa z Gdyni ze Święta Morza. Sołtys musiał załatwić konie, gdyż oni mieli tylko kuchnię i tabor bez koni. Dwie pary mocnych koni z majątku zostały przez sołtysa zadysponowane dla potrzeb wojska. Brat zaprzągł konie do kuchni, natomiast Józef do wozu taborowego, gdzie wagi przy nich były na stałe. Z żołnierzami pojechali do Lubichowa. Tam odprzęgli konie i wracali do domu, z tym że jeszcze w Lubichowie kupili ser do jedzenia, natomiast dla koni nic nie mieli. Żołnierze zaś wracali do Grudziądza i konie do dalszej podróży miała dać wieś Lubichowo. We wsi Boże Pole zatrzymali się, aby nakarmić konie, które nie dostały żadnej karmy - bali się, że nie dojadą. Zaczęli rwać z pola słodki łubin i dawać koniom. Naszedł właściciel tego pola. Jak mu wytłumaczyli, że wracają z Lubichowa, gdyż przewozili żołnierzy polskich - nic nie powiedział. W tym samym dniu, jadąc na koniach które miały tylko półszorki (uprząż konia), powrócili do domu. Józef w tym czasie miał 18 lat, a Bernard 16 - byli "Knapami". Bernard zginął w Holandii w czasie walk w składzie dywizji generała Maczka.

Józefa pamięta, jak to w okresie przedwojennym niektórzy z mieszkańców szmuglowali przez granicę z Wolnego Miasta Gdańsk drożdże, bibułki do papierosów i straż graniczna ganiała ich po polach. Sam również niekiedy przewoził paczki jak jechał z mlekiem, lecz matka prosiła go aby odmówił, gdyż mogą go skontrolować i będzie miał nieprzyjemności.

Z młodszym bratem Teodorem jechali również końmi do Pelplina po dzwony do kościoła Grabowskiego, które Niemcy zabrali do przetopienia. Konie w tym czasie miał ojciec dobre - pochodziły z darów unrowskich. Wóz był na żelaznych kołach, z tym że do przewozu dzwonów musiał być inaczej przygotowany. Miał belki, konstrukcję metalową tak, aby dzwony się podczas jazdy nie przesuwały. Rano już byli przy katedrze pelplińskiej, gdzie było pełno dzwonów, z tym że każdy już miał wyszukane dzwony. Ich dzwony miały nazwę "Julianna" i "Jan". Załadowali je i udali się w drogę powrotną. Nocowali w Kocborowie koło Starogardu u krewnego Niemczyka, który był kowalem w gospodarstwie. Rano ruszyli dalej w drogę. Józef uważa, że ten transport nie był taki łatwy, ale się udało!

W konie z Grabowa jeździł do Gdyni, Starogardu, Tczewa. Były to znaczne odległości. Wspomina, jak w okresie wojny, gdy pracował u obszarnika na majątku, a ojciec był gorzelanym, to beczki z surówką były z Wielkiego Klincza transportowane do Starogardu, lecz z powrotem już nie przychodziły. W tym czasie były duże opady śniegu i obszarnik powiedział, że Józef z Niemcem Lerkiem (który pracował na tym majątku długo, bo do 1942 roku, a później wzięli go wojska; był wyznania ewangelickiego) pojadą po beczki do Starogardu. Na noc pojechali do Kokoszek,i a rano udali się do Starogardu. Tu w monopolu załadowali beczki - każdy po osiem metalowych beczek o pojemności 200 litrów z obręczami i nakrętką metalową na klucz czworokątny z otworami na plombę, którą zakładano jak były pełne. Beczki miały napisy nazwy gorzelni. Powrócili do Kokoszek, gdzie Lerke mówił do Józefa, że da litr surówki z tych beczek. Józef odpowiedział, że on jest młody i jego to nie interesuje, a po za tym ojciec jest gorzelanym i spirytus jest w domu. Beczki te w Kokoszkowach były zdjęte i dokładnie opróżnione i ponownie załadowane na wozy. Tam w Kokoszkach dostali dobrą kolację, a konie obrok. Był to kawał drogi do przejechania wozami, które były bardzo duże. Koła przy nich były dużych rozmiarów tak, że jedna osoba nie była w stanie wsadzić na oś koło - musiały być dwie osoby. W sumie to koło ważyło tyle jak koło traktora. Były przypadki, że do wozu zaprzęgało się cztery konie.

Takim zaprzęgiem powoził Józef do Turzy koło Tczewa, gdy przeprowadzał się polny policjant, który był na tym majątku. Na tym wozie były meble, dzieci, cały dobytek tego policjanta. Powrócił wieczorem tego samego dnia i uważa, że razem to mogło być gdzieś około 160 kilometrów. Jechał do Skarszew, później na Bączek. Jeździł również do młyna. Pamięta, że przed wojną gospodarzył na tak zwanej domenie rządca Polak z Malar koło Pogódek przed Skarszewami. W okupację gospodarzyli tam Niemcy, a on był na majątku w Grabowie, gdzie wziął go Niemiec Hantz Schnee obszarnik. To z jego polecenia jechał do młyna, gdyż zawsze mówił: "Józef, ty najlepiej wiesz kto co ma dostać ten ospa (produkt powstający przy wyrobie mąki ze zboża), ten mąka pszenna. Drudzy to pokiełbaszą, a ty to zrobisz najlepiej". Po przyjeździe do młyna musiał sam znieść zboże z wozu jak i ponosić mąkę. Były to worki bardzo ciężkie i dziwi się Józef, że nie przewrócił się z nimi chodząc po drabinach i wchodząc na wóz. W tym czasie w młynie pracowały same kobiety. Na wóz ładował 50 worków po centnarze (50 kg) i następnie rozwoził po domach. Gdy młyn w Rekownicy był nieczynny kazali mu jechać saniami - tak zwanymi "psami" (sanie dwuczłonowe, na które nakładano skrzynie z wozu) - do Dalmana w Skarszewach. Dziś nie może powiedzieć, czy to był młyn wodny, czy elektryczny. Chyba elektryczny. Józef nie dostał karty prawa poruszania się po godzinie 19ej. Kiedy wracał z tego młyna około godziny 21ej na skrzyżowaniu w Nowej Karczmie na drodze na motocyklach stali esesmani, którzy go zatrzymali: "Halt!" i zażądali "Passierschein" - karty prawa się poruszania po godzinie 19-ej. Odpowiedział, że nie posiada takiej karty. Wtedy jeden z Niemców powiedział, że biorą go do knajpy. Był pewien, że zaczną go tam bić. Wtedy pomyślał, że trzeba spróbować uciec końmi. W tym to czasie miał zaprzęgnięte trzy konie i był pewien, że te pójdą galopem, a Niemcy na motocyklach nie dadzą rady go gonić, bo było dużo śniegu. Konie poszły galopem. Ależ one szły! Niemcy próbowali dogonić go, ale ze względu na śnieg nie dali rady i zaczęli strzelać w jego kierunku. On w tym czasie schował się za worki i był pewien, że przez mąkę pociski nie przejdą. Konie te uratowały go z opresji i dojechał bez dalszych przygód do domu.

Z Niemcami trzeba było uważać nie było żartów. W Szponie był taki Ciesielski Dominik taki sam rocznik co Józef - 1920. Byli razem przyjęci do Komunii. Pracował u Niemca bambra i w niedzielę chciał iść do domu w odwiedziny - mieszkał w Rekownicy na Pustkowiu, jego rodzice mieli wiatrak. Na tym skrzyżowaniu, jak się jedzie na Szpon, stało trzech gestapowców. Gdy Dominik wyszedł z "byszongu", to na ich widok zaczął uciekać. Niemcy wołali: "Halt!" i zaczęli strzelać. Dominik zginął na miejscu.

Sam wybuch II wojny światowej dla Józefa kojarzy się z opuszczeniem wsi Grabowo przez służby mundurowe, gdyż do granicy były tylko 4 kilometry. Ojciec o godzinie 12ej powiedział, że brat i bratowa którzy pracowali na poczcie wyjechali z celnikami samochodami. W sumie zostali tylko rolnicy i pracownicy, którzy pracowali na roli. Brat zaproponował, aby zabrać Niemcowi po parze koni z wozami i za Wisłą będą zarabiać wożąc drzewo. Każdy z nich tak zrobił. Na wozy siadły również inne rodziny i wyjechali za wieś. Tam zobaczyli, że ludzie prowadzą krowy i postanowili zawrócić, aby zabrać choć jedną krowę - a mieli ich trzy. Matka stwierdziła, że muszą mieć mleko na najmłodszej siostry, która miała roczek. Zawrócili do majątku. Spotkał ich właściciel Niemiec Jan Lepszyński (zmienił nazwisko podczas okupacji na Hantz Schnnee), który zwrócił się tymi słowami do ojca: "Ty, stary żołnierz, byłeś na wojnie i uciekasz?! W gorzelni są dobre piwnice i mogłeś do piwnicy się schronić". Ojciec odpowiedział, że nie wiadomo co by ci hitlerowcy zrobili. Józef przypomina sobie, że tydzień przed wybuchem wojny, jak ojciec stał na podwórku, to przybyła drużyna kawalerzystów w polskich mundurach. W dłoniach mieli szable i pytali się, czy Niemców nie widać. Ojciec mówił później, że to byli Niemcy przebrani w polskie mundury, gdyż ich później widział w niemieckich mundurach. W tym czasie pamięta polską obronę narodową, która miała karabiny. Poruszali się na rowerach.

Na jego brata Niemcy też pilnowali i by go zabili, gdyż brat w szkole pobił niemieckiego chłopaka, a o tym to dobrze pamiętali. Berger majster przyszedł do ojca i ojciec okazał mu niemieckie dokumenty z wojny, gdyż był żołnierzem 175 pułk piechoty w Grudziądzu i walczył przez cztery lata na froncie - dwa lata w Rosji i dwa lata we Francji. W Rosji odniósł rany i był przetransportowany do szpitala wojskowego w Gniewie, gdzie przebywał około pół roku. Po wyleczeniu, skierowany na front w Francji, z pola ognia ewakuował niemieckiego oficera, obszarnika ze Śląska, i ten chciał go wynagrodzić, lecz nie przyjął jego propozycji. W wojsku polskim był żołnierzem 55 pułku piechoty w Toruniu.

W czasie okupacji każdy kto skończył 14 lat musiał iść do roboty. U jego wujka Franciszka Drywy w Pogódkach ukrywały się osoby i mama się go zapytała, czy nie pojechałby im zawieźć bieliznę. Wyraził zgodę. Worek z rzeczami przymocował do bagażnika i pojechał do Pogódek. W Nowej Karczmie został zatrzymany przez patrol policji. Pytali go co wiezie w worku. Odpowiedział, że stare skarpety. Kazali mu wysypać z worka. Zaczął go odpinać, rozwiązał go i gdy chciał wysypać zawartość worka, jeden z policjantów powiedział: "Po co mu każesz wysypywać te stare lumpy rano w niedziele i będzie je musiał zbierać?" Kazał mu zawiązać worek. Do Pogódek dojechał bez przeszkód. Jak u ciotki wysypał zawartość worka, to oprócz bielizny w tym skarpet wyleciały cztery pistolety. Na ich widok się spocił. Ciotka spytała się: "Co ty?". Powiedział jej, że w Nowej Karczmie kontrolowali go policjanci i miał wysypać zawartość worka, lecz jeden z policjantów powstrzymał go. Gdyby wysypał, to by tu nie był. O tym fakcie dowiedzieli się sąsiedzi po wojnie i to się "nie liczyło". Do mamy powiedział, aby nie ufała koleżankom, bo można stracić życie. Jak chcą, to niech same sobie wożą. Brat i kuzyn uciekli. Józef musiał pozostać, gdyż obawiał się że, mogą matkę i ojca zabić.

Józef pamięta, jak brał udział w polowaniach. Przed wojną niemiecki obszarnik Jan Lepszyński z Grabowa, jak wrócił ze szkoły pytał się go, czy pójdzie z nim na polowanie. Oczywiście nie odmówił. Pamięta, że Niemiec dał mu siatkę do zabitych kuropatw, gdzie mieściło się około 20 sztuk. Chodzili po polach, gdzie rosły ziemniaki, buraki i brukiew. Niemiec miał dwa psy, które okładały pola, z tym że jak natrafiły na kuropatwy, to robiły stójkę. Dopiero na komendę "naprzód" wyciskały kuropatwy, które wzbijały się w powietrze. Obszarnik strzelał śrutem celnie - spadało po cztery, pięć i nawet sześć kuropatw. Józef nie podnosił wszystkich kuropatw. Pamiętał gdzie upadły pod drzewem i po nie przychodził wieczorem, dlatego też rodzina znała smak kuropatw. Pamięta również polowania takie główne - na zające, które odbywało się zawsze 16 grudnia - w dniu urodzin żony obszarnika Lepszyńskiego i przyjeżdżało około 40 myśliwych. W tym byli właściciele ziemscy z Będomina i Lubania i oni przybywali pojazdami konnymi przystosowanymi do przewozu myśliwych. Na jednym z polowań, gdzie powoził końmi, to padły: 2 dziki, 160 zajęcy i 20 lisów. Obszarnik Lepszyński był zawsze królem polowania. Większość myśliwych posiadała drylingi. Naganiacze byli rozwożeni wozami, gdzie cztery konie ciągnęły jeden wóz. Myśliwi poruszali się wozami lżejszymi, gdzie ciągnęły dwa konie i na tym wozie siedziało w sumie tylko pięciu myśliwych plus woźnica. W takim polowaniu brało udział około 250 naganiaczy, którzy posiadali kołatki do wypłaszania zwierzyny. Na koniec polowania w dworze odbywał się bal. Właściciel Grabowa Lepszyński jeździł na polowania do nadleśniczego do Tucholi, który był szwagrem księdza Tynki z Grabowa, który nie cierpiał hitlerowców.

Dalsze wspomnienia Józefa w innej gawędzie być może uda mi się uzyskać zdjęcia z tamtego okresu.

Skórcz dnia 19.10.2013rok Antoni

---

Powrót do góry

28 września 2013 roku - Spotkanie Kół Łowieckich i Msza Św. Hubertusowska w Rajkowach

   Kliknij i obejrzyj 21 zdjęć

W dniu 28 września br. delegacja naszego koła udała się do starej wsi kociewskiej Rajkowy w gminie Pelplin, aby wziąć udział w spotkaniu myśliwskim. Zaproszenie na tę imprezę otrzymałem od kolegi Zdzisława Kamienieckiego, którego działalność opisałem w gawędzie "O hodowli kociewskich kuropatw" oraz w oparciu o Komunikat nr 9/ Komisji Kultury Łowieckiej przy ORŁ w Gdańsku, Koła Łowieckiego Szarak Tczew i w w/w. W sumie na tą imprezę z naszego KŁ Łoś w Skórczu pojechało pięciu kolegów. Poczet sztandarowy w składzie: Daniel Dworakowski, Sławomir Kukliński i Wiesław Jabłonka oraz nas dwóch, to jest Zygmunt Kukliński i ja. W sumie zebranie naszej piątki przebiegało bez zakłóceń. Co prawda Wiesiu nie był pewny, czy Antoni o nim będzie pamiętać, bo co prawda ostatni był zabierany do samochodu, lecz jechał z nami.

Trasę z Kierwałdu do Rajków przejechaliśmy dość szybko. Wiesiu zapewniał nas, że wie w którym miejscu znajduje się kościół. Po dojechaniu zatrzymujemy się na przykościelnym parkingu. Poczet sztandarowy rozwija sztandar. Ja w tym czasie witam się z łowczym koła Szarak kolegą Janem Mazurowskim. Dziękuję mu za zaproszenie. Jasiu kwituje to z uśmiechem, że "przecież Antoni zawsze mówiłeś o integracji kół kociewskich". Jeszcze uściski dłoni z prezesem Mariuszem Nagórskim, z innymi kolegami i udajemy się do świątyni. Kościół znajduje się na małym wzniesieniu. Okala go cmentarz. Przed kościołem ustawiają się poczty sztandarowe: gospodarza uroczystości KŁ Szarak z Tczewa, Knieja z Tczewa oraz Łoś ze Skórcza. Bez swych sztandarów uczestniczą członkowie kół: Kociewie z Rudna, Głuszec z Kartuz , Kormoran z Gdyni i Lis z Czerska. Wchodzę z innymi uczestnikami do kościoła. Jest to gotycki kościół pw. Św. Bartłomieja zbudowany w XIV wieku, przebudowany w XVII wieku, w obecnym kształcie od 1721 roku. Piękne barokowe wnętrze kościoła robi na mnie wrażenie. Punktualnie o godzinie 17ej rozpoczyna się msza święta hubertusowska, którą celebruje miejscowy proboszcz ks. kanonik Jerzy Kryger. Miłym akcentem jest wprowadzenie sztandarów do świątyni przez celebranta uroczystości. Oprawę muzyczną zapewnia pani organista Stefania Wilczewska i rodzinny zespół muzyczny Kroskowskich z Kościerzyny - senior Kazimierz z synem Karolem. Włączam dyktafon, chcę utrwalić na nośniku nabożeństwo. Gospodarz uroczystości kolega Zdzisław Kamieniecki wita uczestników mszy świętej, w tym członka Naczelnej Komisji Łowieckiej Kazimierza Kroskowskiego, przewodniczącego Komisji Kultury Łowieckiej przy ORŁ w Gdańsku Ryszarda Mazurowskiego, przedstawiciela Urzędu Marszałkowskiego Michała Laska, poczty sztandarowe i wszystkich uczestników mszy świętej. Podkreśla, że spotykamy się w innych okolicznościach, gdyż często jesteśmy widziani podczas polowań, budowy urządzeń łowieckich, a dziś uroczyście w mundurach myśliwskich towarzyszą nam sztandary kół łowieckich, jak i muzyka myśliwska. Chcemy podczas tej mszy świętej podziękować Bogu za pomyślną 10-letnią hodowlę kuropatwy, którą prowadzi ZO PZŁ w Gdańsku z KŁ Szarak Tczew. W tym starym kościele pięknie brzmią organy, migoczą płomieni świec ołtarzowych, pachnie kadzidło i rozlegają się głosy najmłodszych uczestników mszy świętej, dla których to przebieg mszy jest odbierany jako zdarzenie się z czymś innym. Przecież oni też chwalą Boga, jak to mówi mój znajomy proboszcz, tylko inaczej- swym szczebiotem. Ten maluch siedzący obok nas zwrócił uwagę na muzykę w wykonaniu zespołu Żurawie z Kościerzyny. Rozpoczyna się liturgia słowa. Pierwsze czytanie przypadło koledze Ignacemu Stawickiemu. Dziś XXVI niedziela zwykła i celebrant odczytuje słowa ewangelii wg św. Łukasza 16, 19-31. Podczas kazania ksiądz wskazuje, że my myśliwi i leśnicy mamy możność przebywania w najpiękniejszej świątyni stworzonej przez Boga, jaką są polskie lasy. Drzewa w tych lasach, ptaki i zwierzęta są kapłanami w tej świątyni. "Wy myśliwi i leśnicy gwarantujecie trwały i zrównoważony rozwój przyrody jakim są lasy. Dziś w liturgii wspominamy św. Huberta - patrona myśliwych i cieszę się, że mogę dziś w tej świątyni sprawować tą mszę świętą w intencji myśliwych. Przeciwieństwem myśliwego jest kłusownik, który nie przestrzega etyki łowieckiej. Myśliwy zaś, to ten, który jest zatroskany o zwierzynę gdy są duże mrozy i duże opady śniegu, aby zwierzyna przeżyła ten trudny okres. Bo przecież jesteście odpowiedzialni za zwierzęta i ptaki przed Bogiem. Cieszcie się z waszego hobby i przynależności do kół łowieckich. Będzie to prawdziwa nobilitacja, którą swym postępowaniem i życiem będziecie potwierdzać. Niech wasz patron zawsze ma was w opiece i z polowań wracajcie cali i zdrowi - tego z całego serca życzę. Dzielcie się z bliźnimi pozyskaną zwierzyną zgodnie ze słowami dzisiejszej ewangelii". Prośby do Chrystusa, w tym za zmarłych myśliwych, odczytał kolega Ignacy. Dary do ołtarza poniosło dwóch myśliwych: Jan Mazurowski i Leszek Meler. Wzruszający widok był, jak sztandary salutowały podczas podnoszenia i ofiarowania. W trakcie mszy pięknie brzmiały dźwięki gitary i śpiew Barki w wykonaniu kolegi Zbigniewa Formeli. Kolega Ignacy odczytał modlitwę do św. Huberta. Proboszcz stwierdził, że pierwszy raz w tym kościele odbyła się msza z udziałem gitary i oprawy muzycznej myśliwskiej. Szczególne słowa podziękowania skierował do swego parafianina kolegi Zdzisława Kamienieckiego za zorganizowanie takiej uroczystości. Podziękował pocztom sztandarowym i wszystkim uczestnikom tej mszy. Dziękował za dar ołtarza złożony przez myśliwych. W imieniu Zdzisława Kamienieckiego zaprosił wszystkich na biesiadę do szkoły. Kolega Ryszard Mazurowski podziękował kanonikowi za misterium mszy świętej i możliwość spotkania się w świątyni, za słowa skierowane do nas myśliwych i osób nie związanych z łowiectwem, odzwierciedlające znaczenie polskiego myśliwego w przyrodzie ojczystej. Wręczył książkę "Myśliwskim tropem…"' wydaną przez Koło Łowieckie Szarak w Tczewie z okazji 65 - lecia tegoż koła. Jest to praca zbiorowa pod redakcją Józefa M. Ziółkowskiego. Proboszcz podkreślił, że w 47ym roku kapłaństwa dopiero pierwszy raz odprawił mszę w intencji myśliwych i leśników. Podkreślił, że drewno ma wielkie znaczenie w gospodarce i jeśli by z kościoła wynieść wszystko, co drewniane, to by pozostały same mury. Ołtarze barokowe, rokokowa ambona, sufit wykonany z drewna w 1701 roku, gdzie zakup desek do jego wykonania wsparli rodacy z Chicago… Widać dobrze szerokość strugów. gdyż deski te były heblowane ręcznie przez stolarzy. Cenny materiał - drewno - to dar Boży. Boże błogosławieństwo kończy uroczystą mszę hubertusowską w 90-lecie powstania PZŁ. Na koniec jeszcze muzyka myśliwska i końcowy akord w wykonaniu Zbyszka Formeli - wykonanie Czarnej Madonny przy akompaniamencie gitary. Po wyjściu z kościoła jeden z mężczyzn zapytał się mnie skąd był trzeci sztandar. Odpowiedziałem z dumą: "To Łoś - ze Skórcza!" Po spakowaniu sztandaru udajemy się samochodem do szkoły na biesiadę. Koledzy świetnie przygotowali stoły do biesiady , ustawili je w kształcie podkowy. Siedzieliśmy blisko młodzieżowej orkiestry dętej z Łapalic koło Kartuz, która koncertowała dzięki koledze Józefowi Cybuli. Jej pierwszy utwór to pieśń "Witaj Polsko". Wielkie słowa uznania dla orkiestry i pana dyrygenta. Po występie orkiestry dętej był występ orkiestry Żurawie - Kazimierz i Karol Krosowski muzyka i sygnały myśliwskie. Muzykowanie śpiewem przy akompaniamencie gitary zakończył Zbyszek Formela. Wszystkie występy uczestników zostały nagrodzone oklaskami. Wszelkie serwowane posiłki były bardzo smaczne, nie mówię o głównym daniu jakim był pieczony dzik. Miałem możność siedzieć obok proboszcza kanonika. Wspaniały człowiek. Był zadowolony z odprawionej mszy, kontaktu z myśliwymi. Każdy z nas: Zygmunt, Wiesiu, Daniel, Sławek, jak i ja byliśmy pod wrażeniem organizacji tej uroczystości. Koledzy z Szaraka pokazali, jak można zrobić taką fetę. Jak widać wiek 65 lat - to doświadczenie.

Szczególne słowa uznania kieruję do kolegi Zdzisława Kamienieckiego za jego wkład w rozwój hodowli kociewskiej kuropatwy. Dzięki Tobie nie tylko myśliwi, ale i inni miłośnicy przyrody mogą zobaczyć bytującą na polach kuropatwę.

Wykonałem kilka zdjęć jak i kolega Zdzisław Kamieniecki przesłał mi również zdjęcia. Warto zobaczyć.

Antoni

---

Powrót do góry

19 września 2013 roku - Wybuch II Wojny światowej według relacji pana Jana Włocha z Osiecznej.

Materiał do tej gawędy nagrałem 15 grudnia 2012 roku w mieszkaniu seniorów państwa Włoch. W tym dniu miałem zamiar porozmawiać o dawnych czasach z panem Kostkiem z Smolnik, lecz z uwagi na jego chorobę udałem się do Osiecznej, gdzie przedtem poprosiłem Grzesia Sławnego aby ustalił czy zostanę przyjęty przez pana Jana. Nie czekałem na wynik, lecz jechałem. Będąc w Ocyplu otrzymałem telefoniczne potwierdzenie od Grzesia, że będę mógł porozmawiać.

Jak zwykle przed wjazdem do wsi trzeba przejechać mostem, gdyż płynie rzeczka Prusina. Co prawda źle zajechałem, gdyż do syna, lecz po małej poprawce znalazłem się tam gdzie trzeba. Przy kawie i słodyczach popłynęły wspomnienia.

Pan Jan we wrześniu 1939 roku miał jedenaście lat. Pamięta doskonale te czasy. Ojciec przed wojną pracował na poczcie w Śliwicach jako listonosz. W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 roku miał dyżur na poczcie. Nad ranem rozdzwoniły się telefony i kazano mu zbudzić naczelnika poczty i przekazać hasło "zieloni zmobilizowani". Ojciec niezwłocznie obudził naczelnika, któremu przekazał treść hasła. Naczelnik po przyjściu do urzędu wydał mu następujące polecenie: "Panie Włoch proszę rozbić skrzynkę". Po rozbiciu skrzynki naczelnik na podstawie będących w niej dokumentów stwierdził, że jest wojna. Ojciec po przybyciu rano do domu powiedział do żony: "Musimy się ewakuować, gdyż jest takie polecenie". W sumie pan Jan twierdzi, że wszystko było przygotowane na taką okoliczność. Ojciec przygotował wóz drabniasty na który załadowano pierzyny, chleb który matka zbierała z całej wsi, karmę dla konia i cała rodzina - to jest siedmioro rodzeństwa i rodzice - udali się w kierunku Śliwic. Przed pocztą stały pozostałe wozy konne, na których siedziały rodzinny innych pracowników. Było to około południa. Kierownikiem tej wyprawy został jego ojciec, który w okresie I wojny światowej był sanitariuszem w wojsku. Kolumna ta składała się z pięciu wozów konnych i było ich razem 20 osób, głównie kobiety i dzieci. Miał wyznaczoną marszrutę Śliwice - Bydgoszcz - Lubień za Toruniem (z mych ustaleń wynika, że był to Lubień Kujawski za Włocławkiem, majątek Świerna). Pierwszy postój był w wsi Lniano. Spali na sianie. 2 września pojechali dalej. Pamięta doskonale, że przejeżdżając przez Fordon widział, jak palił się jakiś zakład lub fabryka. Widać było rozbite wozy, zabite konie. Ten widok wstrząsnął młodym Janem. Nieraz przed oczyma przesuwa się ten widok. Samoloty niemieckie ostrzeliwały drogę, którą się poruszali z innymi uciekinierami. W połowie drogi za Bydgoszczą schowali się w polu kukurydzy i pomiędzy stogami. Po pewnej chwili ludzie zaczęli krzyczeć: "Anglicy jadą!" Ojciec po pewnej chwili powiedział, że to nie Anglicy a Niemcy jadą na motorach z przyczepkami. Po dojechaniu do nich kazali wszystkim podnieść ręce do góry. Ojciec w tym czasie był za drzewem i zrzucił na ziemię zieloną kurtkę oraz pistolet który posiadał jako jedyna osoba. Pan Włoch wspomina, że listonosze mieli zielone mundury tak jak wojsko. Na jednym z postojów za Bydgoszczą ojciec kupił konia od rolnika, który obawiał się, że Niemcy będą zabierać konie. Rolnik ten również uciekał jak inne osoby, a mieszkał za Bydgoszczą. Ojciec zapłacił mu połowę sumy, a drugą część miał zapłacić jak sprzeda swojego konia. Taką transakcję zaproponował ten rolnik. Nikt wtedy nie przypuszczał, że Niemcy odbiorą tego konia. Ruszyli dalej. W końcu dojechali do tego majątku Świerna - celu ucieczki. W tym czasie majątkiem tym zarządzała dziedziczka. Zapasy jedzenia się wyczerpały, brakowało chleba. Pewnego dnia ponownie wszyscy się uradowali, że Anglicy maszerują. Dopiero ojciec wyjaśnił, że nie są to Anglicy a niemieckie wojsko, które maszeruje na Kutno. W tym czasie było słyszeć huk pocisków tak, że ziemia chwilami się trzęsła. Ojciec postanowił wracać z wszystkimi do domu. W trakcie powrotu zatrzymywali się na wypoczynek. Przypomina sobie fakt, jak pomiędzy wozami przechodził patrol niemieckich żołnierzy, którzy zatrzymali się przy ich wozie i jeden z żołnierzy zapytał się matki: "Gdzie jedziecie?" Matka powiedziała po niemiecku, że do Osiecznej. Żołnierz ten odpowiedział, że był w tej wsi, gdzie płynie mała rzeczka i spał tam podczas postoju. Żołnierz ten powiedział "Jeśli nie macie nic na sumieniu, to możecie spokojnie wracać, a jeśli macie coś na sumieniu, to możecie tu sobie kopać grób". Pan Jan twierdzi, że podczas ich powrotu wojsko niemieckie nie było przychylne Polakom. W dniu 18 września 1939 roku powrócili do swej wsi Osieczna z wojennej tułaczki. W trakcie ewakuacji zmarło jedno dziecko, które zachorowało podczas przejazdu i nie można było uzyskać pomocy lekarskiej. Ojciec po kilku dniach udał się na pocztę do Śliwic, lecz tam już byli Niemcy i nie było dla niego pracy. Podczas pobytu w Śliwicach spotkał polskiego Niemca, który powiedział: "To, co pan kiedyś wypił, to ja teraz za pana wypiłem". Ojciec w pierwszej chwili nie mógł się zorientować o co chodzi temu Niemcowi. Dopiero po chwili przypomniał sobie, jak ten Niemiec przyszedł przed wojną na pocztę i prosił o połączenie go z księdzem ewangelikiem z Osia, gdyż zmarło mu dziecko i chciał ustalić pogrzeb. Ojciec w tym czasie rozmawiał z nim w języku niemieckim, aż naczelnik poczty zwrócił ojcu uwagę: "Panie Włoch, tu jest polski urząd i tu się mówi po polsku". Niemcy podejrzewali Włocha, że uciekł z kasą pocztową i przyjęli jego wyjaśnienia, że ewakuował się z rodzinami, gdyż takie otrzymał polecenie. Po pewnym czasie do nich przyszedł Niemiec zza Czerska, który stwierdził, że Włoch ma jego konia i nie pomogły tłumaczenia, że konia tego kupił od gospodarza Polaka spod Bydgoszczy. Niemiec chciał bić ojca batem. Nastał czas okupacji. Wszystkie psy - duże jak i małe - zostały zabite. Wieczorem z plebani został zabrany przez Niemców ksiądz Franciszek Czapliński. Niemcy po niego przyjechali samochodem. Od tej chwili kościół był zamknięty aż do czasu wyzwolenia.

W tej gawędzie pokazuję obraz tamtego czasu. Nie udało mi się ustalić przy pomocy Internetu, czy coś zostało z dworu Świerna, jak również dokładnej trasy ewakuacji. Czas jaki minął od tych wydarzeń zrobił swoje. Dziękuje panu Janowi Włochowi, że chciał się podzielić tym, co zapamiętał. O innych jego przeżyciach w innej gawędzie.

Załączam do tej gawędy teraźniejsze mapy samochodowe w celu przybliżenia marszruty, jaką mieli do pokonania ewakuowani członkowie rodzin pracowników poczty w Śliwicach.

Skórcz dnia 19.09.2013 rok Antoni
Kliknij miniaturkę i obejrzyj 4 mapki


Hipotetyczna trasa tułaczki

---

Powrót do góry

14 września 2013 roku - Wybuch II Wojny światowej oczyma mieszkańców Smolnik.

Wieś Smolniki leży przy jeziorze o tej samej nazwie, przy drodze Wda-Osiek, dochodzi do drogi Skórcz-Osie-Śliwice (w chwili obecnej droga asfaltowa). Droga Wda-Osiek nadal jest drogą leśną, obecnie nosi ślady wyrównania równiarką i tym samym w wielu miejscach wygląda jak suche koryto rzeczki. Drogę tę pamiętam doskonale z czasów dzieciństwa. Była po prostu wyprofilowana i miała być może tylko jedno piaszczyste miejsce - na wysokości Śmierducha. Drogą to można było dojechać do wsi Lubichowo, z tym że od Wdy biegła polami. Dziś nierozłącznie towarzyszyć będzie nam tu las - po prostu część gruntów uprawnych zalesiono. Ta droga miała znaczenie strategiczne w okresie września 1939 roku, nie wykluczając końca sierpnia 1939 roku. Wjeżdżając do wsi Smolniki od strony Wdy po lewej stronie znajduje się krzyż, pierwsze zabudowania po prawej stronie - Jabłońskich, po lewej Antoniego Englera, za nim Wycinki, po prawej Grabana, za nim Tomaszewskich, po lewej stronie Steli, za Stellą na górce Wardyna, przy drodze od strony Studzienic Witkowskiego, Anastazego Cherka, Englera, po prawej stronie Grabana leśniczego i po lewej stronie drewniany budynek zamieszkały przez Rocławskich i Maksa Cherka. W dole przy jeziorze stodoła Maksa Cherka. Za jeziorem od strony Wierzbin budynek Czarneckiego. Ze Smolnik prowadziły dwie drogi: do Ziemnianka przy polach i przez las. W Ziemnianku po lewej stronie znajduje się krzyż z chorągiewką, po lewej stronie dom Urmanina, w lewo do Warembiera i Grabana Kostka. Za Urmaninem po lewej stronie mieściła się szkoła, po prawej stronie budynek Nagórskich, następnie Grabanów. W lewo drogą przy szkole - dom gdzie mieszkały dwie rodziny: Alfons Grabana i Bukowskiego. Po lewej stronie Lis, za Lisem po lewej stronie Noga Walery, za nim Godlewski Teodor, po prawej stronie Zaremba Jan, Guss Wincenty i po lewej stronie Klin. Od szkoły w kierunku Skrzyni po lewej stronie Dubiela Stanisław, po prawej stronie Noga Władysław, za nim pod rzeką Noga Jan, za strugą po lewej stronie Noga Maks. Tak było w latach 1955. A dziś rodowitych mieszkańców jest kilku. Po prostu ta wieś się stała enklawą wypoczynku. Pobudowano mnóstwo domów wypoczynkowych. Niektóre stare budynki i pomieszczenia gospodarcze rozebrano i tak w sumie to nie jest to ta wieś sprzed lat, a szkoda.

Powracając do okresu wybuchu II wojny światowej należy przyjąć, że życie w tej wsi przebiegało normalnie, gdyż z relacji ich mieszkańców wynika, że poza jednym przypadkiem ostrzelania z samolotu niemieckiego ludzi podczas omłotu zboża dniu 1 września w stodole Orłowskiego (w latach mej młodości mieszkał tam Bolesław Wardyn) ta wieś nie doznała strat. W czasie tego ostrzelania ranę odniósł Nagórski. W tym czasie inny mieszkaniec - Maks Cherek walczył z Niemcami. Odniósł rany ręki i powrócił do Smolnik jako ranny żołnierz. Dziś powracają wspomnienia. Pan Maks był specjalistą w zakresie zrywki drewna i jego wywozu. Jego koń był zawsze w bardzo dobrej kondycji - Maks dbał po prostu o zwierzęta. Miło się z nim gawędziło, był stale w ruchu. Po ciężkiej pracy miał czas siąść do łodzi i wybrać ryby z żaków. Pomagał rybaczyć Rynkiewiczowi z Osieka. Dziś mam w pamięci jego sylwetkę właśnie na łodzi, którą odpychał kijem. Poruszał się szybko. Na wodzie spokojnie wybierał ryby, a małe sztuki wrzucał z powrotem do wody. Należał do tych rolników, którzy pierwsi zaczynali żniwa, sianokosy i wykopki.

W trakcie jazdy samochodem na trasie Wda-Skórcz dowiedziałem się od pani Hanny Bonna ze Skórcza, że jest w posiadaniu wspomnień swej ciotki siostry Augustyny, która wspomina okres wojny, okupacji jak i wyzwolenia. Te wspomnienia mi udostępniła. Przeczytałem je z wielkim zainteresowaniem. Choćby tę o Jej ojcu Antonim Englerze zatytułowaną "Nasz Ojciec". Pozwolę sobie zacytować fragment:

"Wojna 1939 r. Dużo mówiono o wojnie, że będzie wojna. Ale już na tydzień przed wojną krążyły straszne wieści, że lada dzień wybuchnie wojna. Tak Mama w czasie wojny chciała mieć wszystkich koło siebie i prędko wysłała telegram do Reni, by natychmiast wracała do domu. Pierwszego września wybuchła wojna, a Reni w domu brakowało. Ja byłam wtenczas w Skórczu u Cioci, ale zaraz rano gdy wojna wybuchła spakowaliśmy co najważniejsze na wózek i po południu wyjechaliśmy z Ciocią i Dziadkiem do Smolnik. Wujek został pilnować jeszcze domu, dopiero wieczorem przyjechał rowerem. Po drodze stale towarzyszyły nam samoloty i strzelały, ale jakoś cało dojechaliśmy do Smolnik. Tu ludzie też się pakują i chcą gdzieś uciekać. To złodzieje narobili między ludźmi popłochu by uciekali, a oni będą mogli swobodnie grabić. U Orłowskich młócili maszyną i z samolotów zaczęli strzelać i Nagórski został poraniony. Wtedy ludzie jeszcze więcej nabrali ochoty by uciekać .Tata od samego początku powiedział, że my nie mamy gdzie uciekać. Jeżeli na taką wioskę będą strzelać, to cóż dopiero tam, gdzie wszyscy zmierzają, bo i nie było gdzie uciekać. Tata powiedział 'Siedźmy spokojnie i nigdzie nie jedźmy, zrobimy tylko schron w lesie i w razie strzelania tam się schowamy'. Tata był praktyczny. Wiedział, że w niebezpieczeństwie złodzieje najwięcej korzystają, więc blisko domu wykopał schron, by z lasu mógł obserwować, co w domu się dzieje. I tak wszyscy z wioski naokoło pokopali sobie jamy. Mimo wszystko ludzie z wszystkich stron uciekają, jadą wozami, rowerami i pieszo, a wszystko w jednym kierunku - do Świecia. Taty brat nie miał spokoju i przychodzi do Ojca, że musimy uciekać, ale on nie miał żadnego pojazdu. Namówił Ojca, by zaprzęgał krowy do wozu i oni razem ze swoimi tobołkami do nas się przyłączą. Tata myślał rozsądnie i był całkiem spokojny, ale gdy wszyscy razem i kobiety także zaczęły nalegać, to nie mógł już się oprzeć. My dzieci wierzyłyśmy słowom Ojca, bo wiedziałyśmy, że w tych rzeczach jest praktyczny, gdyż był na wojnie i dziesięć razy pomyśli niżeli coś zrobił. Ale jak tu utrzyma tyle ludzi rozgorączkowanych i to w takim popłochu, przecież nie usiedzą spokojnie, muszą coś robić. Czy jest sens, czy nie muszą gdzieś uciekać. Na razie jasny dzień trzeba siedzieć w ukryciu, bo samoloty całymi chmurami latają i co zobaczą, to strzelają. Gdy słyszymy warkot samolotów prędko uciekamy do lasu, a gdy cichnie z powrotem do domu. Wisia miała wtenczas dopiero niecały roczek, więc Agnieszka opiekowała się nią jako najstarsza i przed tymi samolotami tak z nią uciekała raz do lasu, raz do domu, a tu z góry stale strzelanie. Już się ściemniało i przyjechał Wuj ze Skórcza i mówi, że wszyscy uciekają w stronę Świecia, więc trzeba też uciekać. Znowuż Tata był w kłopocie, a wuj Jan pomógł, że tak trzeba - jak najprędzej wyjeżdżać. A Tata mówi 'Gdzie my w te krowy zajedziemy?' Odpowiadają 'Tam, gdzie wszyscy. Chcąc nie chcąc, nie mając poparcia od nikogo, musiał się pakować. Powoli układał na wóz najkonieczniejsze rzeczy, ale gdy się to obserwowało, to robił to tak bez przekonania i z wielką niechęcią, toteż robota nie szła. Za to wuj Jan prędko naładował swoich rzeczy. Tata nie wiedział co pakować, przecież gromadę dzieci trzeba było usadzić na wozie. Wtedy wuj ze Skórcza powiedział 'Poczekajcie, ja najpierw pojadę rowerem zobaczyć co tam się dzieje i w którą stronę się udać'. Pojechał i wrócił późno w nocy, ale na pociechę naszemu Tacie. Opowiedział, że wszystkie szosy przeładowane cywilami i razem z wojskiem to wszystko się miesza. Wojsko nie może uciekać, gdyż wszystkie szosy są zatarasowane ludźmi. Wszyscy uciekali jak kto mógł: wozami, wózkami, rowerami i pieszo, a gdzie niegdzie i auta. Krew lała się tam obficie, gdyż samoloty obniżyły się nad tym tłumem i siekały niemiłosiernie wojsko razem z ludźmi. Tata zadowolony, że nie musi opuszczać swego domu. Niedługo to wszystko trwało i uciszyło się zupełnie, a za tydzień zobaczyliśmy pierwsze niemieckie wojsko."

Koniec cytowanych wspomnień autorka używa dużych liter gdy dotyczy do określenia członków rodziny. Z relacji pana Antoniego Englera (imię takie same jak ojca) wynika, że pierwsi żołnierze niemieccy którzy pojawili się we wsi, byli na koniach i było polecenie wystawienia wody dla maszerującej piechoty niemieckiej.

Wykonałem kilka zdjęć wsi Smolniki i miejsca, gdzie doszło do ostrzelania ludzi podczas omłotów u Orłowskiego - to zdjęcie gdzie na ujęciu widać rosnący świerk.

Tekst zacytowany w gawędzie został autoryzowany przez Panię Anitę córkę Pani Hanny Bonna, która udostępniła mi wspomnienia "Nasz Ojciec". Składam podziękowania Pani Hannie za udostępnienie tych wspomnień.

Przy kawie w Smolnikach rozmawiałem z siostrą Augustyną i Panią Małgorzatą oraz Panem Antonim na temat okupacji i wyzwolenia ale o tym w następnej gawędzie.

Skórcz dnia 11.09.2013 rok Antoni
Kliknij miniaturkę i obejrzyj 13 zdjęć

---

Powrót do góry

30 sierpnia 2013 roku - Wspomnienia Bolesława Markowskiego z pierwszych dni wojny w rodzinnej wsi Wda

Dla nas, roczników powojennych, wydarzenia tych lat nie są nam obce. Przecież każdy z nas uczył się historii, a w tym szczególnie okresu wybuchu II wojny światowej. Szkoda tylko, że nie bezpośrednio z relacji uczestników tych walk, ale najczęściej czytając książki osób, które walczyły w tym czasie z niemieckim najeźdźcą.

Świadkiem tych wydarzeń jest pan Bolesław, z którym spędziłem czas na wspomnieniach z tych lat, jak również odwiedzinach miejsc związanych z tamym czasem. Towarzyszył nam jego siostrzeniec - leśniczy Zenon Alfut z Zajączka. W poprzednich gawędach wspominałem jakim chłopakiem był Bolesław - pełnym werwy i energii. Jest młodszy o cztery lata od Kostka ze Smolnik. Mieszkał przy szkole we wsi Wda, przy rozwidleniu dróg (od strony Lubichowa drogi dochodzącej do szosy Ocypel- Skórcz, drogi do Smolnik i drogi do Wdeckiego Młyna).

Bolesław pamięta mobilizację. Było to pod koniec sierpnia 1939 roku. Brat ojca - Jan otrzymał kartę powołania do jednostki w Grudziądzu. Wujek Jan był wojskowym z krwi i kości. Miał odznakę wzorowego strzelca, prowadził szkolenia strzeleckie z młodzieżą w ramach przysposobienia wojskowego w Lubichowie. Z tą wiadomością wysłali Bolesława do dziadka Stefana, który był na rybach na rzece za Alfonsem Landowskim, na tak zwanym ,,Sowim''. Dziadek na tą wieść zwinął wędkę i szachem (kij leszczynowy lub sosnowy) uderzył kilka razy o wodę mówiąc: "Jeden zginął w pierwszej wojnie światowej, a nie wiadomo co będzie z nim". Ciężka artyleria wojska polskiego stacjonowała we Wdzie za Landowskim. Do każdego działa było osiem koni. Dział było sześć. Koła miały żelazne, bardzo szerokie. Pan Bolesław pokazywał ręką - gdzieś około 30 cm. Kancelaria tej artylerii mieściła się w domu Rocławskiego, gdzie dziś mieszka pan Kośmiński. Żołnierze ci kwaterowali w lesie Landowskiego z całym sprzętem i końmi. W czasie wolnym kąpali się w rzece nago. A w Ocyplu był polski generał. Przed wybuchem wojny szereg osób zaczęło uciekać ze Starogardu w kierunku Osia, lecz babka Józefa stwierdziła, że nie ma gdzie uciekać i trzeba zostać w domu. Polscy saperzy szpręgnęli (wysadzili) duży most i mały most we Wdzie, jak również mosty we Wdeckim Młynie. Most we Wdeckim Młynie był szpręgowany od strony zajazdu przy młynie. Tartak znajdował się pomiędzy rzekami. Na wskutek wybuchów utworzyło się nowe koryto rzeki i most się przechylił w stronę Smolnik. Śluza, gdzie wspólnie z synami Rocławskiego łapał rękoma kiełbie i inne ryby do jedzenia, została zawalona. W tym okresie na rzece we Wdeckim Młynie były dwie węgornie. Pierwsza - większa - przy śluzie, a druga - mniejsza - przy Talaścę.

Sierpień jak i wrzesień były miesiącami bardzo ciepłymi w tym czasie. Bolesław wspomina, że żołnierze owinięci w koce spali na boisku przy szkole. Z całą pewnością stwierdza, że żołnierze z Ocypla, Lubichowa i Wdy maszerowali przez Wdę w kierunku Smolnik na Osie. Pamięta, jak kobiety wynosiły żołnierzom wodę do picia. Część żołnierzy mówiła, że przyszli bronić szwabów - tak mówili na mieszkańców. Na pewno byli to żołnierze z Polesia, którzy służyli w wojsku polskim. Bolesława teściowej szwagier - Józef Glaza z Osiecznej w tym czasie służył na placówce w Konarzynach, gdzie była granica polsko-niemiecka i część Konarzyn należała do Polski, a część do Niemiec. Stamtąd żołnierze polscy maszerowali na Szlachtę w kierunku Osia.

Pierwszego września od strony Ocypla nadleciało 17 samolotów - bombowców niemieckich, które bardzo wolno leciały w kierunku Starogard - Tczew. Wokół bombowców latały jako osłona myśliwce. W tym czasie we Wdzie nie było żadnego polskiego żołnierza, za wyjątkiem maszerujących od strony Lubichowa kompanii żołnierzy.

Ojciec Augustyn też został zmobilizowany i jego oddział znalazł się pod ogniem z samolotów niemieckich w okolicach Osia, gdzie schronił się w kopach siana, gdzie kule nic mu nie zrobiły. Tam każdy z żołnierzy miał do wyboru: przebijać się w kierunku Bydgoszczy czy Grudziądza lub wracać do domu. Taką wolę miał ich dowódca. Był to trzeci dzień września. Ojciec z kolegą Pawelcem z Wilczych Błot postanowili wracać do domu. Po przebraniu się w cywilne ubrania powrócili do miejsc zamieszkania. Była to niedziela, jak sobie przypomina. Wtedy to ojciec prosił Bolesława, aby nie śpiewał o Hitlerze, gdyż Niemcy już tu są. Matka Łucja perfekt mówiła po niemiecku, natomiast ojciec mówił po niemiecku, lecz twierdził że Polska będzie i nie przywiązywał wagi do języka niemieckiego. W tym czasie w wsi mieszkali Niemcy - jak Ema Zielińska(gdzie obecnie mieszka pan Roman Kirszensztain). Byli przyjaźnie nastawieni do Polaków.

Saperzy niemieccy weszli do Wdy od strony Ocypla i mogła to być środa lub czwartek. Żołnierze ci poruszali się wozami konnymi, które ustawili przed domem Markowskiego. Na tych wozach spali w nocy. Na zwróconą im uwagę przez matkę, że ich konie zniszczyły płot, odpowiedzieli, że "Nie wasze! Wy wszyscy jesteście nasze!" Rozmowa toczyła się w języku niemieckim. Żołnierze niemieccy byli przewożeni przez rzekę za pomocą przeciąganej liną łodzi, którą obsługiwali niemieccy saperzy. Pierw szedł niemiecki patrol składający się z sześciu żołnierzy, a za nimi w odstępach kompanie piechoty. Szli w kierunku Smolnik, na Osie. Saperzy przystąpili do naprawy mostów we Wdzie wykorzystując drewno z tartaku z Wdeckiego Młyna. Przetarte drewno wyjmowano z wody i przewożono bale do Wdy. W naprawie mostów pomagali Nowopolski i Bieliński, na którego we wsi mówili Bartek. Podwody do przewozu bali musieli dać rolnicy z Wdy. Po naprawie wdeckich mostów saperzy naprawili mosty w Wdeckim Młynie.

Z uzyskanych informacji w internecie wynika, że 27 Dywizjon Artylerii Ciężkiej II R P 27 dac został sformowany w ramach mobilizacji alarmowej w dniach 14 - 16 sierpnia 1939 roku w Chełmie przez 2 Pułk Artylerii Ciężkiej z przeznaczeniem dla 27 Dywizji Piechoty. Skład to: dwie trzydziałowe baterie armat 105 mm donośność 15,2 km, masa 2880 kg i haubic 155 mm donośność 11,3 km masa 3300 kg. Do 27 sierpnia 1939 roku zajął rejon w okolicy Wdy w ramach Korpusu Interwencyjnego i z dniem 31 sierpnia tegoż roku w godzinach rannych po rozwiązaniu Korpusu Interwencyjnego wszedł w skład armii ,, Pomorze" i opuścił okolice Wdy, kierując się przez Smolniki na Osie. W składzie 27 DP były następujące jednostki: 23 pp i 1 dywizjon 27 pal w rejonie Osowa, 24 pp i 2 dywizjon 27 pal rejon Brzózki koło Lubichowa, 50 pp i 3 dywizjon 27 pal w okolicach Osiecznej, 27 dac i 27 bsap w rejonie Wdy, dowództwo, sztab dywizji, kompania karabinów maszynowych rejon Ocypla. Inne jednostki to 27 szwadron KD miał 272 koni, 27 kompania telefoniczna i 27 pluton taborowy miał 56 koni.

Uważam, że we wspomnieniach niektórych osób dochodzi do przedstawiania historii z tamtych lat w sposób niewłaściwy. Sam stwierdzam, że różne są same relacje uczestników tych wydarzeń. Jedno jest pewne, że do tej chwili w żadnej miejscowości, gdzie stacjonowali żołnierze 27 DP, nie ma żadnego upamiętnienia ich obecności, choćby na przykład nazwa ulicy.

Wykonałem kilka zdjęć jak miejsce stacjonowania 27 dac za Landowskim, byłe boisko przy szkole, plac przy budynku państwa Alfut ( przedtem Markowskich), miejsce kancelarii 27 dac, miejsce dawnego koryta rzeki Wdy. Czas zrobił swoje. Porosły drzewa. Teren jest prywatny. Ale taka jest kolej rzeczy... W przyszłych gawędach przekażę relację mieszkańców Smolnik, jak również innych osób, z innych miejscowości z tamtego okresu czasu.

Wypowiedzi pana Bolesława były autoryzowane przez niego.

Skórcz dnia 30.08.2013 rok Antoni Antoni
Kliknij miniaturkę i obejrzyj 6 zdjęć

---

Powrót do góry

15 sierpnia 2013 roku - Wycieczka do Osia, Tlenia i Śliwic

Dziś, w czwartek 15 sierpnia, wybieramy się we troje - to jest wnuczka Oliwia, żona Wandzia i ja - do Tlenia. Zapowiadam swoim paniom, że pojedziemy drogą, którą w końcu sierpnia i początku września 1939 roku poruszali się uciekinierzy z domów jak i jednostki WP wchodzącej w skład 27 Dywizji Piechoty, które maszerowały w kierunku Świecia. Wandzia się pyta, czy pojedziemy brukiem. Chyba tak. Od Skórcza jedziemy przez Głuche, mijamy po prawej stronie jezioro Wierzbiny, gdzie biegnie droga do Smolnik. Tędy musieli maszerować żołnierze WP 27 DP, którzy stacjonowali na terenie gminy Lubichowo. Przejeżdżamy przez wsie Skórzenno, Skrzynia i Łuby. Od Skórcza jedziemy cały czas lasem, za wyjątkiem przejazdu przez wsie. Dojeżdżamy do skrzyżowania dróg Osie - Śliwice. Droga na Śliwice odchodzi w prawo, a my jedziemy na wprost. Po przejechaniu pewnego odcinka dojeżdżamy do granicy województw pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. Po lewej przy drodze stoi tablica informująca o województwie pomorskim i powiecie starogardzkim - tu zaczyna się słynny bruk. Kątem oka zauważam przy tablicy kamień. Zauważa go i Oliwia. Zatrzymuję się i cofam samochodem. To stary kamień graniczny powiatów z wyraźnym napisem Kreis Pr. Stargard. Wykonuję zdjęcie i jedziemy dalej, z tym że spadła szybkość samochodu, gdyż kocie łby nie pozwalają nam jechać szybciej. Po lewej stronie tej drogi jest bardzo wyjeżdżone pobocze co świadczy, że cześć pojazdów porusza się lewą stroną jadąc do Osia. Droga ta w większości jest w linii prostej, poza kilkoma zakrętami. Głośno komentuję, że samoloty niemieckie faktycznie miały możliwość ostrzeliwania kolumn cywilów i wojska. Myślę, że 74 lata temu nie było wysokiego lasu i nie było możliwości ochrony przed pikującymi samolotami.

Dojeżdżamy do Osia. Faktycznie ta wieś wypiękniała. Szkoda, że na przejechanym odcinku drogi zabrakło jakiejkolwiek informacji, że w wrześniu zginęli tu cywile i żołnierze, nie wyłączając rozbitych taborów i śmierć koni, również w 27 Dywizjonie Artylerii Ciężkiej.

Kierujemy się drogą do Tlenia. Droga pierwszej klasy, tak jak i chodnik biegnący przy niej. Po wjechaniu do wsi szukamy parkingu. Znajdujemy go dopiero za torami, po lewej stronie przy dworcu, który jest podobny do naszego skórzeckiego, z tym że jest mniejszy. Trakcja kolejowa jest czynna. Jeżdżą osinobusy. Jak szkoda, że nie ma ich u nas! Zwiedzamy tę piękną wieś z uroczym zalewem, z którego korzystają wodniacy i ptactwo: łabędzie i kaczki. Odpoczywamy na ławce przy wodzie. Panie proszą, abym poszedł kupić bułki dla kaczek. Kupuję chleb i płatki, którymi karmimy ptactwo. Robię kilka zdjęć, jest faktycznie przyjemnie. W tym czasie czynny jest kiermasz z różnymi stoiskami. Rozbawia mnie mowa osób, które zachwalają swój towar. Pani sprzedająca miód informuje osobę kupującą, że trzeba zakupić większą ilość miodu do kuracji chorego gardła. Słyszeć rozmowy osób, które były tu dawno, że jest odnowiony sprzęt pływający - dotyczy to rowerów wodnych. Wykonuję zdjęcie tablicy pomnika profesora Alfonsa Hoffmana - twórcy pomorskiego systemu elektroenergetycznego, budowniczego elektrowni wodnych w Gródku i Żurze. Nie zapominam o zrobieniu zdjęcia myśliwego z drewna - zawsze to kolega, pomimo że w drewnie.

Postanawiamy odwiedzić Śliwice. Nie możemy jechać na Łążek, gdyż jest objazd z powodu remontu drogi. Jedziemy objazdem w kierunku Tucholi. Za miejscowością Trzebciny i nadleśnictwem w tej miejscowości skręcamy w prawo. Przy tej drodze zauważamy tablice informującą o znajdującym się bunkrze z okresu II wojny światowej. Mimo zaangażowania wnuczki Oliwi nie udaje się jego zlokalizować. Korzystam z telefonu do Grzesia Sławnego, który w tym czasie jest na lotnisku w Gdańsku, czy mogę wjechać w tę drogę, aby dojechać do bunkra. Grześ stwierdza że tak. Po przejechaniu pewnej odległości jak zwykle nie ma żadnego drogowskazu, aby zlokalizować bunkier - taka to jest rzeczywistość. Nic innego nam nie zostaje, tylko zawrócić. Dojeżdżamy do Śliwic. To kolejna piękna wieś - niegdyś wieś królewska. Zatrzymujemy samochód na parkingu i zwiedzamy. Wandzia rozpoznaje miejsce, gdzie był sklep masarski, do którego przyjeżdżała autobusem ze Skórcza po mięso, kiedy było na kartki. Takie to były czasy! Delektujemy się smacznymi lodami w lodziarni przy kościele. Zwiedzamy kościół i grotę z 1906 roku przy kościele. Wszędzie są opisy wykonane na kamieniu - pięknie to wygląda.

Dalej ruszamy w kierunku Osiecznej. Dużo się zmieniło. W samej wsi Osieczna pokazuję Oliwi byłą stację PKP i wspominam, jak kiedyś młodzież przyjeżdżała na zabawy, to jak szli ze stacji to jak pielgrzymka! Pokazuję budynek, gdzie mieścił się posterunek milicji, gdzie przed laty pracowałem jako milicjant, no i oczywiście samolot przy szkole.

Kierujemy się w stronę Ocypla. Kiedy przejeżdżam koło byłej mleczarni, to robię zdjęcie tego obiektu, który jest do sprzedania. Jadąc podejmuję decyzję, że nie pojedziemy na Ocypel, a pojedziemy drogą przez las tak zwaną "Połomską", którą jeździłem do pracy do Osiecznej. Z asfaltu skręcam w prawo i jedziemy drogą leśną. Przed torami po lewej stronie mijamy tak zwany "szycen plac". Pod wiaduktem dojeżdżamy do skrzyżowania, skręcamy w lewo i cały czas przez las. Zatrzymujemy się na moment. Chcę zobaczyć, czy są grzyby kurki. Cóż - były, są już wyzbierane. Dalej w drogę. Pokazuję Oliwi wieś Mermet - typową wieś letniskową, ale pozostała tu stara szkoła, w której w wakacje przed wojną przebywały harcerki. Jeszcze jedziemy drogą dwupasmową w szpalerze brzóz do Wdy. Jadąc przez Wdę pokazuję, gdzie była szkoła i gdzie mieszkał pan Bolesław Markowski, o którym opiszę w innej gawędzie. Jedziemy przez Bojanowo, Wielki Bukowiec i z tej wsi polną drogą do Wolentala. Po drodze przed torami mijamy tak zwane "więźniowe". Wnuczka się ożywia, rozpoznaje teren, gdzie bywa z koleżankami.

Kończymy nasz wypad. Czy było warto jechać? Na pewno tak. Do Egiptu to nie pojadę, ale poznać najbliższe miejscowości na Kociewiu - to tak.

Skórcz dnia 15.08.2013 rok Antoni
Kliknij miniaturkę i obejrzyj 10 zdjęć

---

Powrót do góry

20 lipca 2013 roku - Kaszubski Przegląd Sygnałów Myśliwskich i Muzyki Myśliwskiej - Sierakowice 2013

Dziś mamy jechać do Sierakowic na mszę świętą. Cóż, jak zwykle pojazd ma podstawić Czesław Krocz. Trudno jednak było skompletować poczet sztandarowy - a to jeden pracuje, a to urodziny matki, a to przygotowanie do żniw. Samemu przyjdzie być w poczcie sztandarowym. Co prawda Wiesiu Jabłonka obiecał, że się postara uczestniczyć. Będzie to dla mnie wybawienie. Tym razem zabieram małżonkę na tą uroczystość. Niech zobaczy Sierakowice i organizację Festiwalu Muzyki Myśliwskiej.

O godzinie 13:18 mam telefon od Czesia. Pyta ile osób jedzie. Odpowiadam, że troje. Czesiu informuje, że będzie na trzecią w Skórczu. Korzystam z możliwości odpoczynku do czasu, gdy odzywa się domofon. Kto chce nas odwiedzić? Okazuje się, że to Czesław przyjechał przed czasem. Udajemy się do Krzysia Walkowskiego, gdzie pakujemy sztandar do samochodu i w drogę. Teraz za kierownicę siada Krzysztof. W czasie jazdy odbieram telefon od Wiesia Jabłonki, który pyta gdzie jesteśmy. Odpowiadam mu, że za Zblewem - a jest godzina 15:07. Jest zdziwiony, że Czesiu go nie zabrał po drodze, jak byli umówieni. W czasie jazdy napotykamy dużo samochodów jadących w stronę Kościerzyny jak i od Kościerzyny. Stwierdzamy, że to ludzie jadący na wczasy jak i z wczasów. Z chwilą pojawienia się dwujęzycznych nazw miejscowości wiemy już, że jesteśmy na Kaszubach. Potwierdza to jeszcze widok jezior przy szlaku drogowym. Przejeżdżając przez wieś Klukowa Huta mówię, że w drodze powrotnej odwiedzimy chorego kolegę Tadeusza Hoszcza.

Szczęśliwie docieramy do Sierakowic. Parkujemy na parkingu. Tu stwierdzam, że nie mam sznura galowego, ale myślę że w tym tłoku nikt nie zauważy. Udajemy się na miejsce w pobliżu papieskiego ołtarza. Na chodniku spotykamy prezesa Okręgowej Rady Łowieckiej w Gdańsku kolegę Marka Górskiego, który nas serdecznie wita i mówi, że tu pozostanie i będzie wszystkich kierował na miejsce. Jesteśmy jednym z pierwszych pocztów sztandarowych. Mamy chwilę na papierosa - dotyczy to palaczy. Przybywają inni koledzy z kół - znani z poprzednich spotkań oraz nowi. Szczególnie serdecznie witamy się z kolegami z Kociewia. Jest ich jednak mało. Poza nami to tylko Koło Łowieckie "Ryś" Starogard i "Szarak" Tczew. Koledzy z Szaraka pięknie się prezentują w mundurach z srebrnymi szyszkami na dystynkcjach - coś w rodzaju generalicji. Jasiu Mazurowski mój komentarz odbiera z uśmiechem. Udajemy się pod ołtarz papieski. Mówię do Krzysia, że tym razem musimy się znaleźć po lewej stronie ołtarza patrząc na niego, gdyż słońce będzie nam ogrzewać plecy. Obok nas znajduje się poczet sztandarowy Koła Łowieckiego "Kolejarz" z dwoma sympatycznymi kolegami. Na moje pytanie ilu w kole jest kolejarzy otrzymuję odpowiedź, że jeden. Po prawej stronie sztandar Koła nr 4 w Wejherowie - też przemili koledzy. Wymieniamy pomiędzy sobą informacje o szkodach pozyskaniu zwierzyny. Jeden z kolegów z "Kolejarza" ma korzenie kociewskie ze strony babci, która pochodziła z Wielkiego Bukowca. Z Wejherowa kolega zna naszego kolegę Andrzeja Szumałę - ze szkoły w Tucholi. Prosi o jego pozdrowienie.

Przed rozpoczęciem mszy mały koncert w wykonaniu sygnalistów uczestniczących w festiwalu. Po tym rozpoczyna się msza święta, której głównym celebrantem jest kapelan myśliwych i leśników diecezji Pelplińskiej ksiądz prałat Andrzej Koss. Asystuje mu ksiądz prałat Zbigniew Zieliński - kapelan archidiecezji gdańskiej oraz inni duchowni. Oprawę muzyczną mszy zapewnia zespół muzyków ZG PZŁ. Homilię zwyczajowo wygłosił ks. prałat Koss, który jest myśliwym. Na koniec mszy zespół zagrał "Barkę" i w trakcie jej grania poczty ruszyły w stronę amfiteatru, maszerując w takt orkiestry ulicami Sierakowic.

Ustawiliśmy się przy amfiteatrze, gdzie nastąpiło otwarcie festiwalu przez włodarza gminy. W trakcie uroczystości zobaczyłem kolegę Kazimierza Piankowskiego i Ryszarda Mazurowskego. Nie wiem, czy inni z władz związku zaszczycili swą obecnością tą uroczystość. Być może mam już słaby wzrok lub po prostu ich nie było. Prezes Górski w swym wystąpieniu nawiązał do obchodów 90-lecia powstania PZŁ, wręczył upominki oraz medal za zasługi łowieckie dla woj. pomorskiego osobom zasłużonym na rzecz organizacji tego festiwalu. Jednocześnie usprawiedliwił te koła, które nie wystawiły pocztów sztandarowych na tą uroczystość, tłumacząc się porą urlopową.

A propos odbioru naszego udziału w tej uroczystości usłyszeliśmy taką ocenę z ust pewnej pani: "Ci myśliwi to stare pryki, nie ma młodych". Cóż, w przyszłym roku należałoby wystawić poczty sztandarowe z myśliwymi młodych wiekiem - może i ma rację ta pani. Każdy z członków pocztu sztandarowego otrzymał okolicznościowy znaczek. Na nim znalazły się elementy łowieckie, w tym sylwetka jelenia. Moim zdaniem to znaczek ten projektował młody człowiek, który nie odróżnia jelenia europejskiego od amerykańskiego. Jeleń to jeleń, albo po prostu w programie komputerowym nie było naszego pomorskiego jelenia, albo w komisji nie było starego p…ka. Korzystam z możliwości i uwieczniam na zdjęciu nas z kolegami z Kociewia na tej uroczystości. Tak faktycznie to ciężko jest tych Kociewiaków zebrać. Żartuję, że jesteśmy dziwni, bo zawsze coś podejrzewamy. Korzystamy z poczęstunku i z innych atrakcji, jak pokaz sokolniczy, występy orkiestr i stoisko nadleśnictwa. Po drodze odwiedzamy naszego chorego kolegę Tadeusza, który uczestniczył w wypadku drogowym. Przy kawie i smacznym serniku serwowanym przez jego żonę składamy relację z przebiegu uroczystości, którą uważamy za skromniejszą. Dotyczy to nie udziału zespołów artystycznych w mszy, jak i również nieuczestniczenie koni w przemarszu ulicami Sierakowic. Tadeusz wspomina, że brat jego również uczestniczył w przejeździe konnym. Podczas mszy było jednak więcej osób, jak w roku ubiegłym.

Pomimo miłej atmosfery musimy jechać do domu. W trakcie jazdy Czesław zauważa dwa dziki, które pięknie wyglądają na tle zboża. Tak jesteśmy żegnani przez piękną ziemię kaszubską i księżyc na niebie. Co jeszcze potrzeba nam myśliwym do szczęścia chyba tylko zdrowia.

Wykonałem kilka zdjęć które załączam w swej gawędzie nie podaję nazwisk kolegów z "Szaraka" i "Rysia" - niech każdy z nich odnajdzie się na zdjęciu tak będzie najlepiej.

Skórcz dnia 20.07.2013 rok Antoni
Kliknij miniaturkę i obejrzyj 4 zdjęcia

---

Powrót do góry

07 lipca 2013 roku - gawęda "Pamięć o harcerzach"

W dniu 06 lipca br. składam wizytę państwu Teresie i Bolesławowi Markowskim na Gapicy w Mirotkach. Jest to już druga moja wizyta u tych państwa, gdzie wspominamy ich młode lata, które pani Teresa przeżyła w Ocyplu, a pan Bolesław we Wdzie. Obydwoje przeżyli okres wojenny w dwóch wsiach leżących niedaleko siebie. Obydwoje z sentymentem wspominają odpoczywających ta przed i po wojnie harcerzy.

Harcerze z Grudziądza, Torunia i Bydgoszczy odpoczywali na obozach we Wdeckim Młynie w okolicach "Olszek". Pan Bolesław odwiedzał ich i przebywał z nimi. Przypadło mu w udziale rozpalanie ognisk podczas apelów wieczornych na tych obozach. Harcerze pływali w rzece na czas na określonych odcinkach, prowadzono musztrę, rozbrzmiewały komendy - było można odczuć przygotowania do wojny. Harcerzom wpajano patriotyzm, umiłowanie ojczyzny. Panu Bolesławowi te wartości wpajał kierownik szkoły Franciszek Sagan. Jeszcze dziś pan Bolesław zarecytował mi: "Jeszcze Hitler będzie wisiał do góry nogami, masz Hitlera, masz Hitlera, niech go weźmie cholera, niech mu piorun trzaśnie, niech mu życie zgaśnie". Ten wierszyk zarecytował ojcu, jak wrócił z wojny we wrześniu 1939 roku i ten powiedział, aby go więcej nie powtarzał. Wśród harcerzy byli księża i nauczyciele. Odbywały się msze polowe. W roku 1939 przebywał na obozie kapitan WP, który mówił na apelu, że wojna z Niemcami jest nieunikniona i może być za dzień, za miesiąc, czy dwa miesiące… Pan Bolesław nie opuścił żadnego apelu, a przypomina sobie że lato 1939 roku było upalne.

Natomiast w szkole w Mermecie przebywały harcerki. O tych harcerzach we Wdeckim Młynie i ich śpiewach wieczornych wspominał Kostek z Smolnik, jak jechałem z nim do Kasparusa. Dziś trudno wskazać, gdzie dokładnie rozbijali namioty, ale umawiamy się z Bolesławem, że odwiedzimy te miejsca i utrwalimy na zdjęciach.

Ciekawe jest również, że pan Bolesław uczęszczał z kolegami na nauki przed przyjęciem I Komunii Świętej do kościoła p.w. Św. Józefa w Kasparusie, gdzie 1 sierpnia 1943 roku przyjął ją z rąk księdza Bullity w tejże świątyni. Nauki prowadził organista Józef Kłos po polsku i od czasu do czasu w języku niemieckim, tak że wszyscy przechodzący obok kościoła słyszeli ich głosy. Nauka rozpoczynała się o godzinie 14 i trwała dwie godziny, z tym że mieli przerwę na której za kościołem ogrzewali się w promieniach słońca. Pan Bolesław z kolegami szedł do Kasparusa przez Wdecki Młyn, a druga część - mieszkająca na Kozim Rynku (nazwa części wsi Wda) - szła koło jeziora Kochanki omijając Wdecki Młyn. Kasparus to malownicza wieś. Jej uroki i walory zdrowotne odkrył nie kto inny, jak pierwszy polski biskup chełmiński od czasów zaborów Stefan Okuniewski.

Pani Teresa wspomina, jak harcerze w Ocyplu przed wojną w "Kobieli" mieli swój krzyż, przy którym odbywały się msze święte. Po wojnie, kiedy była dziewczynką, paśli tam gęsi i krowy. Miejsce po krzyżu było obsadzone kwiatkami i jeszcze grzebiąc w tym miejscu można było znaleźć pień po krzyżu. Po wojnie msze polowe harcerskie odbywały się na "Wycinkowym" przy ołtarzu brzozowym. Pani Teresa pamięta msze celebrowane przez trzech księży. Ocypel słynął z zabaw w dużym lesie przy dworcu. Bawili się wszyscy przy swojej orkiestrze, w której grali Kwaśniewscy i Weltrowski.

Wspominamy dawne czasy, które nieubłaganie zacierają się w pamięci tych, którzy je przeżyli. O innych wydarzeniach z tego okresu w innej gawędzie.

Skórcz dnia 06.07.2013 rok Antoni

---

Powrót do góry

29 czerwca 2013 roku - gawęda "Wspólna kontrola"

Sobota 29 czerwca br. Wstaję szybciej, przed piątą, gdyż dziś jesteśmy umówieni ze Strażą Leśną Nadleśnictwa Lubichowo na wspólną kontrolę akwenów wodnych naszego Koła Wędkarskiego nr 74 w Skórczu. Wspólnie z Michałem Chyłą i strażnikiem Mirosławem Rodhe będziemy kontrolować wędkarzy, czy dokonują połowu ryb zgodnie z przepisami o ustawie rybackiej.

Kontrolę zaczynamy od jeziora Czarne Północne, od strony przydrożnego krzyża. Na parkingu stoi samochód, co świadczy że są wędkarze. Faktycznie na pomoście znajduje się Mirek. Jak zwykle po "Dzień dobry" formułka: "Straż Leśna Nadleśnictwo Lubichowo. Kontrola. Poproszę dokumenty uprawniające do połowu ryb". Wędkujący wręcza legitymację nim wysłucha zwyczajowej formułki do końca. Zapis do notatnika i dalej w drogę do następnych pomostów. Z relacji wędkarzy wynika, że dziś są słabe brania - cóż, na pewno skacze ciśnienie. Żegnając się życzymy połamania kija - to takie wędkarskie pozdrowienie.

Przy następnym pomoście podczas kontroli ze zdziwieniem oglądam piękny widok -odpoczywającą kaczkę z potomstwem. Wyciągam szybko aparat i robię zdjęcie, z tym że nie zbliżam się do pomostu - niech sobie odpoczywają i ogrzewają się w promieniach wschodzącego słońca. Z relacji wędkarza z sąsiedniego pomostu wynika, że kaczka ta często tu wypoczywa.

Kontrolą obejmujemy Czarne Markocińskie i tak jak poprzednio "dzień dobry" i "do widzenia". Przenosimy się z powrotem na Północne, tym razem od strony Cisowej Góry. I co widzimy? Nasze kaczki przypłynęły na drugą stronę - w sumie w ostatnim momencie udaje mi się zrobić zdjęcie.

Kolejne jezioro Tobołek i tu tak samo - bez uwag. Co ciekawe tylko, odnotowaliśmy jeden przypadek śpiącego w samochodzie wędkarza po nocy spędzonej na łowieniu. Z rozmów z wędkarzami wynikało, że rano było dość zimno.

Jedziemy nad jezioro Jelonek. Strażnik Mirek w leśnictwie Wdecki Młyn kontroluje książkę zgłoszeń myśliwych z Koła Łowieckiego "Łoś" w Skórczu. Nikt nie odnotował swego pobytu w łowisku. W trakcie kontroli jeziora Jelonek na jednym ze stanowisk wędkarz ma branie. Wyciągam aparat i robię kilka zdjęć. W podbieraku ląduje okoń. I jak tu nie mówić, że kontrola przynosi szczęście. Dziwne tylko, że na Jelonku poza dwoma perkozami nie widzimy innego ptactwa wodnego. Cóż, nie jest tajemnicą, że na tym jeziorze mamy norkę amerykańską i to ona robi spustoszenie wśród ptactwa. Dotyczy to okresu znoszenia jaj jak i wylęgu. Bez ingerencji człowieka to krwiożercze zwierzątko nie odpuści. A przecież przed laty norka wychowała młode nie gdzie indziej, tylko w skrzyni, gdzie były chowane wiosła i kotwice do łodzi Koła. Należy akceptować tylko rodzimą wydrę, która tu występuje, jak również i w niedaleko płynącej rzece Wdzie. Z wydrą w tym rejonie mam dwa wspomnienia. Pierwsze, jak przed laty polując nad rzeką z kolegą ś.p. Julianem Woźniakiem słyszałem kwilenie jakby dziecka. Pierwszy mój odruch, to że wyrodna matka wyniosła dziecko nad rzekę i tam je porzuciła. Gdy podszedłem w stronę, skąd dochodziło kwilenia byłem zaskoczony. To wydra wydawała takie odgłosy. Drugi przypadek, to jak siedziałem na ambonie. Suczka Kora zasygnalizowała, że do ambony zbliża się jakaś zwierzyna. Jakież było moje zaskoczenie, kiedy zobaczyłem, że to wydra wędrowała sobie lasem z jeziora Babskie do rzeki. Dwoje wędkarzy z Jelonka mówiło, że przyjechali tu, bo wszystkie pomosty na Czarnym wieczorem w piątek były zajęte.

Udajemy się nad jezioro Czarnoleskie, gdyż koledzy wędkarze z Czarnego mówili, żeby tam jechać skontrolować, bo tam łapią bez kart .Przejeżdżając we Wdeckim Młynie przy elektrowni widzimy dużo osób, które płyną kajakami. To miejsce wymaga przeniesienia ich na drugą stronę, aby dalej płynąć. Po dojechaniu do Czarnego Lasu spotykamy karciarzy, którzy mają rozbite namioty. Ja sam muszę wydukać formułkę "Społeczna Straż Rybacka PZW Okręgu Gdańskiego" i też dokonać zapisu w notatniku, aby kontrola przebiegała szybciej i bez zakłóceń. Na pomostach spotykamy również panie towarzyszące wędkarzom.

W trakcie kontroli koledzy wędkarze mieli złapane ryby: liny, glapy (określenie kociewskie krąpia), karasie złote i srebrne, płocie i karp. Ryby miały swój wymiar, z tym że nie podaję na jakich jeziorach aby nie reklamować wody. Zanotowaliśmy przypadki nie odnotowania wpisu w rejestrze połowu i łowienie na trzy wędki, gdzie do tych osób zastosowano formę pouczenia i poinformowania macierzystego Koła.

Tak w sumie nas troje zakończyło kontrolę umawiając się na następny raz.

Skórcz dnia 29.06.2013 Antoni

Kliknij miniaturkę zdjęcia i obejrzyj 6 zdjęć

Antoni

---

Powrót do góry

26 czerwca 2013 roku - gawęda "Trzeci raz po kuropatwy w Rajkowach"

Rajkowy to wieś na terenie gminy Pelplin, leżąca przy drodze Pelplin - Tczew. To typowa wieś pomorska, nie różniąca się niczym szczególnym. Mieszka w niej pan Zdzisław Kamieniecki - członek PZŁ z Koła Łowieckiego "Szarak" w Tczewie. To on od dziesięciu lat jest współtwórcą introdukcji szarej kuropatwy na terenie województwa pomorskiego.

Dziś ja i Zygmunt wybieramy się do Zdzisława, aby odebrać 100 sztuk kuropatw do introdukcji. W sumie to trzeci rok z rzędu jedziemy po nie. Poruszamy się trasą Barłożno- Kierwałd-Gąsiorki. Cóż, należy odnotować nową nawierzchnię drogi wykonaną w miejscu starej - chwała włodarzom gminy Morzeszczyn. Były tam naprawdę duże ubytki w jezdni, co prawda jeszcze nie do wpisania do księgi Guinnessa. Jadąc wspominamy z Zygą dawne czasy, kiedy u niego na gospodarstwie była woliera do odchowu bażantów. Był to rok 1979, kiedy hodowla bażantów była dotowana przez państwo - był to okres prosperity introdukcji. Mijamy kolejne miejscowości: Rzeżęcin, Nowa Cerkiew, Rombark, Bielawki. Jedziemy wśród starych drzew. Większość to wiekowe lipy i jesiony. Są dosłownie aleje, gdzie drzewa rosną samodzielnie - bez wszelkich zarośli. Są wtedy eksponowane. Można zobaczyć takie drzewa w pełnej krasie - a tak to jak z naszym uzębieniem: nie usunięty kamień nazębny. Co prawda Zyga od czasu do czasu upomina mnie: "Jedź wolniej, hamuluj ( hamuj)!". Tak dojeżdżamy do Pelplina. Z daleka widać krzyż na górze Jana Pawła II. Komentujemy z Zygą, że szkoda że nie ma na górze ołtarza wykonanego na przyjazd papieża, który to ołtarz znajduje się w Sierakowicach. Mówię, że dobrze że choć drzewa mają korzenie, bo ludzie te piękne okazy też zabrali by do siebie. Na parkingu przy górze stoi autobus z wycieczką. Zyga nie mogąc odczytać skąd jest on kwituje, że na tą odległość dobrze nie widzi. Z obwodnicy skręcamy na Rajkowy. Tu również towarzyszą nam przydrożne drzewa.

Dojeżdżamy do zabudowań Zdzisława. Wita nas i prosi, abyśmy chwile poczekali, gdyż złapane kuropatwy dla naszego koła pojechały do innego, ponieważ koledzy przyjechali szybciej niż zapowiadali. Siadamy w cieniu na ławce i wspominamy ze Zdzisławem początki hodowli kuropatwy. W tym roku osiągnął wysoki procent lęgów: pierwszy zamknął się 92 procent a drugi 96, co świadczy o bardzo dobrym materiale hodowlanym i doświadczeniu w hodowli kuropatwy. W sumie średnia wynosi 2200 sztuk kuropatw rocznie. Można by było tę liczbę zwiększyć, z tym że jest warunek powiększenia woliery. Na 74 kół w okręgu tylko 25 jest zainteresowanych hodowlą kuropatwy. Ważne jest, aby stale było dofinansowanie ze strony Urzędu Wojewódzkiego z Ochrony Środowiska. Trzeba stwierdzić, że nie wszystkie koła są zainteresowane introdukcja kuropatwy i nie korzystają z możliwości ich nabycia. Ważny jest - podkreśla Zdzisław - odstrzał lisów, ich eliminacja z łowiska. Są tacy koledzy, którzy mają dużo pozyskanych lisów. Zdzisław rozpoczyna dzień obrządkiem woliery, który wraz z żoną dokonują w godzinach od 5:30 do 7:15. Następnie udaje się do pracy. Po powrocie od godziny 16:45 do 21:45 znów zajmuje się hodowlą. Pomaga mu pan Tomek, który jest dziś obecny. Tablica informująca (z ubytkami liter), że jest tu hodowla, świadczy o tym, że po prostu nikt z okręgu zbytnio się nie interesuje tą hodowlą. Wspominamy kolegę Jacka Rolbieckiego, który będąc pracownikiem Urzędu Wojewódzkiego, był bardzo zaangażowany w hodowlę kuropatwy. Być może prosperita po prostu minęła…

Wykonuję kilka zdjęć - w tym najmłodszych kuropatw. Ładujemy nasze kuropatwy w skrzynkach do mojego golfa, żegnamy się z Zdzisławem i w drogę. Zygmunt upomina, abym wyłączył dyktafon i przestrzegał szybkości: gdzie jest 50 to 50, a gdzie 70 to 70. Odpowiedziałem: "Tak jest, schodzę do tej szybkości!"

Mijamy piękny łan żółtego łubinu. Pytam się Zygi, gdzie zaczniemy introdukcję. Odpowiada, że za Adaśkiem w Kierwałdzie - i tam jedziemy. W czasie jazdy nasze kuropatwy się odzywają. Wjeżdżamy do Nowej Cerkwi. Zyga podaje 40, zwalniam. Jedziemy w kierunku Rzeżęcina. Mijamy piękne lipy - będą miał pszczoły pożytek! Dochodzimy ciągnik z przyczepą. Zyga każe mi zwolnić i za zakrętem przystąpić do wyprzedzania, co wykonuję - jest przecież moim pilotem. Ale te kuropatwy wydają piękne głosy (czyrykanie - łowieckie określenie)! Pytam się Zygi, czy był na nowej ambonie na polu pana Raduńskiego. Potwierdza, że tylko tak zobaczyć. Wspomina, że jak za chłopca zgrabiał po żniwach resztki zboża głodną grablą (konna zgrabiarka na metalowych kołach ciągnięta przez konia), to co chwilę podrywały się stadka kuropatw - ale to były dawne czasy. Kuropatwy cały czas dają o sobie znać czyrykaniem.

Zatrzymujemy się przy polu Gniewkowskiego, gdzie rośnie lucerna. Postanawiamy tu wypuścić kuropatwy. Zygmunt wyjmuje pierwszą skrzynkę, ja uruchamiam aparat - chcę utrwalić ten moment. Zyga mówi, że są one lotne - część idzie w powietrze. Widok jest naprawdę piękny, tylko łopot skrzydeł. Część po wyjściu zaczyna się nawoływać, rozchodzi na pole Waldka Ciesielskiego i Waldka Kuklińskiego. Jedziemy dalej i chcemy wypuścić na polu z burakami Romana Sowińskiego. Wjeżdżamy na łąkę, dojeżdżamy do pola. Wysiadamy i ponawiamy te same czynności, co poprzednio z tym, że Zyga musi pokonać rów z wodą, który bierze jak stary desantowiec. Kuropatwy opuszczają skrzynkę z zadowoleniem. Zygmunt stwierdza, że tu będą miały jak w raju -potwierdzam. Po drodze zostawiamy dwie puste skrzynki u Krzysia Bąkowskiego. Udajemy się na pastwisko Lecha Serockiego, gdzie zostają wypuszczone następne kuropatwy. Część z nich startuje w powietrze, część wycieka (idzie na odnóżach). Jedziemy do Rynkówki, lecz z uwagi na to, że nie ma pola z burakami, czy ziemniakami, postanawiamy wypuścić w ziemniaki Rysia koło Stępnia w Kamionce. Kuropatwy z chęcią opuszczają klatkę. Robię ujęcie. Ciekawy jestem ile z nich przeżyje. Jedziemy w stronę Lalków. Zyga prosi, aby nie jechać w Frący na skróty brukiem, a asfaltem. Chce zobaczyć krzyż, który wykonali Kamińscy z Barłożna. Faktycznie krzyż pięknie wygląda! W tym miejscu mieliśmy zbiórki jak polowaliśmy na Lakowach. Dojeżdżamy do Lalków, skręcamy w lewo na Smętówko. Mijamy następny krzyż, z tym że jeszcze przed ustawieniem - inna jest jego forma. Następne kuropatwy są wypuszczane na polu kukurydzy Kolaski i Wojtasia. Są to rolnicy, którym nie obce jest łowiectwo i rozwój zwierzyny pomimo tego, że nie polują. Ostanie kuropatwy wypuszczamy na polu z burakami naprzeciw siedliska Mazura. W tym czasie Zyga wciela się w rolę fotografa i stwierdzamy, że kuropatwy w trakcie podróży zniosły dwa jajka!

Wracamy do domu piękną aleją wśród starych lip, dębów, kasztanów i jesionów. Niektóre z nich mają dość pokaźne obwody. Podczas wypuszczania kuropatw mieliśmy przypadek, że na głos kuropatw przyszedł kot, którego skutecznie przepędził Zygmunt. Było to w oddaleniu od budynków, gdzie kot nie powinien przebywać w łowisku.

Dziś dokonaliśmy introdukcji kuropatw w obwodzie nr 259 "Skórcz" i nr 298 "Frąca" - w jubileuszu 90-lecia PZŁ. W imieniu myśliwych naszego koła dziękuję koledze Zdzisławowi Kamienieckiemu za hodowlę kociewskiej kuropatwy, która nie zginie z krajobrazu Kociewia. Miło było usłyszeć, kiedy pan Ciesielski z Rynkówki mówił, że po latach spotkał kuropatwy na swym polu. Odpowiedziałem wtedy, że koło wpuściło je na jego polu i widać efekty.

Przepraszam te osoby, które nie zostały wymienione w gawędzie, gdyż nie znam imion młodych rolników, którzy gospodarują, a znałem rodziców. Chętnych zapraszam na naszą stronę koła łowieckiego "Łoś" w Skórczu, gdzie można zobaczyć zdjęcia introdukcji kuropatwy w poprzednich latach.

Skórcz dnia 22.06.2013 Antoni

Kliknij miniaturkę zdjęcia i obejrzyj 7 zdjęć

Antoni

---

Powrót do góry

23 czerwca 2013 roku - gawęda "Druga wizyta w Opaleniu"

Dziś udajemy się poznawać Kociewie w troje, to jest wnuczka Oliwia, Wandzia i ja. Cel: Opalenie. Byliśmy tam w dwójkę z Wandzią i nam się podobało. Postanowiliśmy, że zabierzemy wnuczkę, aby jej pokazać te piękne okolice. Pakujemy się do starego Golfa i w drogę. Tym razem miejsce obok mnie zajmuje wnuczka Oliwia. Wandzia musi się zadowolić miejscem na tylnym siedzeniu.

Jedziemy na Kopytkowo, Kulmagę, skręcamy w Koloni Ostrowickiej w lewo na Gniew. W Małej Karczmie skręcamy w prawo na Opalenie. Po prawej stronie będzie nam towarzyszył stary tor kolejowy biegnący do Wisły, który oczywiście jest powyżej drogi którą jedziemy. Oliwi podoba się teren. Faktycznie jest pięknie, wszędzie króluje zieleń. W czasie jazdy mijamy dwie panie jadące rowerami, na pewno były coś zwiedzać. Przejeżdżamy przez wieś w prawo, w górę, obok barokowego kościoła p.w. św. Piotra i Pawła - z roku 1773. Pod wiaduktem kolejowym kierujemy się na Widlice.

Podczas jazdy mamy możność oglądać bardzo stare odmiany drzew owocowych, które przetrwały mimo różnych okresów prosperity nowoczesnych odmian. Stare jednak okazało się wytrzymałe. Szkoda, że nie można zatrzymać się przy jakimś ogrodzie w którym można by się zapoznać ze starymi odmianami jabłoni, czereśni czy śliw. Myślę, że włodarze gminy czy starostwa mogą wysupłać jakieś pieniądze na ten cel i właściciel takiego sadu udostępniłby go do zwiedzania odwiedzającym te okolice.

Dojeżdżamy do Widlic. Nie skręcam w lewo, jak poprzednio, lecz w prawo. Chcemy dojechać do punktu widokowego, aby podziwiać Wisłę. Zatrzymujemy się przy stosach drewna, za którymi umieszczone są drogowskazy. Wnuczka odczytuje odległości i zaznacza, że szlaki te są udostępnione dla ruchu pieszego i rowerowego. Przypominam sobie, że z relacji kolegi można dojechać kawałek jadąc do wsi Małe Wiosło, co niezwłocznie czynię. Owszem - dojeżdżamy, ale dalej moje panie nie chcą po prostu wędrować z uwagi na duże zachwaszczenie drogi i jej zarośnięcie. Postanawiamy wracać i zjechać w stronę Wisły jak poprzednio. Zawracamy i jedziemy z powrotem, skręcamy w prawo i jedziemy w dół. Po prawej stronie mijamy stary cmentarz - brak jakiegokolwiek opisu. Dojeżdżamy do rozwidlenia dróg, skręcam w prawo i dojeżdżam do tablicy "Rezerwat przyrody". Pozostawiamy samochód i udajemy się na zwiedzanie rezerwatu. Odwiedzamy starą lipę drobnolistną. Robię paniom zdjęcie i wędrujemy do pomnika twórcy projektów wałów ochronnych i innych projektów hydrotechnicznych Gotllieba Schmida. Na jednej z tablic Oliwia odnajduje dwa otwory. Sądzę, że to są ślady po ostrzale wojsk rosyjskich. Po lewej stronie w oddali mamy Wisłę. Teren ten upodobały sobie dziki, gdyż widać ślady buchtowania, a jest to las z przewagą dębów i buków, śladowe ilości sosny, grabów i innych drzew. Przy pomniku chwila odpoczynku. Korzystamy ze stołów i ławek, choć zauważyć można, że niektóre urządzenia uległy naturalnemu uszkodzeniu. W trakcie zwiedzania rezerwatu mijamy się z innymi osobami które również korzystają z możliwości zwiedzania przy mijaniu się zwyczajowo pozdrawiamy się słowem "dzień dobry". Wpadamy na pomysł, aby zejść do Wisły żlebem, z którego korzystają inne osoby, a potwierdzają to ślady obuwia. Widać i ślady zwierząt, w szczególności dzików. Po zejściu faktycznie jesteśmy znacznie niżej, ale do Wisły do jeszcze bardzo daleko. Postanawiamy wracać tak samo jak zeszliśmy. Co prawda idzie nam już znacznie gorzej, ale po chwili jesteśmy na górze. Chwila na złapanie oddechu i dalej w drogę. Zauważam, że dziki wybrały sobie jeden świerk do czochrania się. Sprawdzam. Tak, na korze widoczna szczecina dzika - robię zdjęcie. Idziemy chwilę w stronę tego punktu widokowego, lecz dochodzimy do porozumienia, że zawracamy.

W sumie w tym rezerwacie jest pięknie i przy tym chłodniej. Można byłoby odnowić wszelkie tablice i alejki, wygrabić, bo tak to wygląda jakby nie było gospodarza. Idąc napotykamy po prawej stronie okopy z okresu drugiej wojny światowej. Być może wykopali je żołnierze niemieccy, gdy bronili się przed nacierającymi jednostkami Armii Czerwonej.

Wsiadamy do samochodu i udajemy się w kierunku Wisły . Mijamy stare sady które występują już tylko śladowo. Droga jest wąska i trudno się minąć dwoma samochodami, jednak dojeżdżamy do Wisły. Zatrzymujemy się. Woda jest jeszcze wysoka. Postanawiam dotrzeć w okolice starego mostu kolejowego na Wiśle, który w roku 1927 został rozebrany i przeniesiony do Torunia. Wandzia jest zadowolona, jak również Oliwia, która podczas jazdy wykonuje zdjęci. Tym razem jedziemy dołem i dojeżdżamy do skrzyżowania. Skręcamy w prawo. Jedziemy drogą asfaltową równolegle do torów kolejowych prowadzących do mostu. Po prawej stronie drogi rosną lipy - pięknie komponują się w krajobrazie kociewskiej wsi. Cóż, nieraz są wypierane przez iglaki, ale to głównie za sprawą opadających liści - z igłami to nie mamy za wiele kłopotu. Na torach pasie się bydło. Przyroda zamaskuje to, co jest nie używane - taka jest kolej rzeczy. Zjeżdżamy do Wisły. Chcę pokazać główki na Wiśle, ale wysoka woda to uniemożliwia. Jesteśmy jednak wynagrodzeni pięknym widokiem pasących się klaczy z przychówkiem. Jedno ze źrebiąt pije mleko matki - dla niego to jest w tej chwili najważniejsze. Pokazuję Oliwi i Wandzi pozostałości po moście. W tej chwili korzystają z nich tylko mewy - nie wykluczam że tam wysiadywały młode.

Wandzia prosi, aby jechać na prom i to czynię. Dojeżdżamy do wsi Opalenie, przy kościele skręcam w prawo i znowu jedziemy piękną aleją lipową. Od strony promu jadą samochodu o różnych rejestracjach. W trakcie jazdy Oliwia robi zdjęcie bocianowi. Dojeżdżamy, ale co to? Na asfalcie woda - nie da rady dojechać. Przypominam paniom, że Grześ Gliniecki jak była wylana Wisła i przyjeżdżaliśmy na ryby, to na tym asfalcie łowił sandacze. Proponuję, aby podjechać w miejsce obok - tak zwane dla wojska -i to czynimy. Tam już są inne osoby, które również przyjechały nad Wisłę. Z tego miejsca jest piękny widok budowanego nowego mostu. Oliwia wykonuje jeszcze kilka zdjęć i okazuje się, że bateria się wyczerpała w aparacie.

Postanawiamy powoli wracać do domu, z tym że jedziemy drogą do Gniewa nad Wisłą. Trafiamy (chyba w wsi Betlejem) na piękny widok udoju ręcznego krów na pastwisku. Nie możemy tego utrwalić - siadł aparat. Dojeżdżamy do Tymawy i pokazujemy Oliwi, że byliśmy nad Wisłą, po prawej stronie od krzyża za wsią. Jest tam bardzo pięknie, gdyż schodzi się drogą w wąwozie. Obiecujemy, że jeszcze tu przyjedziemy. Dojeżdżamy do Nicponi, skręcamy na Kolonię. W Piasecznie wstępujemy do studzienki. Zwiedzamy to miejsce. Jest piękne i odwiedzane przez ludzi. Przejeżdżamy przez Piaseczno, obok figury świętej Tekli, w kierunku Wyrębów, następnie przez Bielsk do Królów Lasu i jesteśmy w Morzeszczynie. Oglądamy słynne biurko - przystanek autobusowy. Pięknie wygląda! Dalej przy drodze za Borkowem po prawej stronie mijamy obalony dąb Napoleona. Wielbrandowo, i Skórcz,i jesteśmy w domu. Oliwia zadowolona, jak i Wandzia, i ja również.

W sumie to można by skomentować, że jeszcze brakuje na Kociewiu takich oznakowań: "Aleja Lipowa Prawem Chroniona", nie mówię o dębach, jesionach w okolicach Bielska do Majewa, Kursztyn Janiszewo... - takich alei na Kociewiu mamy wiele i nie obejrzymy się, jak ich nie będzie. A przecież w innych regionach Polski wiedzą co mają - a my nawet nie umiemy sprzedać tego, co u nas piękne.

Mam nagrane odgłosy ptaków w rezerwacie i znad Wisły - nie wiem czy uda się to wkomponować.

Skórcz 16.06.2013 rok Antoni

Kliknij miniaturkę zdjęcia i obejrzyj 4 zdjęcia

Antoni

Na youtube.pl można posłuchać odgłosów:
- mew znad Wisły w okolicach Opalenia (https://www.youtube.com/watch?v=0eQ3D5G-CAc&feature=youtu.be)
- ptaków leśnych w okolicach Opalenia (https://www.youtube.com/watch?v=b1LXoAYmVJk)
nagranych 16 czerwca 2013 roku przez pana Antoniego Chyłę

---

Powrót do góry

18 czerwca 2013 roku - 90-lecie Polskiego Związku Łowieckiego

---

W tym roku w całym kraju trwają obchody 90-lecia PZŁ. Odbędą się różne uroczystości na szczeblu centralnym jak i lokalnym. Prezentować będziemy dorobek związku, a jest on bardzo pokaźny. W sumie wydawałoby się. że mamy się czym pochwalić. Na pewno tak jest, ale jaki obraz łowiectwa prezentujemy społeczeństwu - to zależy od nas - szeregowych członków.

Część uroczystości łowieckich odbywa się w dużej odległości od miejsca zamieszkania i sam dojazd sprawia kłopot. Można stwierdzić, że na imprezach tych zbyt dużo nas nie uczestniczy - chodzi o występowanie w mundurze myśliwskim. Wielu tłumaczy się tym, że brak czasu nie pozwala na udział w tych uroczystościach nie mówiąc, że uważa mundur łowiecki za zbędny. Często się słyszy: "nie mam czasu na polowanie, a co dopiero na udział w uroczystościach".

Forma pokazania dorobku łowieckiego dla społeczeństwa jest możliwa na wszelkiego rodzaju uroczystościach na terenie miasta czy gminy. Mała wystawa łowiecka połączona z degustacją dzika na pewno zostanie zaakceptowana! Problemem jest tylko zwiezienie trofeów łowieckich i ich odwiezienie kolegom. Największy problem to zaangażowanie się w pracach na rzecz wystaw łowieckich. W rozmowach wszyscy wspominają że to się zrobiło, tamto - lecz w sumie jakby zapytać niektórych - co konkretnie zrobił na rzecz łowiectwa, to by się musiał głęboko zastanowić. Mamy kilka osób w kol, które nigdy nie odmówią wszelkich prac. Mimo, że mają odpracowane dniówki pracują nadal mówiąc, że to ostatni raz. A ile to tych ostatnich razów było... A mamy również takich, co to nawet nie chcą zajrzeć do lizawki, czy jest w niej sól.

W ciągu kilkunastu lat miałem możliwość obserwacji łowiectwa. Lizawki były zawsze. Co prawda sól mieszano z gliną, ale zawsze pozostawała głównym składnikiem. Dziś mamy piękne kostki soli. Uprawa poletek, zaprzęgi konne, zbiór siana i wywóz karmy w paśniki wozami konnymi lub zimą saniami (na Kociewiu mówiło się psy), konie ciągnące sanie z paszą, sianem, snopówką, burakami... W mrozie z chrap koni wydobywająca się para... To były widoki! Cóż... Czas płynie... Dziś ciągnik, samochód terenowy z przyczepką - tak rozwozi się karmę. A były przypadki, że trzeba było nosić buraki pod paśnik w kipach (kosze dużych rozmiarów wykonane z wikliny, posiadające dwa uszy do noszenia) lub siano na plecach. Dziś mamy dyskusję "a czemu tam paśnik? Tam nie można dojechać!" Nie mówię już o nadrzecznych łąkach, które były wykaszane. Dziś zarastają - nie ma bydła.

"Łowiec Polski" - miesięcznik myśliwych zmienił swą szatę. Wypiękniał. Pojawiła się konkurencja - "Brać Łowiecka". Jest też pismo myśliwych ziemi słupskiej, koszalińskiej i gdańskiej "Echo Pomorskiej Kniei". A tak nie dawno trzeba było podawać do zarządu wojewódzkiego ile prenumeruje się egzemplarzy "Łowcy Polskiego". Czytelnictwo prasy łowieckiej maleje. Być może na to ma wpływ Internet. Jednakże drukowanym czasopismem może zainteresować się inna osoba, nie myśliwy, przecież nie wszyscy mieszkamy w indywidualnych domach.

Dobrze, że ukazały się okolicznościowe znaczki z okazji 90-lecia PZŁ szczebla centralnego i Zarządu Okręgowego w Gdańsku. Niektóre wylądują na kapeluszach kolegów, natomiast część skwituje: "a po co oni wydali takie znaczki?! do zobaczenia na następnym jubileuszu".

Ma się ukazać monografia łowiectwa gdańskiego, która winna się znaleźć w bibliotece każdego myśliwego.

Antoni

---

Powrót do góry

10 czerwca 2013 roku - gawęda "Pomniki przyrody"

Obiecałem żonie Wandzi, że dziś pojedziemy do Opalenia, aby pooglądać tereny przy Wiśle, których nie odwiedziliśmy, jak byliśmy poprzednio. Co prawda miała powstać z tego gawęda, ale musi poczekać. Zamierzenia były wielkie, ale czasu mało - to brak wiedzy z mej strony odnośnie przenoszenia zdjęć z komórki i aparatu fotograficznego do laptopa zmusza z korzystania z pomocy innych osób. Przesyłanie zdjęć miało trwać kilka minut, lecz mimo wszelkich starań ze strony siostrzeńca Fabiana trzeba było odczekać.

Jednak jedziemy przejeżdżając przez Starą Jani ę. Wandzia proponuje, aby jechać przez Leśną Janię. Akceptuję jej propozycję. Jadąc w Jani Wandzia stwierdza, że chciałaby zobaczyć pałac w Rynkówce. Przyjmuje i tę propozycję informując, że dziś możemy zrezygnować z Opalenia, a udać się do Przewodnika. Dojeżdżamy do Rynkówki i jedziemy okalającą park pałacu drogą do Lisówka. Za parkiem skręcam w lewo. Dojeżdżam do bramy. Wandzia potwierdza, że pałac jest piękny, czyta opis przy bramie i odjeżdżamy. Skręcam na skrzyżowaniu do Cisowy. Wandzia stwierdza, że mam jechać do Opalenia. Zawracam, jednak udaje mi się namówić ją, aby jechać na Przewodnik. Objeżdżam skrzyżowanie i kieruję się na Cisowy.

Jedziemy polną droga wśród liściastych drzew. Pięknie wyglądają kwitnące białe kwiaty w zwisających gronach drzewa grochodrzewu akacjowego, robinii akacjowej z rodziny motylkowatych pochodząca z Ameryki Północnej, potocznie nazywanych u nas akacjami . Bardzo pospolite w Polsce kwiaty wydają przyjemną woń. Akacja jest rośliną miododajną - bardzo smaczny miód. Starsi mieszkańcy pamiętają, że z drewna akacji robiono trzonki do młotków, siekier. Były one bardzo wytrzymałe! Nas myśliwych urzeka wykonana z drewna akcji podkładka pod parostki rogacza - ze względu na piękny przekrój poprzeczny pnia.

Mijamy piękne łany zbóż i kukurydzy. Wandzia zauważa ambony na polach i pyta się mnie, czy to jest teren naszego koła. Potwierdzam. Nagle zauważa po lewej stronie piękne drzewo. Mówi, aby się zatrzymać, c o niezwłocznie czynię. Podchodząc do drzewa stwierdzam, że to piękny kasztanowiec zwyczajny, który może dorastać do 40 metrów wysokości. Wspólnie go podziwiamy. Wykonuję kilka zdjęć. Szukam tabliczki z napisem "Pomnik Przyrody" - nie ma. Próbujemy z Wandzią obłapać pień drzewa - nie dajemy rady. Idę do samochodu po taśmę 3 metrową. Na wysokości pierścienicy (na wysokości 130 cm od podłoża) mierzymy obwód. Brakuje miary! Wychodzi na to, że kasztanowiec ma w obwodzie 416 cm! Może być mały błąd pomiaru, gdyż taśma jest metalowa. Ciekawe, że to pojedyncze drzewo nie odwiedził szkodnik kasztanowców, żerujący na liściach szrotówek kasztanowcowiaczek. Wandzia mówi, abym zapisał wymiary i jedziemy dalej.

Proponuję Wandzi, aby pojechać zobaczyć buk pospolity, który może dorastać do wysokości 35 do 50 metrów, a obwód w pierścienicy może dochodzić do 750 cm, rosnący przy szosie Kopytkowo-Przewodnik, za skrzyżowaniem do Cisowy w stronę Kopytkowa. Po dojechaniu wykonuje kilka zdjęć, szukam tabliczki - tak jak przy kasztanie - nie ma. Jeszcze wykonujemy pomiar obwodu pnia. Jest tylko 480 cm. Tego buka znam już dość długo. Od chwili jak zacząłem polować, na polowaniu zbiorowym mówiono: "obstawiamy od buka". W sumie to on przytył, tak samo jak zdarza się nam ludziom - jak starzejemy, to również tyjemy.

Zawracamy samochodem w stronę Przewodnika, przejeżdżamy przez skrzyżowanie Osiek-Warlubie-Kopytkowo-Przewodnik. Przejeżdżamy przez wieś Jaszczerek i Przewodnik. Opowiadam Wandzi, że przed wojną i po wojnie było to nadleśnictwo Przewodnik. Dojeżdżamy do wsi Lipinki i bardzo wolno jadąc zwiedzamy ją . Na chwilę zatrzymujemy się przy kościele pw. Marii Wspomożycielki Wiernych wybudowanym w latach 1900 - 1904. Pierwsze zapiski o Lipinkach pochodzą z roku 1851 i dotyczą wizytacji ks. Biskupa Heronima Rozdrażewskiego, biskupa kujawskiego. Do 1954 roku była siedzibą gminy Lipinki.

Po przejechaniu tej miejscowości zawracamy i jedziemy do Starej Huty. Po pewnej chwili kończy się asfalt i wjeżdżamy w polną drogę. Przed samą wsią po prawej stronie drogi stoi stara boży męka. Dojeżdżamy do wsi, gdzie pytam się pań jak dojechać do Błędna. Starsza pani nie zna takiej miejscowości. Na pytanie jak dojechać do Osieka - każą jechać drogą oznaczoną nr 13 i jej się trzymać - dojedziemy do Przewodnika, a dalej do Osieka. Jest też możliwość powrotu. Wybieram tą trasę, jaką podały. Wandzia pyta, czy starczy paliwa - tak. To, że jechaliśmy do tej miejscowości, wynagradza fakt, że można zobaczyć pasące się bydło, sianokosy, stare budynki, ale i samochody o różnych rejestracjach - warszawska, gdańska... Po prostu państwo zjechało na domki.

Jadąc Wandzia pyta, czy tą drogą już jechałem - zaprzeczam. Jedziemy pięknym lasem. Napotykamy daniela przebiegającego drogę. Wandzia stwierdza, że ten las jest inny, jak u nas. Mówię jej, że po prostu jest bardzo słaba gleba i jest brak podszytu.

Po kilku minutach dojeżdżamy do wsi Przewodnik. Udało się jednak, dojechaliśmy z powiatu świeckiego do starogardzkiego. Dojeżdżając do skrzyżowania skręcamy na Osiek. Proponuję Wandzi, że przejedziemy przez Markocin, następnie do Mirotek od strony Gapicy. Akceptuje mój pomysł kwitując: "a co ja mam tu do powiedzenia". Przed Osiekiem skręcamy w prawo, przejeżdżamy obok stare budynku. Ulega on już samoistnej degradacji. Po lewej mijamy jezioro Czarne - mówię do Wandzi, że możemy przyjechać tu na ryby. Droga miejscami jest piaszczysta, ale cóż zrobić. Dojeżdżamy do rozwidlenia drogi kieruję się w prawo, biorąc pod uwagę fakt, że ta droga po lewej stronie biegnie przy jeziorze, a w prawo do Markocina. Wywożono drewno i droga nie była zarośnięta. Do miejscowości nie prowadzi światłowód telefoniczny, a kabel napowietrzny przyczepiony jest do słupów. Jedziemy innym lasem - miejscami z domieszką buka, dębu i jak zwykle brzozy. W pewnym momencie rozpoznaję drogę, która doprowadzi do Gapicy.

W trakcie zwiedzania zatrzymywaliśmy się i podziwialiśmy piękny krajobraz Kociewia Czy tam w województwie kujawsko-pomorskim, czy naszym pomorskim. Mimo iż Wandzia uważała, że wybrałem tą trasę, bo coś chciałem zobaczyć, to jednak była to jazda spontaniczna.

Po przyjeździe do domu siadam do laptopa i próbuję odnaleźć w rejestrze WKP woj. pomorskiego czy te dwa olbrzymie drzewa są tam wpisane. Nie mogę znaleźć. Tak samo nie ma żadnej wzmianki na stronie gminy Smętowo Graniczne. Co prawda nie sprawdzam na stronach RDLP Gdańsk, gdyż buk to rośnie w pasie drogowym, a kasztan na gruncie gminnym. Cóż, jeśli nie są wpisane te drzewa, to tylko zależy od Rady Gminy aby podjętą Uchwałą i aby stały się one pomnikami przyrody - a warto.

Skórcz dnia 10.06.2013 Antoni

Kliknij miniaturkę zdjęcia i obejrzyj 6 zdjęć

Antoni

---

---

Powrót do góry

09 czerwca 2013 roku - gawęda "Drugi dzień po wyzwoleniu Smolnik"

Dziś 30.05.2013 roku postanawiam się udać ponownie do pana Kostka w Smolnikach, aby napisać o jego drugim dniu wolności i co ten dzień przyniósł jemu.

Jadę inną drogą jak przedtem, gdyż myślę, że przecież Kostek też korzystał z różnych dróg podczas przemieszczania się ze Smolnik do Osieka i Skórcza. Jadę więc ze Skórcza przez Głuche, za skrzyżowaniem dróg na Warlubie i Śliwice, wjeżdżam w prawo - w sumie przejechałem gdzieś 5300 metrów w las wiekowo gdzieś 80 do 100 lat. Faktycznie pięknie się prezentuje parę wiekowych świerków wśród również dorodnych sosen. Cóż, kilka świerków już wycięto z uwagi na uschnięcie. Przy drodze stoi stos drewna opałowego, ale to musiała być sztuka! Średnice tego drewna gdzieś około metra - świadczą o tym pnie tych drzew. Po prawej stronie drogi młoda uprawa. Taka jest kolej losu. Drewna trzeba wycinać i nasadzać. Drogę którą jadę porasta trawa. Nie należy do najlepszych z tych względów, że po prostu jest rozjechana miejscami przez samochody do wywozu drewna. Ale w sumie nie ma na co narzekać, gdyż niewygody rekompensuje nam piękny widok lasu - jeszcze świeża zieleń. Wydawałoby się, że sosnowy las nie przedstawia pięk...nych widoków… Soczysta zieleń czarnej jagody, widok grabów, buków i czerwonego dębu - to jest już działalność leśników, do tego nierozłączne jałowce - to wszystko jest w pewnym stopniu rozstrzelone po lesie i pięknie to wygląda.

Po lewej stronie drogi w oddali widać chwilami lustro wody jeziora Wierzbiny. Cały czas towarzyszy mi szpaler brzóz. Dojeżdżam do skrzyżowania dróg. Chwila zastanowienia - jednak muszę skorzystać z napisów na starym kamieniu. Widnieje tu napis: Głuche Wierzbiny Smolniki Osiek. Skręcam w prawo, przejeżdżam obok bagna przez dawną linię wysokiego napięcia. Zastanawiam jak wjechać do Smolnik - czy od strony Wierzbin, czy od Skórzenna. Na tą miejscowość mówi się w sumie Kozie, bo przecież nie kto inny jak pan Władek Noga uczył mnie nazw miejscowości w ten sposób że cytuję : "Skurczyła się Głucha Koza w Skrzyni". Tak w sumie mamy cztery miejscowości: Skórcz, Głuche, Kozie (Skórzenno) i Skrzynia.

Jadąc niepostrzeżenie jestem już w Smolnikach. Po lewej stronie mam jezioro. O! Widzę nawet łódź na wodzie - na pewno to wędkarze. Ale to jezioro zarosło! Gdzie ta plaża? Uśmiecham się na wspomnienie, że przecież człowiek się taplał w tym jeziorze... Należy wspomnieć, że również bydło powracające z pastwiska miało swobodny dostęp do wody z tego jeziora. A jednak nadal rośnie poczciwa brzoza o kształcie V. Ale ona pogrubiał! czas jednak płynie... Przejeżdżając przez mostek kątem oka zauważam, że strumieniem płynie bardzo mało wody. Na pewno bobry spiętrzyły wodę i dlatego taki mamy stan.

Chwila zastanowienia: czy jechać prze wieś, czy na około. Wybieram to ostatnie - a może jeszcze spotkam ludzi przy krzyżu na majowym? Niestety nie spotykam nikogo. W tym roku spotkałem przejeżdżając przez Mirotki na majowym mieszkańców, jak i w Skrzyni, z tym że w tej miejscowości kilka pań, natomiast Mirotki większa ilość, w tym młodzi ludzie. Droga, którą jadę, znajduje się w małym wąwozie. Przy krzyżu skręcam w lewo, jadę obok posesji państwa Jabłońskich - dziś mieszkają tu państwo Kolaska. Za nimi nowo pobudowane domy wypoczynkowe, przy jednym z nich powiewa flaga. Nierozłącznie towarzyszą mi brzozy. Co prawda nie ma już szpaleru, jak za czasów dzieciństwa, lecz pojedyncze egzemplarze. Dojeżdżam do miejsca, gdzie po prawej stronie znajduje się mogiła niemieckiego żołnierza, o którą dbaliśmy, jak chodziłem do szkoły w Smolnikach.

Zjeżdżam po utwardzonym płytami kawałku drogi i przypominam sobie, że w dole po lewej stronie mieszkańcy kopali za robakami na ryby, gdyż było to miejsce bardzo wilgotne. Teraz jest porośnięte. Chyba przestali chodzić na ryby, albo kupują zanęta w sklepie.

Przejeżdżam obok drugiego krzyża - tego z chorągiewką, gdzie można odczytać datę jego postawienia. To rok 1893. O! To było bardzo dawno, jeszcze w tym czasie nie było kościoła we Wdzie. Równe 120 lat temu.

Jadę kolo domu państwa Urmanin, po prawej stronie dom państwa Nagurskich... W mej młodości takie rodziny w tych domach mieszkały. Wjeżdżam na posesję państwa Graban. Ale tu samochodów! w pierwszej chwili myślę, czy aby nie trafiłem na jakąś uroczystość, ale to przecież Boże Ciało i znowu dłuższy łykend. Wchodzę do domu zapraszany przez domowników. Tak, jest Kostek, a przy stole jego rodzina - córki panie Janka , Danka i Ewa i synowa Terenia. Kostek wita mnie słowami: "Siadaj Antek". Częstowany jestem kawą i pysznym ciastem swojego wypieku. Kostek dziękuje mi za poprzedni upominek - dotyczy to nalewki. Przy stole wspominamy stare czasy. Panie wspominają nawet kantakowy most, jak jechały na wycieczkę z nauczycielem Suchomskim na zakończenie roku szkolnego. Wtedy nie każdy miał rower i były przypadki że nieraz trzeba było brać na barana rówieśnika i tak to się jechało! Miło powspominać dawne czasy... Jedna z pań chodziła do szkoły z moją siostrą Magdą. Ciekawe jest to, że znają określenia pewnych miej...sc, jak Wdeckie Błotka, Okrągłe , Korzonek, Studzienice i Węgielne. Nasze dzieciństwo na pewno było inne niż dziś… Mieliśmy bezpośredni kontakt z przyrodą, a dziś przecież dzieci nie znają poczciwej krowy, a mleko uważają że się robi w fabryce. W sumie tylko Kostek nie może swobodnie mówić, gdyż słuch nie pozwala, ale od tego jest kartka z napisem. Panie wspominają, że ojciec im mówił o mnie i był pewien, że go ponownie odwiedzę. Mamy jechać dziś w drugą stronę - do Osieka.

Uzyskuję akceptację na wyjazd z Kostkiem na stare drogi. Działo się to drugiego dnia po wyzwoleniu Smolnik przez Rosjan. Kostek wspomina, że został aresztowany przy studni, jak szedł do sąsiadów Chabowskich (obecnie mieszka rodzina Landowskich). Przy studni był żuraw - ja go pamiętałem z dzieciństwa, pamiętają również córki Kostka. Kostek chciał tam nocować, gdyż ich budynek zajął sztab wojska rosyjskiego. Żołnierz zażądał od niego dowodu. Kostek mówił, że nie ma. Żołdak kazał mu iść po niego. Kiedy Kostek wrócił kazano mu stać przy domu Chabowskich. Pilnował go wartownik. Do niego dołączył doprowadzony przez żołnierza Bieliński ze Smolnik (faktycznie przedtem były dwie miejscowości to jest Smolniki i Ziemnianek, z tym że zlikwidowano nazwę Ziemnianek ustanawiając jedną nazwę na Smolniki). Pan Kostek mieszkał w Ziemnianku. Zaprowadzono ich do budynku, gdzie mieszkał Alfons Graban i tam dokonano ich rewizji, zabierając wszystko, pozostawiając tylko chusteczki. Wyprowadzono na drogę obok budynku. Było......... ich 8 lub 9 chłopa - w tej chwili trudno powiedzieć Kostkowi ilu ich było. Podali im, że idą do Skrzyni budować most. Prowadzili ich faktycznie w tę stronę. Na górce za wsią zorientowali się, że nie idą do Skrzyni na wprost, a skręcili w lewo na Karszanek - Kostek zorientował się że idą do Osieka. W Osieku doszli do budynku należącego do państwa Prabuckich - przy samym kościele, gdzie mieścił się kiedyś sklep. Na sali do godziny 20 lub 21ej znalazło się już kilkunastu zatrzymanych mężczyzn - do wieczora było ich w sumie około 40 osób. Kostek był najmłodszy w tej grupie. Na salę wszedł żołnierz, który oświetlał twarze lampką elektryczna, jakby go szukał. Zatrzymał się przy Kostku. Kazał mu wstać i iść z nim. Na pytanie Kostka: dokąd? Odpowiedział, że do komendanta. Poszli na piętro i tam zaczęły się przesłuchy: dlaczego nie jest w wojsku, dlaczego chodził na ćwiczenia folk szturmu i strzelał do Rosjan. Kostek wszystkiemu zaprzeczał. Później uwarzył sobie, że zapyta się kto go widział w Osieku. Niech przyprowadzą tego człowieka, co go widział. Kiedy spytał, komendant odpowiedział, że przyprowadzi tego człowieka i w tym momencie Kostek dostał pięścią w twarz tak, że spadł ze stołka i przewrócił stół. Otrzymał kilka ciosów w twarz tak, że był zalany krwią. Z tego przesłuchania został odprowadzony do organistówki - trochę dalej pod Rynkiewicza. Tam został zamknięty w małej kuchence, gdzie były powybijane okna i dlatego było tam tak zimno jak w psiarni. Ale co, gdzie się ruszysz? Na drugi dzień rano został przeprowadzony do innego pokoju, gdzie byli inni chłopi- gdzieś około 30. Było tak ciasno, że nie można było utknąć palca. W drugim pokoju były kobiety. Tam siedzieli całe dnie, z tym że jak nadchodził wieczór, to wyprowadzali ich na przesłuchania do Prabuckich, ze słowami: "Chadzi do komendanta". I stale to samo - włącznie z biciem. Kostek nie zmieniał swych zeznań. Przez okres pobytu w areszcie otrzymywali raz dziennie posiłek. Co to było - nie może dokładnie określić czy brukiew, czy buraki objętości jednej nalewki i kawałek czarnego chleba naraz do ust. Pierwsze trzy dni odczuwał straszny głód, człowiek by gryzł palce z głodu… Później żołądek przyzwyczaił się do głodu. W sumie upłynął tydzień, gdyż był aresztowany w piątek i w piątek po tygodniu zwolniony do domu. Był to okropny, ciężki los. Siedząc przy stole Kostek mówi, że tamten stół był mniejszy i jak dostał w nos to się przykrył tym stołem cały… Od Rusków dostał więcej jak od Niemców… Od tych dostał tylko raz przez głowę w Skórczu, jak szli ze sztandarem i nie zdjął czapki. To zdarzenie miało miejsce w okolicach obecnej stacji paliw, gdzie przedtem była stodoła - ja pamiętam ją, jak również inni mieszkańcy Skórcza i okolic.

Dziś Kostek żałuje, że poszedł po dowód. Miał uciec... Nie myślał że zostanie aresztowany. Tego nie zapomni. Jak przyszli na górkę, to jak dokładnie wiedzieli ci żołnierze gdzie iść! Znali dokładnie każdą ścieżkę, a był to dopiero drugi dzień, jak przyszli do Smolnik. Wszystko co było Rosjanie brali siano, słomę gdyż mieli dużo koni przywiązanych w lesie. Brali i wywozili do lasu nawet drewka pocięte na ogniska. Szafy zostały wszystkie opróżnione. Nawet Kostkowi ukradli buty, które zebuł (zdjął) jak wszedł do pokoju i pozostawił je w sieni. Od tego czasu chodził w klumpach (buty gdzie podeszwa była wykonana z drewna). Woził koniem kopalniaki do Ocypla i Zelgoszczy. Wspomina, że na podwórku chodziły świnie - gdzieś o wadze do 70 kg, lecz Rosjanie ich nie zabijali. Zabrali najlepszą krowę, a zostawili najgorszą - bez sierści, gdyż była przemarznięta, bo budynek na wskutek działań wojennych uległ spaleniu i bydło było u sąsiada Chabowskiego w przybudówce. Pozabijali wszystkie kury i gęsi. Przyjmując, że nie interesowała ich wieprzowina, można sądzić, że żołnierze byli wyznania muzułmańskiego. W tym czasie była zima, miesiąc marzec 1945 rok. Śnieg był jeszcze miejscami.

Kostek na me pytanie - ile trzeba było oddać mleka od krowy - nie może podać, gdyż tym zajmowała się matka. Z mlekiem trzeba było jechać do Wdy. Msze odprawiał ksiądz Bulitta - raz we Wdzie, raz w Kasparusie, raz w Osieku. Przez tego księdza był bierzmowany w Osieku. Spowiedź odbywała się w języku niemieckim, z tym że kto mówił słabo miał mówić po polsku. Pewnego razu, jak wracali z mszy, to rozmawiali po polsku i Kostka zatrzymał policjant, który był schowany za ubikacją, za chlewikiem państwa Żabińskich (chlewik stoi do dziś). Wyskoczył z okrzykiem "Halt!" i kazał wszystkich zatrzymać się. Kostek pobiegł i powiedział, że mają się zatrzymać, a sam w nogi do domu. Knap jak doszedł do domu, to nadjechało trzech policjantów na rowerach i miał się wytłumaczyć czemu uciekł. Rozliczany był przy lipie rosnącej na podwórzu. Kostek tłumaczył się, że nie zrozumiał. Poparł go jeden z policjantów. Wnet by dostał pałą od policjanta, gdyż miał już ją wyciągniętą. Policjant, który się za nim wstawił, zapytał się k...to j...utro jedzie z mlekiem. Kostek powiedział, że on. Policjant kazał mu przywieź worek ziemniaków. Ojciec musiał za niego zapłacić mandat 16 marek - było to dość dużo. Kostek w sklepie (piwnica na Kociewiu) osobiście wybierał worek kartofli. Od tego czasu miał już lepiej i nie był tak kontrolowany przez policję. Mówi, że u Niemców to miał szczęście… Część jego kolegów, jak Pączek, była już w wojsku w Anglii lub Włoszech. Kostek był w domu, gdyż siostry pracowały na Żuławach, a ojciec pracował w lesie i dlatego został w domu.

Z panem Kostkiem udajemy się do Osieka tak, jak prowadzili ich Rosjanie. Proszę jeszcze Panią Terenie o numer telefoniczny do ich domu który wklepuję do komórki. Kostek mówi do mnie: "Antek, tylko pomału". Idąc do samochodu wnuki Kostka pytają gdzie jedziemy. Kostek odpowiada, że na wycieczkę i dodaje mi, że są to dzieci córki Janki i to ten młodszy, jest jeszcze większy. Wsiadamy do samochodu, przekręcam stacyjkę w samochodzie i ruszamy. Kostek mówi, że trzeba uważać, jak się wyjeżdża na drogę. Skręcamy w lewo. Po kilku metrach po prawej stronie mijamy piękne białe kwiaty na krzewie Kostek komentuje, że piękny bukiet. Podaje, że długo tu nie był. Zauważył, że po prawej stronie, gdzie mieszkał pan Władek Noga nie ma stodoły, rozebrano ją. Po lewej stronie mijamy dom państwa Słowik. Kostek mówi, że już gospodarzy młody Słowik. Przejeżdżamy mostek na strudze. Po lewej stronie znajdują się budynki, gdzie mieszkał pan Maks Noga. W tej chwili jest to miejsce wczasowe. Przypominam sobie, jak w młodości pu.........szcz.........aliśmy patyki przed wpustem tego mostku i sprawdzaliśmy, który patyk pierwszy przepłynął - ale to było dawno. Nie wspomnę, jak kolega Maryś Noga przynosił stare banknoty przedwojenne i też je puszczaliśmy na wodzie. Z tej strugi korzystało bydło z wodopoju i to zarówno latem jak i zimą. Jadąc pod górkę Kostek mówi: "Tu my szlim". Jedziemy i dojeżdżamy do skrzyżowania, gdzie droga ta ma odgałęzienie w lewo i na wprost. Kostek mówi, że chcieli iść prosto, a oni kazali iść w lewo. Skręca w lewo. Zauważam kamień drogowy z napisem. Kostek powtarza, że oni byli drugi dzień, a tak dokładnie znali drogi i każdą ścieżkę. Jak szli, to w tym miejscu był duży las. Kostek mówi: "To są lata, no jo. Jeden szedł z przodu, dwóch za nami i taką gromadką sobie szlim. Las urósł…" Potakuję. Pokazuję Kostkowi, że po prawej stronie był zrąb i kopał tu pnie. Po prawej stronie jest bagno gdzie Filbranty mieli bunkier. Przytakuję Kostkowi, że tam pojedziemy, jak będziemy wracać z Osieka. Kostek obawia się, że możemy tam nie dojechać, bo dużo jest powycinane i połowa lasu jest precz. Twierdzę, że się nam uda. Każe kręcić w lewo mówiąc: "Oni znali dokładnie…". Jadąc po lewej stronie mijamy zrąb. Kostek mówi, że tu była taka glinica i wozili tą glinę na drogi. Po prawej stronie mijamy tak zwane Okrągłe, a po lewej stronie Korzonek Kostek mówi, że kiedyś pasiono tu bydło, a teraz jest bagno, że droga jest zarośnięta, gdyż wszystko jedzie starą drogą… - potakuję tylko. Dodaje, że Korzonek, jak i Okrągłe jest całe zarosłe. Mijamy po drodze rów z Okrągłego, który jest zarosły. W sumie to wszystko jest zarosłe. Przejeżdżamy przez linię wysokiego napięcia i Kostek każe jechać w prawo, bo w lewo pojechalibyśmy na Karszanek i Głuche. Mijamy Wierzbiny. Po prawej stronie jest również bagno zarosłe, a kiedyś koszono tu trawę. Kostek dodaje, że teraz są cudowne czasy. Wszystkiego jest za dużo. Dodaje, że się dziwowali skąd te ruski znają drogę, przecież to był drugi dzień jak wkroczyli do Smolnik... Kostek pyta się czy pojedzim aż to szosy - ja potakuję. Każe jechać prosto. "A w lewo mówi do Skórcza - kiedyś to wszędzie pieszo lub na rowerze:... Po prawej stronie mijamy jezioro Wierzbiny, dosłownie niecałe dwadzieścia metrów. Przejeżdżamy drogę asfaltową Skórcz-Śliwice i wjeżdżamy na drogę tak zwaną Stara Osiecka. Kostek potwierdza: "My tu szlim". Nie jechał tu już pięć do sześciu lat. Karszanek. Kostek mówi, że tu mieszkał Szuta, muzykanci i same wczasy. Karsznia. Jadąc milczymy. Kostek powtarza: "Ale to urosło".

Już Osiek. Zatrzymujemy się na moment. Po lewej stronie leżą duże kamienie. Po pewnej chwili Kostek pokazuje zabudowania i mówi, że kiedyś mieszkał tam Mielewski. Dojeżdżamy do krzyżówek - w prawo na Dobry Brat. na wprost do Osieka. Kostek wskazuje, że oni szli w lewo obok budynków Urzędu Gminy Osiek. Muszę jechać na wprost i mówię do Kostka, że jak będziemy wracać to tą drogą pojedziemy. Jadąc mijamy zabudowania pana Rynkiewicza. Kostek dodaje, że był rybakiem. Ożywia się, mówi: "My tu gdzieś siedzieliśmy w takim domku...". Mówię, że zaraz podjedziemy. Zatrzymujemy się przy nowej organistówce. Kostek kiwa głową, że to tu było i ich doprowadzali stąd do Prabuckich, a pierwszą noc spędził tu sam w malutkim pomieszczeniu. Jedziemy dalej. Zatrzymuję się przy budynku i Kostek powtarza: "To tu, tu, tu..." Dom ten w chwili obecnej jest oznaczony nr 63. Kostek powtarza: "To tu byliśmy pierwsza noc... Ja mówię... Tak to było..." Powtarza to kilkukrotnie. "U góry były przesłuchy i nas doprowadzali z organistówki na przesłuchy..." Chwilę stoimy przy tym budynku. Chcę zrobić zdjęcie komórką, lecz obok siedzą na ławce roześmiane trzy pani. Nie robię. Byłaby to dziwna fotografia. Po chwili ruszamy. Jedziemy Kostek powtarza: "To tam, gdzie te dwa okna". Wjeżdżamy w ulicę Kwiatową. Kostek zdziwiony, ile tu się zmieniło, ile pobudowano nowych domów. W pewnym momencie mówi: "Ale stare też stoi, nawet kryte słomą! O! Nawet jest trzcina do krycia".

Jedziemy szosą w kierunku Wierzbin. Kostek mówi, że kiedyś mówiono "Osiek matka nasza". Znałem to powiedzenie. Cały czas milczymy i jedziemy. Na moment zatrzymujemy i piszę Kostkowi, że chcę aby pokazał gdzie był bunkier Kostek po odczytaniu odpowiedzia: "Pojedzim, ale to jest jeszcze dosyć daleko i czy my tam dojedzim?..." Ja potakuję, że powoli to wszystko się da. Kostek: "To aż za Wierzbiny jedzim. To jeszcze kawał drogi..." Jedziemy dalej w milczeniu. Kostek każe jechać prosto, bo jakby skręciliśmy w lewo, to dojechalibyśmy do wsi Wierzbiny. Przejeżdżamy pod linią energetyczną. Kostek każe jechać powoli, "Chyba pojedzim w lewo". Znowu przejeżdżamy pod linią energetyczną. Kostek mówi: prosto. W pewnym momencie każe mi cofnąć i skręcić w prawo. Jedziemy. "Prosto do Drawskich na Wierzbiny" - mówi Kostek. To musi być gdzieś tu za wysokim napięciem. Kostek wątpi czy dojedzim... Podaje, że gdzieś tu powinna być linia i każe mi ustać. Po chwili mu mówi: "To tu było, ale my nie dojedziemy". Zauważam kami...eń o...ddziałowy z napisem102. Kostek mówi, że to tam gdzie te świerki - tam był ten bunkier. Wtedy było więcej świerków, ale to jest to miejsce! Stąd ich wygneli.. Tam był bunkier! Pod skarpą ładnie było wyrobione. Jedziemy. Kostek mówi do mnie - "Nie jedź". Mówię, że tam jest droga. Kostek pyta, czy aby jest przejezdna. Wychodzę z samochodu i sprawdzam. Twierdzę że przejedziemy i ruszamy. Kostek mówi, aby jechać pomaluśku. W tym lesie wyrabiali drewno - to jest tak zwane Długie Błoto. W pewnym momencie Kostek mówi: "To jest to miejsce, to tu dokładnie". Chwilę się zatrzymujemy i wracamy w kierunku Smolnik. Chcę, aby Kostek pokazał miejsce drugiego bunkra, który należał do Lewandowskiego. Kostek mówi, że był on nad rzeką w okolicach jak wjeżdżaliśmy w tą drogę i w tym czasie tam był młodnik. Ten bunkier rozbierał z Urmaninem i drzewo z niego zawieźli na policję do Wdy. Jadąc Kostek mówi: "Ale ten las urósł! Albo ja się zestarzał…" Odpowiadam, że to las urósł.

Wjeżdżamy na drogę Skrzynia-Smolniki. Wije się ona wśród lasu Kostek wspomina, że na ten odcinek mówiono Kobyła. Tutaj pasło się gęsi. Po lewej stronie mijamy grób Filbrantów i innych osób zamordowanych przez Niemców. Po przejechaniu pewnej odległości Kostek pokazuje, że ten bunkier był po lewej stronie w lesie, przy rzece. Dojeżdżamy do miejsca, gdzie skręcali na drogę do Osieka jak ich Rosjanie prowadzili. Po chwili jesteśmy w Smolnikach. Kostek mówi, że samochód to samochód. Jadąc Kostek pokazuje, że tam była remiza - ja pamiętam ją jak była drewniana. Teraz tam jest świetlica. Od tej świetlicy muzyka dochodzi aż w nasz obwód. Gdy się siedzi na ambonie przy Szladze gajówce, to bardzo dobrze słyszeć jest muzykę. Wjeżdżamy na posesję Kostka. Mówi: "U nas ludzi jak na weselu!". Potakuję. Wychodzimy z samochodu i idziemy do domu mijając wnuki z którymi się witam. Wśród nich jest młody Słowik. Kostek mówi do mnie: "Idź dalej, śmiało!" Znów spotykam wnuczki Kostka, które proponują mi kawę i ciastko.

Pytam się jednego z wnuków, czy zna historię dziadka. Potwierdza. Tak, dziadek im opowiadał. Rozmawiamy z Kostkiem o księżach. Z jego relacji wynika że ksiądz Bulitta był jedynym księdzem, który pozostał, gdyż resztę rozstrzelali Niemcy. Miał też pozostać staruszek ksiądz Lorenc w Lubichowie, którego Niemcy zostawili, gdyż za nim mieli się wstawić miejscowi - te polscy Niemcy.

Pytam się jeszcze, gdzie mielono mąkę. Kostek mówi, że przed wojną to we Wdeckim Młynie, a w okupację to w Szladze u Durała, gdyż w Wdeckim Młynie Durał młyn jak i tartak rozebrał. Postawił nowy tartak na górce i był to tartak parowy. Teraz tam są tylko fundamenty. Mielenie odbywało się na kartki, z tym że Durał mielił 50 i 100 kg więcej zboża. To był dobry Niemiec. W tym młynie było już światło z turbiny. Jeszcze kilka pytań do Kostka i się żegnam. Na moje pytanie, czy mogę jeszcze przyjechać powspominać Kostek roześmiał się i skwitował: "Tak, jak jeszcze będę żył". Na pewno przyjadę. Idąc do samochodu żegnam wnuki Kostka - mają wspaniałego dziadka.

Ta gawęda powstała w oparciu o relację Pana Kostka i tak napisana jak wspominał Kostek. Zdjęcia zostały wykonane w innym okresie czasu i przyroda przysłoniła miejsca które opisuję podczas jazdy samochodem.

Skórcz 06.062013

Kliknij miniaturkę zdjęcia i obejrzyj 32 zdjęcia

Antoni

---

Powrót do góry

26 maja 2013 roku - Gawęda "Rogatywka"

"Polska wojskowa czapka z daszkiem i kwadratowym denkiem" - tyle Słownik Języka Polskiego z 1981 roku PWN. W sumie to tylko nakrycie głowy.

Ja z samą rogatywką spotkałem się mając sześć lat. Pamiętam pana Władysława Nogę ze Smolnik, który nosił wojskową rogatywkę. Była ona wykonana z zielonego, sukiennego materiału. To nakrycie głowy towarzyszyło mu podczas prac polowych i w czasie prac koniem w lesie. Nieraz spoglądałem przez okno z klasy szkoły w Smolnikach (uczęszczając do tej szkoły mieliśmy lekcje łączone, gdyż był tylko jeden nauczyciel) jak pan Władysław orał pole. Jego sylwetka z nierozłączną rogatywką, koń ciągnący pług jednoskibowy, którego rączki były wykonane z łusek pocisku i były święcące, gdyż na olwańcie (uwroć pasa pola na którym zawraca się koniem podczas orki w zagony) pług był kładziony na bok i rączka szorowała po ziemi otrzymując małe polerowanie... Przy tym ważne było, że koń sam wiedział jak ma chodzić - po prostu w bruździe. Te skiby były odkładane równo. Ile musiał się nachodzić rolnik za tym pługiem! Lejce w tym czasie rolnik miał przepasane przez plecy i w zależności od potrzeby ściągał lewe lub prawe. Niektórzy zakręcali za rączkę pługa. Śla (tak na Kociewiu mówiono na uprząż konia) w tym czasie była różna, to znaczy wykonana z tego, co można było dostać: kawałki węża strażackiego, skóry. Były też śle na wysokim poziomie na niedzielę do bryczki lub wasąga (sanie), wykonane ze skóry, gdzie wszelkie sprzączki były wykonane z mosiądzu. Taki pokaz śli był widoczny podczas wesel, gdzie bryczki były jedynym środkiem przewozu uczestników wesela.

Pan Władysław zapoznał mnie w sumie z różnymi pracami w gospodarstwie. Pod jego okiem nauczyłem się kierować zaprzęgiem konnym, orać i bronować. z tym bronowaniem to było tragicznie, gdyż początkowo brony mnie nakrywały i ja się przewracałem. Po prostu szedłem za blisko. Dobrze, że poczciwy gniady natychmiast stawał. Pan Władysław pokazał mi siodło do jazdy konnej, które było faktycznie wojskowe. Wspólnie osiodłaliśmy konia i nawet przejechałem się w tym siodle, z tym że koń pana Władysława nie reagował na moje wszelkie sposoby, aby jazda odbywała się szybko. Po prostu szedł krokiem wolnym. Być może to mnie uratowało przed upadkiem. Gniady w jednym wypadku sam biegł żwawo - gdy był puszczany na łąkę.

Wiem, że inni rolnicy mieli siodła, gdyż jak wizytował kościół we Wdzie biskup chełmiński, to witała go przed wsią Wda konna banderia, która towarzyszyła biskupowi do kościoła. Tak samo towarzyszyła kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

Pamiętam strażaków z OSP Wda, którzy uczestnicząc w obchodach święta Bożego Ciała też mieli rogatywki i mundury z materiału sukiennego. Na pewno przy tych upałach jakie były, to trudno było wytrzymać, ale co się nie robiło dla poszanowania munduru.

Często w leśniczówce Lasek bywali na biwakach harcerze, gdzie również im towarzyszyła harcerska rogatywka.

Przypominam sobie również msze polowe w Ocyplu przy ołtarzu na świeżym powietrzu z udziałem harcerzy, gdzie licznie uczestniczyła miejscowa ludność, w tym ja z ojcem. Ołtarz polowy był wykonany z drzewa brzozowego - coś pięknego. Dziś w Ocyplu mamy kościół, ale na pewno żyją mieszkańcy wsi, którzy szli na tamte msze.

W okresie przedwojennym na wakacjach we Wdeckim Młynie na Windudze przebywali harcerze. Rogatywki nosili żołnierze 2 szwadronu 5 Wileńskiej Brygady AK na Kociewiu pod dowództwem ppor. Zdzisława Badochy "Żelazny", gdzie często wchodzący do Posterunków MO byli brani za żołnierzy KBW i składano im meldunki (niektórzy milicjanci z tych względów mieli nie przyjemności ze strony UB), gdyż nie wszyscy z nich mieli ryngrafy Matki Boskiej przypięte do munduru.

W naszym Skórczu rogatywkę strażacką nosił pan Ludwik Frydrych, z którym miło było gawędzić. Był to pierwszy kierowca wozu bojowego w OSP Skórcz, który ta jednostka otrzymała podczas okupacji i był wyładowany z wagonu na stacji Skórcz przez Pana Ludwika.

Sam odbywając służbę wojskową w latach 1968- 1970 roku w 56 pułku śmigłowców Inowrocław pamiętam, jak zmienialiśmy fason czapki polowej. W sumie oryginał jej wyglądał na coś w rodzaju niemieckiej. Wkładana pleksa zmieniała fason powodując, że czapka ta stawała się rogatywką. Zwrócili na to uwagę, pamiętam, starzy oficerowie frontowi: ppłk. Lech i mjr Hańczuk - imion ich już nie pamiętam. Oglądając te nasze zmodernizowane rogatywki z uśmiechem mówili, że oni też te swoje frontowe rogatywki poprawiali wkładając patyki.

Często również z tego nakrycia korzystali i korzystają myśliwi.

I dobrze, że znów powróciła rogatywka do tych formacji, gdzie była przed wojną jak i po wojnie.

Skórcz dnia 25.05.2013 roku
Antoni

---

Powrót do góry

13 maja 2013 roku - Gawęda "Sami zobaczyć"

Dziś w naszym miasteczku Skórczu ważne wydarzenie. Otwarcie miejskiego parku i obchody 110-lecia istnienia OSP Skórcz połączone z powiatowymi Dniami Strażaka. Miało być burzowo, ale się utrzymało i poza kilkoma kroplami święconej wody, które podczas święcenia parku spadły na ziemię, nie było żadnych opadów. Pan burmistrz w swym wystąpieniu wskazał, że w sumie pozyskaliśmy kilka gatunków roślin, które swym wyglądem upiększą park. Na pewno tak będzie, ale myślę że w trakcie tej przemowy nasze dwa dorodne czerwone buki bardziej poczerwieniały. Rosną one sobie przy tak zwanej małej szkole.

Buk czerwony - gatunek drzewa należący do rodziny bukowatych. Dorasta do około 25 - 30 metrów wysokości. Korona gęsta szeroka. Kora pnia cienka, gładka, popielatoszara. Liście jajowate lub eliptyczne długości do 10 cm. Osiąga wiek ponad 400 lat. Te buki na pewno były posadzone ręką mieszkańca Skórcza, ale kto posadził czerwonego buka na skarpie lasu przy drodze asfaltowej jadąc z Borzechowa do Lubichowa?... Przejeżdżamy pomiędzy dwoma jeziorami borzechowskimi, gdzie jest ograniczenie szybkości do 50 km/h. Po przejechaniu przepustu po prawej stronie mamy przy drodze stare drzewa, za nimi słup trakcji elektrycznej i tablica lasy nadleśnictwa Lubichowo, a na skarpie rodzynek - czerwony buk pięknie odbijający się na tle innych drzew.

Piękny okaz czerwonego buka rośnie na terenie prywatnej posesji w miejscowości Smętowo Graniczne. W tejże gminie w Kopytkowie rosną dwa okazy buków czerwonych. Mają one liście dosłownie purpurowe, a to za sprawą niszczejącego pałacu.

Wracając do małej szkoły w Skórczu to należy wspomnieć o rosnącym cisie pospolitym. Gatunek wiecznie zielonego iglastego drzewa lub dużego krzewu z rodziny cisowatych. Cis jest drzewem długowiecznym, może przeżyć do 2-3 tysięcy lat. Zimozielone igły spłaszczone o długości 2-3 cm i szerokości około 2 mmm, lekko wygięte, niekłujące, miękkie, osadzone na krótkim cienkim ogonku. Gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową (od 1423 roku na mocy statutu wareckiego wydanego przez króla Władysława Jagiełłę). Nasz cis czuje się dobrze, pomimo że jest przez wiele pokoleń uczniów tej szkoły wypróbowywany do wszelkich wspinaczek, podciągnięć. Przecież kiedyś wykonywano z drewna cisów łuki...

Piękny okaz cisa drzewa mamy w Pączewie przy plebani.

Jadąc ze Skórcza do miejscowości Zajączek leśną drogą udostępnioną dla ruchu przy tartaku, po przejechaniu pewnej odległości dojeżdżamy do skrzyżowania dróg, gdzie po prawej stronie drogi znajduje się kamień oddziałowy z napisem 1/29 i 1 /39. Od tego kamienia po lewej stronie rosną dwa okazy sosny czarnej i sosny austriackiej. To drzewa z rodziny sosnowatych. Po prawej stronie przy drodze następne drzewa. Sosna czarna ma stożkową i smukłą koronę, która u starych drzew staje się bardziej płaska i nieregularna. Zaliczana jest również do drzew długowiecznych osiągając wiek do ponad 500 lat. Kora o barwie ciemnobrązowej w zagłębieniach po szarobrązowo z wierzchu, bruzdowata, podzielona na płytki o prawie kwadratowym kształcie. Igły w pączkach po 2, spłaszczone, sztywne, ciemnozielone i spiczaste, długości 4 - 18, cm grubości 1- 2 mm i pozostają na drzewie od 3 do 4 lat. Wśród tych drzew jedno zrobiło na mnie wrażenie, gdyż korona ma kształt herbu Ukrainy - złoty Trójząb. Drzewa te rosną w leśnictwie Zajączek i chwała panu leśniczemu Zenonowi Alfut, że się uchowały w takim stanie.

Również w oddziałach tego leśnictwa, to jest 1/36 i 1/34, rośnie sosna wejmutka zwana też sosną amerykańską. To drzewo z rodziny sosnowatych, iglaste o pokroju raczej smukłym. Igły zebrane po 5 na krótkopędzie, niebieskozielone, długości 6-10 cm, szerokości 0,7 - 1 mm, giętkie i cienkie. Dojrzałe szyszki żeńskie są brązowe, cylindryczne i zwisające. Do tych drzew dotrzemy drogą leśną od stadionu miejskiego w kierunku Smolnik, przy tablicy "Masowe groby" musimy przejść pieszo w lewo leśną drogą.

Przedstawiłem co mamy do obejrzenia idąc na spacer pieszo lub rowerem, nie wykluczając nawet samochodu. Nie wypada również nie wspomnieć o samotnych drzewach rosnących na miedzach pól, które dawały cień rolnikom podczas przerw na odpoczynek podczas żniw, gdzie najczęściej spożywano posiłek. Takim jednym z nich jest samotna grusza na polu pana Wojciecha Stępnia w Kamionce. Będąc na polowaniu pod koniec lata 2012 roku utrwaliłem je na zdjęciu.

Warunek jest jeden trzeba chcieć po prostu poznać nasze piękne okolice.

Załączam kilka zdjęć które nie dają tego co możemy naocznie sami zobaczyć.
Kliknij miniaturkę i obejrzyj 16 zdjęć

Skórcz dnia 18.05.2013 Antoni

---

Powrót do góry

12 maja 2013 roku - Gawęda o krowach i serach



W dniu dzisiejszym z Waldkiem Kuklińskim udajemy się do wsi Kamionka na szacowanie szkód łowieckich miejscowych rolników. Szkody te wyrządziły dziki na łąkach przy jeziorze Udzierz (rezerwat przyrody w gminie Osiek). Jadąc ze Skórcza przez Barłożno, Mirotki, Starą Janię, Leśną Janię, Rynkówkę, Kamionkę, Lisówek nie napotykamy na pasące się bydło. Po prostu już nie ma tego bydła jak przed laty. Nie ma już mleczarni w Barłożnie i Smętowie. Zlewnie mleka zaadaptowano na budynki mieszkalne...

A przecież nie tak dawno temu codziennie w "piątek i świątek" dostarczano mleko do zlewni i mleczarni. Nie kto inny jak Pan wozak odbierał mleko w kanach (bańkach - blaszanych naczyniach) od rolnika. Rolnik po wydojeniu krów mleko musiał przecedzić przez sitko, które dodatkowo wykładano tetrą (pieluchą), jaka zapewniała dokładność zatrzymania wszelkich zanieczyszczeń. Dokładne mycie kan, zbiorników w zlewniach mleka jak i cystern samochodów to była codzienność. Mleko z udoju wieczornego przechowywano w kanach, natomiast ranne było dolewane. Zimą rolnik nie miał kłopotów, natomiast miał je latem i na wiosnę, gdy bydło pasło się na łąkach i występował zwiększony udój mleka. Część rolników pozostawiało na noc bydło na pastwisku i wtedy mleko było transportowane w kanach lub wiadrach, niesionych na szuńdach (część drewna z wyrobionym wgłębieniem na barki zakończona kietami (łańcuchy) z haczykami ). Z tym że mleko trzeba było schłodzić - czy to wpuszczając do studni, czy do zbiorników z przelewającą się wodą - aby nie doszło do jego skwaśnienia. Kany te następnie rolnik umieszczał na podwyższeniach tak, że wozak podjeżdżał wozem konnym i ładował na wóz.

Kany były o pojemności 10, 20 i 30 litrów, z tym, że 30 miały z boku uszy. Co ciekawe, najczęściej koń sam prowadził wóz i wiedział, gdzie się zatrzymać. W okresie zimy zdarzało się często, że wozak szedł obok wozu,aby się rozgrzać. Były przypadki w okresie późniejszym wykorzystywania zamiast koni ciągników kołowych, a w niektórych przypadkach nawet gąsienicowych. Wspomnieć należy też o wszelkich budowach kabin na wozach konnych przed opadami deszczu lub śniegu.

W zlewni najczęściej panie zlewniarki (zawsze w białych czepkach i fartuchach) odbierały mleko, z tym że przed zlaniem do zbiornika pobierano próbki na zawartość tłuszczu. W tych badaniach brali udział członkowie Spółdzielni Mleczarskich. Najważniejsze było umiejętne kręcenie korkiem gumowym w tłuszczomierzu po uprzednim podgrzaniu i wirowaniu. W trakcie zlewania mleka jak i prób trwała ożywiona dyskusja. Część dostawców mleka odbierała ze zlewni ser, masło, mleko w proszku dla cieląt i paszę. Za te rzeczy mleczarnia potrącała dostawcom i niekiedy niektórzy mieli pretensję do wozaka, że tak to dużo potrącili. Wtedy to wozak ze spokojem mówił, kto jeszcze oprócz rodziny korzystał z tych specjałów.

Gwoli przypomnienia - to w mleczarni Barłożno robiono masło i żółte sery, nie mówiąc o śmietanie i twarogu, z którego przy produkcji uzyskiwano serwatkę. Produkowano też kazeinę. Pamiętam jeszcze starą masielnicę drewnianą wykonaną z drewna mahoniowego, która została zastąpiona masielnicą ze stali nierdzewnej. Mleczarnia Barłożno wysyłała mleko do innych mleczarni w Gdańsku i Pasłęku. Ze zlewni mleko zabierały samochody - cysterny, nie żadne chłodnie. Mleczarnia Smętowo robiła sery tak zwane "liliputki".

A jak to wyglądało w Osiecznej? W oparciu o wspomnienie pana Jana Włoch mogę przypomnieć. Z tą wsią i gminą miałem możność się zapoznać, gdy zostałem skierowany rozkazem personalnym do służby. Miałem możność wjeżdżać do wsi od strony Ocypla, Śliwic lub iść od strony dworca PKP. Tam dzień zaczynał się przejściem bydła na pastwiska na łąki Borowskie, wśród których się wije się rzeczka Prusyna, łąki na Rusku i Ostrówku. Być może trudno by było mi tam trafić dziś po 33 latach. Pamiętam też widok bydła powracającego do obór na wieczorny udój.

Po wjeździe do wsi od strony Ocypla po prawej stronie mijaliśmy budynek dawnego Nadleśnictwa Osieczna i po dojechaniu do rozwidlenia skręcaliśmy w lewo, mijając po prawej stronie budynek mieszkalny, gdzie przed laty była piekarnia. Po prawej stronie znajduje się budynek dawnej mleczarni - obok gospodarstwa pana Franciszka Stolkmana. Po lewej stronie mieszkał pan Antoni Zielnica - ostatni ułan w tej miejscowości.

W 1937 lub 1938 roku miejscowy gospodarny nadleśniczy zakupił większa ilość krów w celu produkcji mleka, w związku z czym zaszła potrzeba przerobienia tego mleka. Zakupił wirówkę (na Kociewiu używa się słowa centrefuga), która została zamontowana w piwnicy nadleśnictwa. Z tej wirówki korzystali rolnicy ze wsi. Po odwirowaniu mleka pozostawiali śmietanę, zabierając chude mleko. Z inicjatywy tego nadleśniczego przystąpiono do budowy mleczarni. Inwestycja była realizowana w dwóch etapach. W tym to czasie, jak budowano, to zlewnię przeniesiono do remizy.

Po wybudowaniu mleczarni podczas okupacji Niemiec sprowadził większą wirówkę, którą kręcić musiało dwóch mężczyzn. Wtedy to śmietana z Osiecznej trafiała do mleczarni w Osiu i była przewożona pociągiem. Do Osiecznej przybył mechanik Jędryczka, który wykonał wszelkie prace związane z uruchomieniem parówki, tak, że przestano ręcznie kręcić wirówkę i zaczęto produkować sery, to znaczy robiono je na surowo {takie określenie użył pan Włoch). Przez okres 1 do 2 tygodni leżakowały w piwnicy. Następnie były pakowane w skrzynie i pociągiem przewożono je do Osia, gdzie podlegały dalszej fermentacji. Z Osia do Osiecznej pociągiem wracały gotowe sery jak i masło.

Mleczarnia w Osiecznej podlegała pod mleczarnię w Osiu. Z relacji pana Grzegorza Sławnego wynika, że sery w tej mleczarni produkowano również po wojnie - do początku lat 60. Przypomina sobie, że kierownikiem mleczarni w latach 1965 do 67 był pan Gabryś Szykowski. W tym to okresie rolnicy z mleczarni wykorzystywali serwatkę w żywieniu świń. W tejże mleczarni w piwnicy leżakowały smaczne sery, gdzieś każdy o średnicy 30 cm a grubości 14 do 15 cm.

Nam pozostał tylko smak tego sera, który rozpuszczał się w ustach. Cóż, małe w tym czasie było brzydkie duże to było piękne. Nie wiem, czy dzisiejsze seropodobne produkty mogłyby konkurować z tamtymi serami. Być może rozpłynęłyby się ze wstydu, gdyż w tamtych serach do produkcji było używane mleko od poczciwych krów, które swobodnie zjadały trawę z Borowskich Łąk, machając ogonami, leżąc na łące, przeżuwając i spacerkiem udając się do obór. To były jednak piękne czasy z widokiem pasącego się bydła.

Skórcz dnia 12.05.2013 Antoni

---

Powrót do góry

27 kwietnia 2013 roku - gawęda "Po 68 latach tymi samymi drogami"

Postanawiam się udać do Pana Konstantego Grabana, aby z nim powspominać stare czasy - dokładnie jego drogę, jaką odbył z żołnierzami niemieckimi w końcu miesiąca lutego 1945 roku.

Jadę ze Skórcza drogą leśną obok cmentarza wojennego za stadionem miejskim. Nie jestem pewien, czy jest Pan Kostek (tak mówią w Smolnikach na Pana Konstantego) zdrowy, gdyż zdrowie ostatnio u niego szwankuje. Cóż, jadąc lasem mijam pewne miejsca znane z młodości, jak dojazd do jezior Gniestwo i Głuszeniec. Mijam dawną linię energetyczną Gródek-Gdynia. W chwili obecnej porasta tu tylko wrzos. Chwała leśnikom, że dbają o wrzosowiska - naturalną bazę żerową zwierzyny płowej jak sarna, daniel i jeleń. Dojeżdżam do jeziora Smolniki - jest w dole. Zjeżdżam ze stromej góry. Jak miały ciężko konie ciągnące dawniej wozy pod tą górę! Droga Wda-Osiek nic się nie zmieniła, może tylko linia brzegowa jeziora się skurczyła. Nie jak 58 lat temu, jak kąpaliśmy się w tym jeziorze! Ten sam nurt wody w strumieniu... Jadę i skręcam w lewo do wsi. Ale tu się zmieniło! Narosło różnych budynków, jak grzybów po deszczu. Nawet droga przez wieś jakaś wąska. Każda posiadłość dosłownie odgrodzona - coś jakbym przejeżdżał przez miejscowość gdzie mieszczą się budynki ambasad lub konsulatów. Dobrze, że już nie wozi się siana wozami, bo część siana znalazła by się na płotach.

Dojeżdżam do miejsca zamieszkania Kostka. Zastaję go w domu. Z tym że jest mały problem, gdyż trzeba porozumiewać się przy pomocy pisma - Kostek utracił słuch. Przy pomocy synowej udaje mi się namówić, aby pojechał ze mną samochodem tą samą trasą jak 68 lat temu.

Z relacji Kostka wynika, że wieś miała dać dwa powozy konne do przewozu ekwipunku trzydziestu niemieckich żołnierzy ze Smolnik do Kasparusa. Było to na drugi dzień po tym, jak na wskutek działań wojennych spaleniu uległ budynek inwentarski ze stodołą. W tym dniu dogaszali palące się siano. Oddziałem dowodził kapitan i żołnierze poruszali się pieszo za wyjątkiem dwóch, którzy nie byli w stanie iść i oni byli przewożeni na wozie Kostka. Wsiadamy do samochodu i ruszamy, z tym że wyjeżdżamy inną drogą, bo wyjazd tej, którą Kostek znał z dzieciństwa, zagrodził sąsiad.

Przejeżdżamy obok krzyża. Kostek każe skręcić w lewo i jechać wolno. Wspomina, że krzyże, jak przyszli Niemcy, to je obalili. Następnie w lesie każe kręcić w prawo, gdzie droga prowadzi na wprost w kierunku Wdy. Po przejechaniu odcinka drogi po prawej stronie pokazuje miejsce, gdzie jak był dzieckiem to przychodzili się kopać jak paśli krowy lub gęsi. Teraz jest już tylko bagno. Po przejechaniu następnego odcinka drogi po prawej stronie znajduje się bagno, które według relacji Kostka nazywa się "wdeckie błotka", a za nim ma być drugie "wdeckie błotko". Jadąc Kostek poleca mi stanąć przy poprzecznej linii mówiąc, że oni skręcili w lewo w stronę kantaktowego mostu - jechali drogą Wdecki Młyn-Lasek. My nie możemy tak jechać, gdyż mostu już nie ma. Trzebaby jechać w kierunku na Wdę, lecz skręcamy w lewo za strugą z Śmierducha. Jadąc Kostek wspomina, że była tu tak zwana Winduga do spławiania drewna Wdą. Dojeżdżamy do asfaltu i po lewej stronie mamy ślady po kościółku i cmentarzu ewangelickim. W lewo prowadziła droga do młyna i tartaku wodnego. Jadąc na wprost dojeżdżamy na most przy elektrowni wodnej. Kostek wspomina, że była tu węgornia ze śluzą. Ja też to pamiętam. Były dwa kanały, z tego pierwszy na młyn i tartak, drugi na rzekę. Przejeżdżamy drugi drewniany most we Wdeckim Młynie i jedziemy w lewo na rozwidleniu dróg.

Po prawej stronie mijamy leśniczówkę i dojeżdżamy do ogrodzonej części lasu. Po lewej stronie, gdzie przy ogrodzeniu prowadzi droga w miejsce dawnego kantakowego mostu, zatrzymujemy się. Kostek wspomina. Ekwipunkiem żołnierzy były plecaki, łopaty i motyki. Żołnierze z wozu Krocza przenoszą się na jego wóz, a Krocz wraca do Smolnik. Kostek z żołnierzami udaje się w kierunku Kasparusa. Uważa, że Krocz mówił perfekt po niemiecku i z kapitanem załatwił, że mógł wracać do domu.

Jadąc dalej mijamy po prawej stronie zalesione obecnie łąki. Pamiętam, że jak przejęliśmy ten obwód łowiecki, to pasło się tu bydło leśniczego Wiesława Wójcika. Na łąki te z relacji Kostka mówiono "Suchy Jelonek" - faktycznie były one suche. W tej chwili są podtopione za sprawą bobrów. Jadąc Kostek wspomina że zaraz musi być po lewej stronie leśniczówka. Zapewniam, że zaraz będzie. Kostek powtarza: "Ale ja już tyle lat nie jechałem... Ale to wszystko urosło..." Ucieszyłem się, jak Kostek powiedział "Ja się tego nie spodziewałem w życiu, że ja tu jeszcze pojedę".

Mijamy leśniczówkę Szlagę i dojeżdżamy do rozwidlenia dróg. Kostek każe jechać w lewo do Szlagi. Mówi, że to porządna, duża góra. Kiwam głową że tak. Znam te drogi, gdyż tu poluję. Kostek mówi, że do młyna Szlagi jechali dołem. Faktycznie jest tam droga, ale teraz tam nie ma mostu na strudze Święta. Dojeżdżamy do asfaltu. Kostek mówi, że wtedy nie było szosy. Każe się mi zatrzymać na wysokości zaniedbanego pomnika. Wskazuje, że w tym miejscu kazali się mu zatrzymać. Kapitan udał się w lewo do dworku młynarza Durała, gdzie przebywał gdzieś około godziny. Żołnierze w tym czasie kopali okopy strzeleckie przy drodze. Po jego przyjściu użył gwizdka, na który żołnierze przybiegli na zbiórkę. Następnie załadowali ekwipunek i udali się do wsi Kasparus.

Dojechali do pierwszego domku za strugą (obecnie oznaczony nr 44) i kapitan kazał się zatrzymać. Sam poszedł się dowiedzieć, gdzie są Rosjanie, którzy w tym czasie już ostrzeliwali wieś Kasparus. Po prawej stronie drogi znajdował się budynek inwentarski, w którym schował się jeden żołnierz - w żłobie u krowy - i udawał że śpi. Szukanie go zajęło około godziny. Po jego odnalezieniu kapitan powiedział, że udają się do Gruz Bukowiec. Kostek zawrócił wozem i pojechał z powrotem do Wdeckiego Młyna, z tym że skręcił w lewo, w pierwszą drogę przez las. Żołnierze, jak przedtem, maszerowali za wozem. Jadąc Kostek powtarza, kiedyś to był las! 150 do 200-letni. Teraz nie ma jeszcze 100 - to już precz!

Dojeżdżamy do drogi na kantakowy most. Zatrzymuję się. Kostek wspomina, że kapitan nie zwrócił uwagi że skręcił w prawo, a miał jechać prosto. My jedziemy tą samą drogą, jak jechaliśmy do Kasparusa. Po skręceniu w prawo za dawnym kościółkiem ewangelickim Kostek przypomina, że na tą budowlę mówiono "Herhacz" - tak było, przypominam sobie tą nazwę.

Jadąc lasem Kostek informuje, że orał pod ten las z synem leśniczego Talaśki. Na moje pytanie o fundamenty po starym tartaku, które pamiętam, Kostek potwierdza, że był taki, ale w okresie gradacji sówki choinówki. Uśmiecha się i wspomina, jak tu było ładnie na tej Windudze. Harcerze w 1939 roku mieli tu obóz. Było zawsze gwarno i wesoło. Skręcam w prawo. Kostek protestuje. Mówię, że jedziemy z drugiej strony mostu kantakowego. Kostek wspomina, że na to miejsce mówiono Olszki. Widać na drugim brzegu budynki Wdeckiego Mlyna. Nie można dojść do miejsca, gdzie był most - po prostu pan Flizik uprawia pole, które ma ogrodzone przed zwierzyną.

Skręcamy w lewo do góry i jesteśmy na linii do Lasku. Dojeżdżamy do skrzyżowania z drogą Wda-Smolniki. W tym to miejscu zatrzymali ich żandarmi na motocyklach i polecili udać się do Lasku, gdzie mieli przenocować, a następnie rano udać się do Wielkiego Bukowca. W tym to czasie Kostek dowiedział się od oficera, że z nimi będzie tak długo, jak będzie żył koń, którym będą transportować ekwipunek. Plan, jaki miał Kostek, się nie udał, gdyż chciał jechać do domu, bo Niemcy by się nie zorientowali, ale spotkanie z żandarmami pokrzyżowało plany. Udali się do leśniczówki Lasek. Podążamy tą samą drogą, może różniącą się tym, jak wspomina Kostek, że ta obecna ma dziury - wtedy była zadbana. Sam się dziwię, jak podrósł mijany las. Kostek pokazuję drogę do Lubichowa, Śmierduszka i Tylne Błoto zna doskonale. Tu pracował długie lata w lesie, a przedtem pomagał ojcu, który również pracował w lesie.

Mijamy znajome dęby, które podrosły, dojeżdżamy do leśniczówki. Kostek wspomina, że na podwórzu przy pompie stały trzy samochody. Udaję się do leśniczówki, gdzie proszę leśniczego Fiałkowskiego o zgodę na wjazd na podwórko, wspominając w jakim celu tu jesteśmy. Po wjechaniu zatrzymuję się. Kostek wskazuje miejsce gdzie była pompa i stały samochody. Nie ma co prawda już stodoły, stoi tylko garaż. Na noc Kostek wprowadził konia do stodoły, a sam nocował z pracownikiem obsługującym bydło w pokoju w budynku inwentarskim (Bieliński pracował w tym czasie i o tym fakcie mi wspominał). Wczesnym rankiem zaczęli w dwóch nosić siano ze stodoły do obory. Zauważył to wartownik stojący przy samochodach. Podszedł do Kostka i zapytał się skąd jest, gdyż go nie zna. Mówił w języku niemieckim. Kostek tłumaczył się, ale że znał niemiecki słabo Niemiec zaczął mówić po polsku. Pytał się, ile ma lat, gdyż wygląda na młodego. Kostek powiedział, że w nocy przybył z żołnierzami, którzy kwaterują w leśniczówce. Niemiec powiedział, że ma okazję iść do mamy i odszedł. Kostek z Bielińskim spalili po papierosie i Bieliński powiedział mu, że nie ma iść, bo Niemiec może go zastrzelić, jak będzie odchodził. Poszli do stodoły nosić siano. Wracając po około godzinie z obory żołnierz znowu podszedł i powiedział: teraz już jest późno. Kostek powiedział do Bielińskiego: "Chłop mówi prawdę". "Spróbuj" - powiedział Bieliński, który obserwował drzwi leśniczówki. Kostek poszedł za stodołę. Bieliński machnął ręką i Kostek zaczął uciekać. Żołnierz stał w tym czasie przy samochodach. Niemcy za Kostkiem byli w ten dzień u Marylki Graban, która tłumaczyła się że nie miała chłopa, gdyż jest panną, ani też nie posiada konia. Na tym Niemcy skończyli poszukiwania Kostka. Kostek jak uciekał, to biegł drogą przy tak zwanych "Brzózkach", przy "śluzie" i łąkach "Studzienice", "nad łąkami". Przez las szedł do miejsca, gdzie był bunkier w lesie zrobiony przez wujka i kuzyna - niedaleko drogi Smolniki-Wda, obok łąk nadrzecznych. W tym bunkrze przesiedział do wieczora, to jest do czasu, jak po niego przyszedł sąsiad Chabowski z rosyjskim żołnierzem. Koń z wozem nie powrócił już do właściciela. Przepadł. W Smolnikach już byli Rosjanie. Co spotkało Kostka z ich strony - napiszę innym razem.
Kliknij miniaturkę zdjęcia i obejrzyj 12 zdjęć

Antoni

---

Powrót do góry

20 kwietnia 2013 roku - gawęda "Mokry jeleń byk"

Było to na pewno w 2010 roku. Miałem odstrzał na jelenia byka w I klasie wieku na "Wdeckim". Jak sobie przypominam, był to miesiąc wrzesień. Wspólnie z Arkiem Kubickim (dotychczas nie zawsze używałem nazwisk w swych opowiadaniach, lecz koledzy mieli uwagi że pewne imiona myśliwych się powtarzają i mam używać nazwisk) wybraliśmy się w łowisko. Sam dojazd do łowiska ze Skórcza jest względny, tylko skręcając z asfaltu w lewo do Wdeckiego Młyna to już jest gorzej - po prostu dziury w jezdni. Jadąc drogą z Drewniaczek do Wdy możemy w Bojanowie po lewej stronie zobaczyć żerujące daniele wśród chmary lub byczka albinosa. Daniele mogą nas zaskoczyć kiedy przechodzą przez drogę na odcinku z Bojanowa do Wdy. Jadąc do Wdeckiego Młyna po lewej stronie mijamy łąki na Śmierduchu, będzie to dosłownie przy przydrożnych dębach, z których jeden już usycha, a w sumie ich jest niedużo, bo chyba trzy. Na tych łąkach pasą się jelenie, daniele i można napotkać buchtujące dziki. W sumie jak się wraca z naszego obwodu i nic się nie widziało, to można popatrzyć na zwierzęta na OHZ lasów.

Przejeżdżamy przez dwa mosty na rzece Wdzie, zatrzymujemy się przy leśniczówce gdzie dokonujemy zapisu w książce zgłoszeń. Nie jesteśmy pierwsi w łowisku. W rejonie 1 jest już kolega Mariusz Krysiak. Przed zapisaniem krótka wymiana słów z Arkiem gdzie każdy z nas chce usiąść. Ja wybieram rejon 1, ambonę nr 4, Arek jedzie na Długie na ambonę "Jana". Arek podrzuca mnie do skrzyżowania "Wiesiowe" - łąki. Wysiadam z samochodu oczywiście z Bajką. Jest bardzo zadowolona. Wyjmuję sztucer z futerału i ustalamy z Arkiem, że odbierze mnie z ambony po skończonym polowaniu. Życzymy sobie połamania strzelby i każdy z nas udaje się na swe miejsce. Arek ma gdzieś do przejechania około 4 kilometry, ja do przejścia gdzieś 300 do 400 metrów.

Idąc do ambony wspominam sobie dawne czasy, gdy w łowisko przyjeżdżało się motorem. Przed przejściem przez łąki sprawdziłem lornetką, czy gdzieś nie żerują jelenie - nic nie było. Po dojściu do ambony pierwszy wchodzę na nią, zostawiam sztucer i lornetkę i schodzę po Bajkę. Ona jak zwykle przednimi łapkami oparła się o pierwszy szczebel drabiny. Chwytam ją pod brzuchem i wchodzimy na ambonę. Bajka zaraz sadowi się na ławce i zaczyna oglądać co się dzieje na łąkach. Było gorzej, jak była jeszcze Kora, bo trzeba było w sumie pierwszą wnieść Bajkę, a następnie Korę. Wyciszam komórkę, ściągam osłonę na lunecie, zakładam gumę na okular i ładuję sztucer. Teraz mogę zacząć obserwację. W sumie to moja towarzyszka polowań Bajka ma lepsze możliwości jako pierwsza zasygnalizować fakt zbliżania się zwierzyny - to wzrok, węch i słuch .Niejednokrotnie mogłem się przekonać, że w przypadku pojawienia się zwierzyny, Bajka z wrażenia cała się trzęsła przy tym nie szczekając. Ta ambona na której siedzieliśmy to druga w tym miejscu. Pierwsza się wysłużyła i trzeba było ją zmienić. Ta pierwsza stała blisko takiej małej sosny, która wyrosła i w pewnym stopniu przysłania widok z obecnej ambony, nie mówiąc o zwisających brzozowych gałęziach. Z tej ambony można się raczyć owocami czeremchy amerykańskiej, gdyż tylko wystarczy sięgnąć ręką. A propos tej czeremchy, to można z niej robić świetne nalewki dodając wiśni. Tylko te stare odmiany wiśni dadzą nam właściwy efekt - przekonał mnie Arek, który jest specjalistą od tego rodzaju nalewki.

Przypatrując się tym łąkom powracam do czasu, gdy przejęliśmy ten obwód. Wtedy łąki te były w wysokiej kulturze, gdyż korzystali z nich robotnicy leśni w ramach deputatu. Były koszone ręcznie kosami. Następnie weszły kosiarki konne, gdzie ciągnęły je para koni, z tym że pierwsze kosiarki były na żelaznych kołach, a następne już na gumowych. Koszenie ręczne jak i konne odbywało się bardzo wcześnie przed świtem podczas rosy i pod wieczór. Każdemu z nich towarzyszył inny odgłos. W pierwszym przypadku to ostrzenie osełką - coś w rodzaju rytmicznego tarcia o metal z końcowym akordem zwalniającym. Konne koszenie to głównie terkot podczas cofania kosiarki i wołanie "wio". W niektórych przypadkach to strzelanie z bata. Najlepsze efekty były, gdy na końcu rzemienia był przywiązany kawałek skóry z węgorza. Wspomnieć należy też, że osobom wykonującym tą pracę przynoszono posiłek w koszach wyłożonych białym ręcznikiem. Był to zazwyczaj chleb z wędliną swojską - popularna biała lub czarna, a w piątek był ser i do tego kawa. Kosiarze odkładali kosy i przystępowali do posiłku, który był spożywany z pewnym namaszczeniem. W przypadku koni to one odpoczywały zajadając trawę i oganiając się ogonami od wszelkich maści much. Po posiłku najczęściej zapalano papierosa - w przypadku osób palących. Po tym przyszły kosiarki ciągnikowe listwowe, następnie bębnowe. Ręczne rozrzucanie pokosów trawy zastąpiono wszelkimi przetrząsaczami konnymi, ciągnikowymi. Siano w wały zgrabiano zgrabiarkami konnymi i ciągnikowymi. Następnie weszła technologia balotowania siana w postaci kostek i okrągłych. Tak w sumie po prostu zmechanizowano sianokosy, lecz jednego nie dało się zmienić - po prostu zapachu dobrego siana. Należy też wspomnieć, że był przypadek, gdzie łowczy kolega Henryk Muchowski skosił łąkę przy ambonie pana Serockiego, będąc przekonany, że jest to łąka koła. Pan Serocki który przyjechał kosić trawę zastał na łące przerośnięte pokosy. W tej sprawie razem z Krzysztofem Bąkowskim byliśmy u pana Serockiego wyjaśnić. Natomiast koszący ciągnikiem naszą łąkę kolega Marek Raduński wjechał do rowu tak, że musiał dojechać drugi ciągnik aby go wyciągnąć.

Tak rozmyślając o tych dawnych czasach nie zauważyłem, że Bajka wstała i zaczęła węszyć. Dopiero zdałem sobie sprawę, że coś na pewno wyjdzie na łąki. Lornetką zacząłem penetrować przyległy las - tak zwaną popularnie "Wyspę". Z niej to wyłonił się byk idący z wiatrem. Wyszedł na łąkę i wolno przesuwając się od czasu do czasu skubał trawę. Po dokładnym obejrzeniu go, gdyż podszedł do ambony na odległość około 80 metrów, stwierdziłem, że jest to ósmak nieregularny w pierwszej klasie wieku - typowy selekt. Sięgnąłem po sztucer. Byk jak by przeczuwał. Zerwał się do ucieczki. Niestety padł strzał. Echo potoczyło się po łąkach. Oddając strzał prosiłem św. Huberta, aby byk padł na lesie, aby nie na łąkach, które pływały w wodzie, gdyż bobry zrobiły tamę i spiętrzyły wodę. Byk przedefilował przed amboną w odległości około 60 metrów i wpadł na zalaną łąkę. Tylko woda rozbryzgiwała się pod nim. Pocieszałem się, że go nie trafiłem, ale byk załamał się i upadł. Cóż, w pewnym stopniu to kolega Mariusz pomógł mi strzelić tego byka, gdyż przyszedł on z miejsca gdzie polował. Rozładowałem sztucer i z Bajką zeszliśmy z ambony. Bajka pobiegła na miejsce strzału i z nosem przy ziemi biegła w miejsce, gdzie leżał byk. Ja musiałem iść bokiem przy lesie, gdzie ułamałem gałązkę świerku i brodząc w wodzie doszedłem do byka. Oddałem mu cześć wkładając do pyska "ostatni kęs", na ranę postrzałową i sobie złom. Wykonałem telefon do Arka, który dojechał po pewnym czasie. Wspólnie ustaliliśmy, że byka trzeba będzie przeciągnąć na drugą stronę łąki przez rów. Dobrze że Arek miał w samochodzie długą linkę, którą zaczepiliśmy byka i Arek przystąpił do wyciągania. Każdy z nas mówił, aby się nie zakopać samochodem, bo kto nas wyciągnie. Wszystko szło dobrze do czasu, gdy byk nie dotarł do rowu i nie zablokował wieńcem dalsze ciągnięcia. Mnie przypadło w udziale zmiana mocowania linki do byka. Pozostawiam to bez komentarza, robiłem to w wodzie. Tylko spokojny głos Arka: "Antoni, to się da zrobić"... Nie mówiąc o zmianach ustawienia samochodu na podtopionej łące - za każdym razem odczepianie i zahaczanie linki. W końcu się udało. Byk został wyciągnięty na suche miejsce. Pozostało patroszenie, odbicie wieńca i załadowanie. Dobrze, że Arek miał mydło i wodę w samochodzie. Wyglądaliśmy jak melioranci, ale takie jest łowiectwo.

Z tym miejscem jak i amboną można wiązać jeszcze wiele wspomnień.

Antoni

---

Powrót do góry

14 kwietnia 2013 roku - gawęda "Na ryby"

Dziś, wspominając lata wstecz, trudno mi powiedzieć, kiedy zaczęła się moja przygoda wędkarska. W dzieciństwie nie miałem daleko nad wodę. Jeziora leżały w odległości kilometra i dwóch od leśniczówki, gdzie mieszkałem. Były trzy leśne, bezodpływowe. Specyficzne dla nich było to, że miały trudne dojścia do linii brzegowej. Idąc po kobiercu mchów zostawiało się wgłębieniu, które od razu wypełniało się wodą i nogi robiły się mokre. W nagrodę obserwowało się rosnące żurawiny, które w niektórych przypadkach dotrwały do wiosny i można było wtedy je smakować, gdyż jesienią jeszcze nie dojrzały i nie zbierały ich kobiety z okolicznych miejscowości. Niesamowicie wyglądał również widok pyłku drzew unoszącego się na wodzie. W pierwszej chwili wydawało się, że to siarka...

Pierwsza wędka była z leszczyny. Należało po prostu pochodzić po lesie tam gdzie rosła i poszukać materiału na odpowiedni kij. Warunek pierwszy to - oczywiście - żeby był prosty, o dużej długości i nie za gruby. Taki kij należało oskrobać z kory i wygładzić, najlepiej kawałkiem szkła. Kij ten, po wyschnięciu, był na owe czasy dobry. W okresie późniejszym jako kija używałem sosny, ale to dopiero, gdy zobaczyłem, jak łowią starsi mieszkańcy wsi Smolniki. Pierwszą wyprawę na ryby odbyłem z ojcem i bratem Andrzejem nad jezioro Głuszeniec. Ojciec pokazał, jak się łowi ryby przy pomocy wędki. Żyłkę i spławik można było kupić w sklepie. Ale ja obserwowałem starszych wędkarzy i od nich nauczyłem się robić samemu spławiki z kory sosnowej. Należało włożyć sporo wysiłku, aby wykonać „płytko”, bo tak na Kociewiu mówiło się na spławik. Najtrudniejsze było wykonanie końcówek, gdyż najczęściej przy pozyskaniu najmniejszej średnicy kora pękała. Drugim trudnym momentem było wykonanie w środku „płytka” otworku. Używałem do tego cienkiego drutu. Do „płytka” potrzebne było gęsie pióro, to znaczy dolna część, tak zwana dudka, którą się przecinało na pierścienie służące do stałego połączenia żyłki z „płytkiem”. Służyło to do regulacji głębokości zanurzenia haczyka z przynętą. Ważne było również wyważenie spławika, do którego używano ołowiu - najczęściej pochodził z osłony ziemnych przewodów telefonicznych. Za przynętę w tych czasach używaliśmy gnojarzy, ciasta własnej roboty i larw chruścika, które trzeba było poszukać w wodzie i wycisnąć. Po jakimś czasie dowiedziałem się, że można stosować koniki łąkowe, ale to dotyczyło łowienia na rzece Wdzie. Idąc nad wodę z dumą niosło się wędzisko, którego koniec majestatycznie się kiwał. W sumie sezon wędkowania w moim przypadku rozpoczynałem się w Boże Ciało, po procesji. Sukcesy w pierwszych początkach były słabe, być może z tego mojego wędkowania zadowolone jedynie były koty. Wędkowanie na rzece Wdzie należało do wielkiej przyjemności. Inna sprawa, że by zacząć wędkować, trzeba było się nachodzić - niecałe cztery kilometry od „kantakowego” mostu we Wdeckim Młynie. Od tego miejsca z prądem wody do Smolnik. Cóż, w tym czasie rzeka wiła się wśród łąk i lasów. Mijało się mnóstwo odmętów spowodowanych podmyciem rosnących drzew, najczęściej olchą. Tam można było złapać na owoc wiśni klenia. Wielka uciechę sprawiał rzut i momenty, gdy wyciągało się goły haczyk. Ani wiśni, ani ryby. Kleń to bardzo czujna i bardzo płochliwa ryba. Lipienie jak i pstrągi zbierały owady z powierzchni wody, robiąc przy tym piękne koła na wodzie. W tych czasach rzeka Wda była piękna, gdyż miała naturalny bieg. Został zmieniony w latach siedemdziesiątych poprzez prostowanie przez meliorantów. Pozostały po nich odcinki starych zakoli, obecnie niektóre porośnięte trzciną. Natomiast te, które mają połączenie z rzeką, okazały się miejscem tarła różnych ryb.

Dwa lata temu, gdy oglądałem z kolegami Grzesiem i Danielem, uprawę poletka łowieckiego, byliśmy świadkami tarła leszczy. Nigdy nie widziałem takich okazów. Wyglądało to na manewry okrętów podwodnych z częściowym wynurzaniem z wody. Cóż, mamy czystą wodę w rzece, to się chwali.

Powracając do dawnych czasów... Trzeba stwierdzić, że łąki przy rzece były zawsze koszone do samej linii brzegowej. W przypadku koszenia kosą to koszący pochylając się ściągał trawę kosą do brzegu. Powstawały piękne pokosy skoszonej trawy, którą następnie rozrzucano w celu wyschnięcia. Po pewnym czasie ponownie przerzucano i następnie grabiono w wały drewnianymi grabiami. Siano z wałów było skopowane i czekano, aby odparowało. Następnie odbywała się zwózka wozami drabiniastymi, konnymi. Przyjemna była jazda takim wozem, czy to pustym, czy załadowanym. Z tą różnicą, że jadąc bez ładunku nogi były na zewnątrz, natomiast gdy trzymało się szczebli „drabi”, tylna część ciała zostawała podbijana do góry, niekiedy przyjmując wiór jako dodatkową uciążliwość. Po zajechaniu na łąkę sprawdzano kierunek wiatru, aby ładować siano z wiatrem. Woźnica pozostawał na wozie, układając siano, z tym że najczęściej pokazywał, gdzie podać. Ogólnie chodziło o to, żeby układać na boki i środkiem związać. W tym czasie koń (lub para koni) zajadał siano machając ogonem, by odpędzić muchy i komary. Za ładującym stała osoba z grabiami, która miała za zadanie zgrabiać resztki i siano, jakie spadało podczas ładowania. W przypadku dobrej pogody załadunek odbywał się statecznie, gorzej, jak nadciągał deszcz lub burza. Wtedy wszystko nabierało dużego tempa. Woźnica ustalał, czy jest już dość załadowane i podawano mu drąg do góry, który był pierw ściągnięty łańcuchami z przodu, a następnie z tyłu .Następowało ściągnięcie siana z boków, aby nie gubić po drodze, a po tym wszyscy wsiadali na taką furę i do domu. W trakcie takiej jazdy były przypadki wywrotek lub zgubieniem części siana. Z tym że gdy do tego dochodziło, najczęściej tłumaczono, że w tym to roku trawa była krótka. Leżąc na takim sianie można było obserwować przesuwające się na niebie obłoki. W przypadku pozostania na łące w oczekiwaniu na przyjazd po pozostałe siano z daleka słychać było odgłos desek z wozu. Po zwózce siana łąki nad rzeką wyglądały jak pola golfowe. Na młodą trawę przychodziły żerować sarny i jelenie. Kajakarze mieli piękny widok.

No i nadszedł czas, gdy do koszenia zaczęto używać konnych i traktorowych kosiarek. Zdarzały się przypadki, gdy kopy siana płynęły z prądem wody, ale o tym w innych opowiadaniach.

Antoni

---

Powrót do góry

08 kwietnia 2013 roku

Na portalu Kociewiacy.pl 08 kwietnia 2013 roku opublikowano gawędę pana Antoniego Chyły "Drogi życia" (kliknij TUTAJ, aby przeczytać) Zachęcamy do przeczytania.

---

Powrót do góry

29 marca 2013 roku - gawęda przed Wielkanocą, czyli o świniobiciu na Kociewiu

Dziś dla wielu starszych ludzi pamiętających czasy uboju zwierząt w gospodarstwach domowych, to co się dzieje w branży mięsnej jest nie do pomyślenia. Ja również już w dzieciństwie spotkałem się z ubojem popularnej świnki dla potrzeb własnych. Pamiętam, jak było świniobicie związane z okresem przedświątecznym, przed okresem nasilonych prac polowych, jak również na wesela. To nie były czasy jak dziś, że półki w mięsnych się uginają pod towarem.

Bardzo ważnym problemem w tych czasach było zaklepanie "pana rzeźnika" na odpowiedni termin. Jak mieliśmy załatwionego rzeźnika, to w przypadku wyhodowania własnego wieprzka problem był rozwiązany. Gorzej bywało, jak trzeba było kupić od sąsiada. Z tym to był mały problem, gdyż wymagana była klatka do przewozu, waga i wóz konny. W dniu uboju zwierzę nie otrzymało karmy, tylko wodę, aby nie było trudności przy czyszczeniu flaków. Oczywiście podczas ważenia trzeba było uważać, aby klatka stała równo na wadze. Świnka w tym czasie usiłowała opuścić klatkę i to sprawiało kłopot, aby noski przy wadze były w poziomie.

Pan rzeźnik przybywał na miejsce rowerem, z całym swym arsenałem noży, gloką (coś na kształt spłaszczonego dzwonka służąca do skrobania świnki z szczeciny), maszynką do mielenia mięsa, flaszencukiem (wielokrążek służący do zawieszenia świnki w pozycji pionowej), krępolcem (orczyk wykonany z drewna liściastego, na który zahaczano tylne nogi, aby świnkę powiesić), no i oczywiście białym uniformem z czapką. Po przywitaniu najczęściej była pita prawdziwa kawa, zapalony papieros i oczywiście sprawdzanie gotującej wody do oparzenia, z sakramentalnym: "No niech się jeszcze podgotuje", albo: "No już jest dobra i nie podkładać pod blatę!"

Ja pamiętam jak u nas zabijał pan Cherek z Karszanka. Po wypiciu kawy i spaleniu papierosa udawano się do chlewika, z tym że rzeźnikowi towarzyszyła jedna osoba, która musiała podtrzymywać miskę do krwi, którą zlewano do naczynia, mieszając przy tym, aby nie nastąpiło ścięcie krwi. To tu już trzeba było się znać, jak to mieszać krew, gdyż później przy wyrobie czarnej rzeźnik najczęściej krytykował tego co mieszał. Zapomniałem o najważniejszym - korycie, które było niezbędne przy tej czynności, a które musiało być szczelne. Przy zabijaniu letnim najczęściej było zamaczane w stawku, aby usunąć szczeliny, przez które by uciekała woda. To koryto było najczęściej wypożyczane od sąsiada. Co innego na leśniczówce - tu trzeba było samemu mieć.

Zabijanie jest przykrą czynnością i wiem, że nie mogłem tego obserwować, ale ciekawość zawsze zwyciężała. Co prawda kwik był tym znakiem, lecz później gdy byłem starszy, to byłem świadkiem, że świnki czasem gdy się odgryzały przy karmieniu, też tak kwiczały. Następnie świnka lądowała w korycie, gdzie była polewana gorącą wodą i skrobana gloką. W okresie zimowym to były tylko kłęby pary widoczne.

Ja również prowadziłem swoje świniobicie z panem Cherkiem. Polewałem ciepłą wodą mojego jamnika Filuta i udawałem że go skrobię. Było to w okresie, jak były już papierówki na drzewie, gdyż drzewo dawało nam cień i było miejscem mojego szlachtowania (takiego zwrotu używało się na Kociewiu na świniobicie). Wtedy to niektórym wydawało się, że zostanę rzeźnikiem, gdyż dziadek był przedstawicielem tego zawodu i miał swój zakład ze sklepem na ulicy Starogardzkiej w Skórczu.

Rzeźnik poprawiał nożem skrobanie. Wtedy to patrzałem z zapartym tchem, jak ten nóż mu chodził, z jaką szybkością. Następnie obcęgami zrywane były raciczki. Po tym etapie świnka wędrowała do góry wciągana przy pomocy flaszencugu. Następnie rzeźnik obmywał ją gorącą wodą i następowało rozcięcie, wyjęcie flaków (całego układu pokarmowego), wątroby, gdzie bardzo istotne było fachowe usunięcie woreczka żółciowego. Po tych czynnościach rzeźnik co palił wypalał papierosa, wypijał kawę. Następowało przecięcie naszej świnki na dwie równe półtusze. Do dziś jestem pełen podziwu, jak to oni robili, że przecinali tam, gdzie biegł rdzeń kręgowy. Przed zabraniem półtusz jeszcze była odcinana głowa. Te półtusze były przenoszone na stół, który najczęściej znajdował się w innym pomieszczeniu. Zapomniałem o ważnej czynności - pobraniu próbek do badania na trychniny. Robił to zarówno rzeźnik, jak i przysięgły badacz mięsa.

Dalszy przerób odbywał się najczęściej w kuchni lub w tak zwanej kuchni letniej przy budynkach inwentarskich. W międzyczasie w kotle od wody gotowały się podroby, jak nerki, wątroba, głowizna, podgardle. Z tych części była robiona biała ( wątrobianka), czarna (czarny salceson), kaszanka i zylc (galareta). Dodatkami była sól, majeranek, cebula , czosnek i pieprz naturalny (tylko do kiełbas). Rzeźnik po ugotowaniu podrobów wystudzał je, następnie kroił w paski, potem kwadraty. Powstawała kosteczka. To oczywiście do czarnej. Do białej gotowane było mielone maszynką przez drobne sitko. Następowało wyrabianie kiszek w misce lub balijce. Do czarnej i kaszanki była używana krew (po uprzednim przecedzeniu). Co zapamiętałem z tamtych dni to to, że rzeźnik podczas zabijania często mył ręce w gorącej wodzie - przy każdej innej czynności. W między czasie musiał wyczyścić flaki, które w przypadku nie wykorzystania, po uprzednim zasoleniu, wędrowały do szklanego słoika i czekały do następnego szlachtowania.

Po napełnieniu flaków kiszki wędrowały do kotła, gdzie przez nakłuwanie były sprawdzane czy są już dobre. Musiał wyciekać tłuszcz. Pan Cherek robił dla mnie specjalnie takie małe kiszki jak i kiełbasy. Po ugotowaniu były studzone na stole. Pamiętam, że jak był kryzys kubański w 1962 roku, to rodzice rozmawiali z panem Szumałą z Zelgoszczy i Ossowskim z Młynków, że warto podczas zabijania narobić kiełbasy, bo w sklepach może być krucho. Z tym, że miała być zrobiona kiełbasa z dodatkiem mięsa z dziczyzny lub jagnięcia. W końcowej fazie wiem, że była to dziczyzna. Aby powstała dobra kiełbasa trzeba było użyć do niej dobrego mięsa - konkretnie z szynki świnki i mięsa z dzika, jelenia lub daniela. Przy kręceniu mięsa na kiełbasy bardzo istotne jest odpowiednie równomiernie, wolne kręcenie. Dodajemy słoninki lub boczku, gdy jest sam dzik. Dodać należy również saletry.

Po napełnieniu w cienkie flaki kiełbasa musi przeschnąć - co najmniej pół dnia. Dopiero możemy dać do wędzenia, gdzie używamy drewna olchowego wraz z drewnem wiśniowym, dające piękny kolor. To wędzenie jest również ważne, gdyż temperatura nie może być ani za duża, ani za mała. Tak zrobiona kiełbasa mogła wisieć w wędzarni bardzo długo. Stawała się ona czymś w rodzaju salami, z tym że była bardzo twarda, ale po pokrojeniu w plasterki to w ustach istny raj. Nie będę opisywał jak robiono balerony lub szynkę, gdyż dziś po tych wspaniałych rarytasach pozostały takie nazwy jak szynka babuni lub kiełbasa z komina, ale to nie jest to co dawniej.

Jeszcze muszę podać, że kiedyś zylc to robiono tak zwany krojony, lecz od czego mamy unowocześnienie i zaczęto robić zylc mielony - po prostu zamiast kroić kawałeczki mięsa puszczamy przez maszynkę.

Ważne było również puszkowanie mięsa, czarnej, białej i kiełbasy w puszkach metalowych. Do tego potrzebna była maszynka do zamykania, którą posiadali panowie Ciechowski, Waldemar Czapiewski z ulicy Starogardzkiej i Zygfryd z Zajączka, którego smak wyrobów wspominaliśmy z Zenkiem podczas sędziowania zawodów strzeleckich w Bietowie. Puszki po zamknięciu były gotowane, następnie studzone i do spiżarki składowane. Otwierając taką puszkę w kuchni zaraz rozchodził się przyjemny zapach. Moja Wandzia ma ze mną kłopoty mówiąc: "Ja już nie wiem co ci kupić z masarskiego!" Faktycznie, gdy się zna smak dawnych wędlin, to trudno dogodzić.

Antoni

---

Powrót do góry

24 marca 2013 roku - gawęda: "Kiedy ta wiosna do nas przyjdzie?"

Siedzę przy biurku i przeglądam zdjęcia w laptopie. Za oknem zima, minusowa temperatura. Widok z drugiego piętra jest wspaniały: dachy budynków pokryte śniegiem, unoszący się dym z kominów, biel aż po las. Na ścianie lasów widoczna jest góra Pinkrowa (dzieci ze Skórcza często zimą zjeżdżały tu na sankach), która jest bardzo wysokim punktem w okolicy Skórcza. Za nią widać wierzchołki drzew, zaś z lewej strony - w kierunku Mieliczek las w pełnej krasie. Nie jest to typowy widok jak na 23 marca, lecz na podstawie ptaków należałoby przyjąć, że wiosna już jest.

Jadąc wczoraj do Zblewa, za miejscowością Bietowo, po prawej stronie drogi, na polu, które ciągnie się aż pod las, a porośnięte jest gorczycą, która wskutek mrozów już utraciła swoją zieleń, zauważyłem że sarny. Po zwolnieniu szybkości stwierdziłem, że to są jednak żurawie. Zatrzymałem się i próbowałem je policzyć. wychodziło mi że jest ich ponad dwadzieścia sztuk. Chciałem wykonać zdjęcie, ale pomyślałem że z komórki będzie słaba jakość. W sumie pierwszy kontakt w tym roku z żurawiami miałem podczas przejazdu ze Skórcza do Smętowa przed wsią Stara Jania. Po prawej stronie znajduje się pole o dużej powierzchni, graniczące z lasem. Na tym polu była uprawiana kukurydza i po jej sprzęcie zaorano to pole. Dla tych, którzy mieszkają w tej wsi i ludzi związanych z lasem jest wiadome, że zwierzyna leśna korzysta z przyoranych resztek pożniwnych. Byłem pewien, że i tak będzie tym razem. Niestety nie było saren, a tylko żurawie. Zastanawiałem się jak żurawie znalazły to pole pokryte warstwą śniegu. Żuraw jest znanym ptakiem. Czy jest lubiany przez mieszkańców wsi? Raczej nie. W Kamionce i Gąsiorkach mają go dość. Ten inteligentny ptak doprowadza rolników do rozpaczy, gdyż upodobał sobie do żerowania pola obsiane kukurydzą. Majestatycznie krocząc wydziobuje wschodzące nasiona. W niektórych przypadkach jego szkody przypisuje się dzikom. Tylko spokojna rozmowa z rolnikiem daje efekt: "A ja myślałem że to dziki"... Nam myśliwym żurawie wybierają pokarm na pasach zaporowych, gdzie przyorujemy nasiona kukurydzy, aby dziki nie wychodziły na pola. W sumie z roku na rok przybywa nam żurawi - zwiastunów wiosny.

Dla rozgrzewki chciałbym pokazać ślady bytności jednego z mieszkańców lasu jakim jest borsuk, na Kociewiu często nazywany "jaźwiec". Zaliczany jest do rzędu drapieżnych, rodziny łasicowatych. Wędrując po ostępach leśnych dużych jak i małych możemy napotkać jego nory. Nasz znajomy porusza się jak mały niedźwiadek i charakterystyczne jest jego mlaskanie podczas spożywania pokarmu. Norę borsuka od lisa łatwo można rozpoznać, gdyż teren wokół niej jest czysty, natomiast lis to bałaganiarz, który pozostawia resztki pokarmu, pierze. Borsuk składa swe odchody w "latrynach" (wykopując małe jamki w glebie). Ma wyraźnie wydeptane ścieżki od okien w stronę wodopoju i żerowisk. Na załączonych zdjęciach są one pokazane jak i okno nory borsuczej z ścieżką. W sumie by było wszystko pięknie, gdyby nie pozostawiona tam butelka - oczywiście przez człowieka. Nie opisuję dokładnie borsuka, bo przecież pięknie to zrobił Pan Sumiński w monografii "Borsuk".

Na zakończenie kilka słów o grzybach, które w sumie lubię zbierać. Codzienne spacery w lesie w okolicach Skórcza kończyły się przynoszeniem do domu grzybów. Te spacery były dość późno wieczorem. Dotyczyło to dni powszednich, poza niedzielą, gdzie wybierałem się dość szybko nad ranem. Zawsze w tych wyprawach brała udział Kora z Bajką - gdy były razem, potem tylko Bajka. Niejednokrotnie będąc na polowaniu w okolicach Szlagi pierw odwiedzałem swoje miejsca, gdzie grzyby czekały na mnie. Utrwaliłem kilka miejsc, gdzie rosły, lecz zdjęcia nie są dość ostre ze względu na porę. I tu tak samo jak u borsuka - człowiek coś pozostawił. Myślę że kilka tych zdań rozgrzało wyobraźnię tych, co będą to czytać. Aby do wiosny.

Antoni
Więcej zdjęć po kliknięciu miniaturek. Zdjęcia robione telefonem komórkowym.

---

Powrót do góry

23 marca 2013 roku - O jajkach i zającach, czyli gawęda przed Wielkanocą

Zbliżają się święta Wielkanocne, które są nierozłącznie związane z takimi symbolami jak jajko i zając. Co nam myśliwym zostało z tych symboli? Uważam, że bardzo mało.

Jajko. Cóż, ten kto ma znajomości to może jeszcze posmakować prawdziwego jajka wiejskiego. Kury swobodnie biegają po podwórku pod czujnym okiem koguta, do czasu jeśli skrzydlaty nie porwie lub lisek załatwi. Podobno wszystko chce żyć. Mamy łańcuch pokarmowy, gdzie można znaleźć swe miejsce. W tym temacie jesteśmy zgodni z moją wnuczką Oliwią.

Ale do rzeczy. Pozostały jajka z ferm. Cóż - i one schodzą w sklepach. Ja pamiętam dawne czasy, kiedy w każdym wiejskim geesowskim sklepie widniał plakat z napisem o treści: "Duże jajo, to zdrowe jajo". Było również urządzenie do prześwietlania jaj -w tych czasach jedno z trafniejszych urządzeń, gdyż przecież kury same wysiadywały jaja i mieliśmy zdrowe kurczaki. Ale ktoś mógł przynieść zaklute jajka, a wtedy nie mógł ich sprzedać.

Jeszcze mi się coś przypomniało, że ważnym problemem od wieków jest ugotowanie jajka na miękko i aby skorupka nie popękała. Nadal wszelkie kobiece czasopisma podają różne metody nie dopuszczające do tego ważnego szczegółu. Nie wiem tylko jak to robiły panie na Kociewiu w tych dużych żeliwnych garnkach, na blacie kuchennego, pieca gdzie nie było pokrętła do ustawiania temperatury. W tych blatach palono różnym opałem, "drewkami". W zależności od regionów głownie była to sosna - nie mówię o "hojnie" (pocięte na kawałki gałązki sosny z igliwiem). Dawało to wysoką temperaturę, ale trzeba było ładować stale do paleniska. Co prawda też był węgiel, ale to głównie u kolejarzy, którzy mieli deputat, jak również rolnicy za bekony (świnie o odpowiednim standardzie umięśnienia, grubości słoniny) i tuczniki. To musiało grać w kuchni żeby posiłek był na czas.

Nie pamiętam dokładnie kiedy w naszym kole łowieckim przestano polować na zające, ale to było bardzo dawno. Co prawda pozostały wspomnienia. Te ostatnie zbiorowe polowania na zające odbyły się jak sobie przypominam w obwodzie Skórcz. Zbiórka była na świńskim rynku w Skórczu. Tam przesiadaliśmy na przyczepę z ciągnikiem, który należał do MBM (Międzykółkowej Bazy Maszynowej) Pączewo. Kierowcą tego ciągnika był przeważnie pan Mieczysław Lewandowski, który świetnie poruszał się tym zestawem w łowisku. Warunkiem uczestniczenia w tym polowaniu było przybycie z dwoma naganiaczami. Po krótkiej odprawie przeprowadzonej przez panującego prezesa kolegę Józefa i losowaniu kartek ruszaliśmy w łowisko. W tych polowaniach starali się uczestniczyć wszyscy myśliwi. Tylko choroba i ważna uroczystość była usprawiedliwieniem nieobecności. Najdalej na polowanie miał kolega Marcin Poteralski, były leśniczy z Bojanowa, który przyjeżdżał aż z Radomska. Po rozprowadzeniu każdy z nas zajmował stanowisko i w zależności, czy miał na czym usiąść to siedział lub stał. Ja z Zygmuntem w tym celu nabyliśmy laski produkcji firmy Bilik, lecz nie wiem dlaczego uległy one uszkodzeniu. Co prawda w oczach starszych kolegów nie zdobyły uznania. Oni mieli własnej produkcji, niekiedy wyściełane baranim futrem. Polowania te były fantastyczne. Siedząc na krzesełku lub lasce można było zobaczyć jak koty (w języku łowieckim zając) podrywały się i biegły na linię myśliwych. W przypadku ostrzelania zawracały, przebijając się przez nagonkę, która niejedno krotnie z nadmiarem używała kołatek do wypłaszania, jak również głosem próbowała zawrócić je.

W trakcie polowania - myślę że przy "Cierniach" miałem po lewej stronie sąsiada kolegę Józefa, prezesa GS, po prawej stronie Zygmunta. Koty pędziły na nas, z tym, że jak zaczarowane w odpowiednim momencie zmieniały kierunek ucieczki. Kolega Józef kilkakrotnie oddał strzał do kota ze swej sauerki. Po pewnej chwili pojawił się naganiacz Wiesław (przyszły myśliwy naszego kola), którego Józef poprosił słowami: "Kolego naganiaczu, proszę przynieść mojego zająca", wskazując ręką okolice gdzie winien leżeć. Co ten Wiesiu się nachodził?!... To raz w lewo, to w prawo, to dalej, to bliżej, a zająca jak nie było to nie było. Na głos Wiesia, że tu nie ma żadnego zająca, sam Józef udał się na poszukiwanie, które również nie dały efektu. Myśmy z Zygmuntem skwitowali, że kot po prostu się potknął na grudzie. Józef tego nie zaakceptował. Na takim polowaniu w przypadku pudłowania, to najczęściej winę przypisywano amunicji. A to przesuszona, a to za mokra, a to nowo nabyta broń nie jest tym co stara... W tym czasie modne się stawały bocki produkcji rosyjskiej. Najlepiej mieli właściciele drylingów z krótkimi lufami, którzy przymierzali lufy z naszymi Bockami no i wtedy przyznawano im rację, że to broń tylko na leśne pędzenia. Właściciele natomiast 12-tek wtórowali, ile to śrucin mają w naboju, a już nie mówiąc o ładunku prochowym.

Po zakończonym polowaniu udawano się na miejsce zbiórki, gdzie każdy z myśliwych mógł zabrać zająca do domu, po uprzednim zapłaceniu jego wartości. Niesprzedane zające zawożone były do punktu skupu zwierzyny w Zakładzie Produkcji Leśnej "Las" w Skórczu, potocznie zwanej "firmą Las"'. Tam, po ich obejrzeniu przez pana Bronisława Szkołut,a zawisały w chłodni, czekając na wysyłkę do Sopotu. Koło otrzymywało pieniądze. Firma Las również prowadziła skup żywych zajęcy na eksport do Francji. Zające te były łapane w sieci, które były rozwieszane na słupkach. Pędzone zające wpadały w sieć, która spadała. Trzeba było szybko podbiec i zająca wyplątać, następnie ulokować w klatce. W jedną klatkę można było włożyć trzy zające, gdyż klatka była poprzedzielana. W środek wkładano samca, po bokach samice. Podczas odbioru zajęcy z kół ich zdrowotność badał lekarz weterynarii. Był taki przypadek, że samiec padł ze stresu. W trakcie przeglądu jeden z myśliwych chwycił tego zająca i tak nim potrząsał przy tym wołając: "Co za wariat! Nie utrzymam go! Zaraz go puszczę!", że lekarz wziął zająca za żywego i kazał go szybko schować do klatki, co skwapliwie wykonano.

Należy wspomnieć, że dawniej podczas polowania używano do przewozu myśliwych i nagonki wozu konnego, gdzie również zbiórka była tradycyjnie na świńskim rynku w Skórczu, lecz zakończenie było nieco inne gdyż, kończyło się w lokalu u pani Martusi. To ten narożny budynek przy małej szkole, z betonowymi schodami.

Z zającami ja również miałem do czynienia. Jeszcze jak nie byłem myśliwym, a pracowałem w firmie Las, wysłano mnie z pana Erwinem Flisikiem po zające ustrzelone przez myśliwych w Walichnowach nad Wisłą. Pamiętam, że jak przyjechaliśmy na miejsce była bardzo późna pora. Zające leżały w bardzo dużym pomieszczeniu, nie wykluczam że mogła to być świetlica wiejska. Po obejrzeniu zajęcy powiedziałem, że bierzemy wszystkie. Wtedy to Erwin poprosił mnie na bok i powiedział: "Antoni, tu są niektóre zające dawno strzelane, gdyż oczy (trzeszcze w języku łowieckim) mają zmienione". Osoba przekazujące zające nie miała zastrzeżeń, że nie wzięliśmy kilku zajęcy. Zające te układaliśmy na skrzyni Żuka jak drewno, tyle ich było. Wracając z nimi do Skórcza była taka śnieżyca, że mieliśmy trudności z dojechaniem na "jedynkę".

Dziś myśliwi, aby utrzymać zające, muszą zasiedlać łowiska nimi z hodowli. Ale to może innym razem opowiemy o tym...

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

19 marca 2013 roku - Fierek - gawęda

W naszym obwodzie łowieckim "Długie" mamy uroczysko o nazwie "Fierek". Faktycznie nazwa ta wzięła się od będącego tam jeziorka o nazwie Fierek.

Dojechać możemy w sumie z kilku stron. Ja często dojeżdżałem od strony Mermetu lub od drogi Wda-Osieczna. Jadąc ze Skórcz do Ocypla za mostem na rzece Wda, we Wdzie, w lewo na wprost obok krzyża prowadzi droga leśna do Mermetu. Jedziemy wśród lasu mijając w poszczególnych oddziałach różne wiekowo drzewa. Drodze towarzyszą nierozłącznie brzozy. Szczególny widok jest wiosną, gdy brzozy puszczają listki ta zieleń jest nieporównywalnie piękna. Co prawda w okresie Wielkanocy w wielu domach mamy gałązki brzozy, które puszczają listki, ale to nie jest to, co tworzy zieleń młodych listków w szpalerze drzew. Co prawda pejzaż zakłóca technika - linia energetyczna, która biegnie drogą. Droga ta jest na pewnych odcinkach dwupasmowa. Jadąc nią powoli możemy napotkać żerujące sarny, jak również jelenie. Widok ten jest niecodzienny...

Dojeżdżamy do wsi Mermet i jadąc przez wieś po prawej stronie mijamy dawną szkołę, kilka budynków starej zabudowy, nie mówiąc o zatrzęsieniu wszelkich domów wypoczynkowych. Istne miasteczko. Po przejechaniu wsi udajemy się drogą w kierunku Ocypla, dojeżdżając do prostopadłej drogi leśnej. Musimy pozostawić pojazd, gdyż wjazd do lasu jest zakazany. Udajemy się w lewo pieszo. Dochodzimy do skarpy. Po lewej stronie mamy stary las. W dole znajdują się łąki, które w dawnych czasach były systematycznie koszone. Obok nich znajdowały się uprawne pola. Po prawej stronie z lasu wypływa Święta Struga unosząca wody z jezior Święte, gdzie bierze swój początek Ocypelek i Ocypel Wielki. To również do niej wpływają wody z jeziora Firek. Struga ta płynie wśród łąk. Możemy spotkać pikujące na jej wodę kaczki. Siedząc na skarpie możemy na łąkach zobaczyć brodzące żurawie, pasące się sarny i jelenie. Lornetką możemy spenetrować część jeziorka, gdzie zobaczymy łabędzie. Może nas zaskoczyć widok jadącego motorowerem mieszkańca wsi, który skraca sobie drogę przejeżdżając kładką przez strumień i wjeżdżając na ścieżką prowadzącą łąkami. Kiedyś przed laty w tym miejscu były aż dwie ambony, z których korzystaliśmy podczas polowań. Przypominam sobie, że kilkakrotnie byłem w tym miejscu na kozła. Korzystałem z ambony po lewej stronie, która była dokładnie zamaskowana w olchach. W sumie to przyroda sama maskowała poprzez nowe samosiewy drzew.

Był to chyba początek sierpnia. Siedząc z suczką Korą na ambonie mogłem oglądać sielskie widoki: sarny wychodzące na żer, rolnika który przyjechał na łąki ukosić trawy krowom i owcom. Co prawda nie przyjechał wozem konnym, lecz ciągnikiem, ale kosił trawę kosą. Odkładał równe pokosy z małymi przerwami na ostrzenie kosy osełką. Z jaką gracją to robił! Coś w rodzaju wybijania taktu. Następnie drewnianymi grabiami zgrabiał skoszoną trawę i ładował na przyczepkę. Wkrótce opuścił łąki udając się do wsi. Pozostał w powietrzu tylko zapach spalonej ropy. Penetrując lornetką pobliskie łąki zauważyłem żerujące sarny, z tym że będące z nimi kozły nie były selektami. Po kilku minutach ponowiłem penetrację i w okolicach jeziorka zauważyłem żerującego starego kozła. Był tylko widłakiem z tylną odnogą. Sięgnąłem po sztucer. I co w lunecie widzę? Dwa kozły! Odkładam sztucer, łapię za lornetkę i widzę, że do starego kozła podszedł młodzieniec. Stary próbował go przepędzić. Była pyszna zabawa. Po pewnej chwili znużony młodzieniec oddalił się. Stary co prawda parę razy szczeknął - nie wiem czy oznajmiał zwycięstwo, czy porażkę. Ponownie chwyciłem sztucer, naprowadziłem na komorę, padł strzał. Echo odbiło się o ścianę lasu. Dziwne... Żerujące na łąkach sarny nie uciekły, tylko podniosły głowi i nadsłuchiwały. Dalej zaczęły żerować. Po pewnej chwili schodzimy z Korą z ambony i podążamy w miejsce strzału. Pierwsza idzie Kora, od czas do czasu oglądając się za mną, czy idę. Po przejściu około 150 metrów czuję, że zapadam się. Kończy się łąka, a zaczyna bagno, lecz idę dalej. Widzę, że i Kora jest za ciężka. Raz ja jestem na dole a ona u góry i odwrotnie. Postanawiam wracać. Nie widzę mojego kozła, gdyż brak stabilizacji uniemożliwia jego zobaczenie. Wycinam dużą gałąź olchową, chowam sztucer pod świerkiem i idę ponownie. Kora patrzy na mnie i z jej oczu odczytuję: Co ty wyrabiasz?!", ale towarzyszy mi z radością. Prowadzi. Idziemy pod wiatr - na pewno wyczuwa zapach. Ponownie jesteśmy na bagnie. Widać rosnące żurawiny, oczka wody. Żołądek podchodzi pod gardło. Mam do siebie żal... Po co do niego strzelałem? Jak się utopię, to będzie po mnie. Z Bożą pomocą dotarliśmy do kozła, ale to dziadek. Sprawdziłem mu uzębienie - żadnych rejestrów, zęby całkowicie zużyte. Ostatni kęs, chwila zadumy... Jak on się tu uchował? Zarzuciłem go na plecy i w bardzo szybkim tempie ewakuowałem się z tego miejsca. Po wyjściu na twardy grunt zaraz lepiej się poczułem. Wypatroszyłem kozła, odbiłem łeb i udałem się w miejsce, gdzie ukryłem sztucer. Po jego zabraniu poszliśmy po samochód, którym zjechałem na łąkę. Z tymi parostkami zwyczajowo udałem się na wycenę do Zarządu PZŁ w Gdańsku. Pamiętam, że wyceny dokonywał emerytowany nadleśniczy z Kalisk - kolega Tadeusz Źiółkowski, który z uśmiechem zapytał się mnie: "Co tam masz? Pokaż!" Podałem parostki z dolną szczęką. Po chwili usłyszałem: "Ale to dziadek! Gdzie on się uchował?" Odpowiedziałem, że na Fierku. Kolega Tadeusz roześmiał się: "Wiem gdzie to jest!" Jak mógł nie wiedzieć, przecież był nadleśniczym w Osiecznie i znał ten teren. Miałem satysfakcję, że oceny dokonuje ten, co mnie uczył na kursie selekcjonerskim i egzaminował. Kolega Tadeusz dla wielu pozostał świetnym wykładowcą. Na jego wykładach nie było nudno. Cóż - był to myśliwi z krwi i kości.

Jedną z atrakcji wsi Mermet jest słynna nalewka żurawinowa. Ma być wspaniała. Nie próbowałem, ale wierzę na słowo. Odnośnie tych dwóch ambon - żadnej tam już nie ma. Po prostu ostatnia uległa zniszczeniu przez osoby, które co jest możliwe to niszczą. Pół biedy, jak tylko piszą różne napisy, z tym że aby nie niecenzuralne...

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

18 marca 2013 roku - Poprawka - gawęda

Siedząc w służbowym pokoju spoglądałem przez okno. Była dość piękna pogoda. Świeciło jesienne słońce. Zastanawiałem się ,czy nie skoczyć po pracy w łowisko - oczywiście w Bory Tucholskie. Pamiętam, że miałem odstrzał na byka i łanie na wdeckim. Cóż, pozostało tylko pozamykać biurko, szafę, odcisnąć referentkę w plastelinie, zamknąć pokój i udać się do domu. Nagle słyszę znajomy głos Zygmunta. Ciekawy byłem, co go sprowadza do mnie. Po przywitaniu Zygmunt wyjawił powód swego przyjazdu. Potrzebował mojego psa - Kory, gdyż była łania do poszukania. Powiedział, że Andrzej strzelał do niej na Majewie. Na zejściu są widoczne ślady farby (krwi), ale łani nie można odnaleźć, gdyż ta szła z chmarą.

Kora ucieszyła się na nasz widok. Szybko przebrałem się i udaliśmy się na miejsce Zygmunta polonezem, poruszając się drogą ze Skórcza do Barłożno, następnie polną drogą na "Korytybę" i przez las do Gąsiorek - obok posiadłości państwa Raduńskich i Cichoń. Mijane osoby często nas pozdrawiały, gdyż jadąc polnymi drogami podczas mijania trzeba było zjeżdżać na pobocze. Na rozwidleniu dróg w lesie, jadąc w lewo, wspominaliśmy jak na granicy rosła dzika grusza, której już nie ma, ale określenie "przy gruszy" pozostało. Zygmunt opowiadał, że na polowaniu na Majewie był kolega Andrzej, który strzelał do jeleni na rzepaku.

Strzelana łania miała zaznaczyć przyjęcie pocisku, lecz mimo starań nie mógł jej odnaleźć. W to poszukiwanie zaangażował się prezes Stanisław i łowczy Marek wspierani przez Zygmunta, lecz ich działania również nie dały efektu. Zapewniałem Zygmunta, że niedługo zobaczymy, co pokaże Kora. Zygmunt zatrzymał samochód na poboczu drogi Lipia Góra- Gąsiorki. Wyszliśmy z samochodu. Wziąłem Korę na otok. Powiedziałem Zygmuntowi, że Kora podejmie trop i tak było. Poprowadziła nas. Dobiegał mnie spokojny głos Zygmunta, że idzie dobrze. Kora prowadziła w kierunku na paśnik. Szliśmy lasem, raz po suchym gruncie, raz mokrym. Nie sposób pominąć faktu występowania pokrzyw, malin i jeżyn. Łania szła również przez młodnik, gdzie trzeba było uważać, aby nie wybić sobie oka. Z tym lasem to jest dziwnie, gdyż kolega leśniczy Tadeusz zawsze komentuje "Co wy tam macie za las! Te parę hektarów!". Akurat w tym lesie poszukując postrzałka lub idąc w nagance, to można się spocić, nie mówiąc o przeszkodzie w środku lasu, jaką jest rzeczka Jonka, której nie da się przeskoczyć, jak również przejść brodem. Grozi po prostu zamoczeniem co najmniej po pas. Kora od czasu do czasu oglądała się za mną, czy aby podążam za nią. Doszliśmy do rzeczki Jonki, gdzie Zygmunt stwierdził, że jelenie przeszły przez nią i pójdzie poszukać miejsca gdzie my będziemy mogli to zrobić suchą nogą. Oczywiście miał na myśli zwalone drzewa przez rzeczkę na wskutek ich podmycia, które miały posłużyć za kładkę. Kora dziwnie się zachowywała. Chciała wejść do Jonki. Zygmunt skwitował: "Co ona robi? Jelenie szły przez Jonkę! Przecież naocznie to widziałem, jak szukałem łani". Spuściłem Korę z otoku. Natychmiast weszła do wody i prowadziła rzeczką, z jej biegiem. Przeszliśmy w sumie kilkanaście metrów. Jonka wije się wśród lasu. Ma spadziste brzegi, które są porośnięte wysoką trawą, Jerzynami, leżą na nich powalone drzewa - istny tor przeszkód. Pociesznie to wyglądało: dwóch mężczyzn biegających brzegiem Jonki, nasze wzajemne zapytania "Czy ją widzisz?" i nasze oglądanie za psem. Na całe szczęście Kora wyszła na brzeg otrząsając się z wody. Krople wody opryskały nas dokładnie. Dalej poprowadziła lasem na najbliższe wzniesienie patrząc w kierunku wsi Gąsiorki. Po chwili doszliśmy do leżącej martwej już łani, którą niezwłocznie wypatroszył Zygmunt. Doszliśmy z Zygmuntem do wspólnego wniosku, że łania po strzale poszła za chmarą i nie można wykluczyć, że mogła to być licówka, która się położyła, a reszta chmary przy niej czekała. Podczas poszukiwań jelenie zostały ruszone i chmarę poprowadziła nowa licówka. Wtedy to Zygmunt powiedział mi, że tej łani szukały inne psy i nie mogły jej poszukać. To on zaproponował kolegom, że pojedzie po mnie i Korę, mając nadzieję, że ta znajdzie. Nie powiedział mi o tym wcześniej, gdyż Marek zabronił mu. Obawiał się, że ja nie będę chciał szukać z Korą po innych psach. Po tą łanię przyjechał ciągnikiem z "karadejką" Wiesiu z bratem Janem. Wcześniej musieliśmy ją wyciągnąć z lasu do pobliskiej leśnej drogi, gdzie została załadowana.

W tym dniu najważniejsza była Kora i Zygmunt, gdyż Jan napomknął podczas załadunku łani, że przecież Kora to pies, który pochodzi z Barłożna od Zygmunta.

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

17 marca 2013 roku -Stara Rzeka - gawęda

Będąc u Marka w Wielogłowach rozmawialiśmy o tragedii tej wsi, jaka nawiedziła ją w tamtym roku - przeszła tam trąba powietrzna. Marek, który kiedyś pracował w lecznicy zwierząt w Skórczu i jeździł po okolicy leczyć zwierzęta, opowiadał, że był na miejscu tragedii. Widok jaki zobaczył był okropny. Ja mu tylko przytakiwałem, gdyż nie widziałem naocznie skutków nawałnicy poza gminą Smętowo Graniczne i zniszczeniami lasu w leśnictwie Stara Jania. W dniu 8 marca tego roku miałem możliwość zobaczenia skutków trąby powietrznej w Starej Rzece. Co prawda część uszkodzeń budynków już jest naprawiona, ale jeszcze duża część drzew czeka na usunięcie. Ta stara wieś kociewska wygląda jak człowiek w poszarpanym ubraniu, spod którego widać odkryte ciało. Drzewa, które padły pod naporem nawałnicy, odkryły wieś. Pewnie za kilka lat nie będzie ............znaku, urosną nowe drzewa posadzone ręką człowieka lub w sposób naturalny. Tak dzieje się w przyrodzie i dzięki Stwórcy, że wiele rzeczy, które zniszczyła natury lub ludzka ręka, zostaje zasłonięte. Jeszcze kilka jeszcze spojrzeń na tę wieś…

Wracając zatrzymałem się na rozwidleniu dróg zaraz za mostem na rzece Wda w stronę Śliwic. W sumie to brak płynu w zbiorniku spryskiwaczy zmusił mnie do zatrzymania samochodu. Uzupełnił go i wtedy zwróciłem uwagę na oznaczenie szlaku: " Stu z nieba". Przypomniałem sobie, że faktycznie w tych okolicach działali skoczkowie spadochroniarze WP, Armii Czerwonej i partyzanci ziemi pomorskiej. Pomyślałem, że chyba pobliski obelisk po lewej stronie jest upamiętnieniem ich działań. Okazało się , że to ufundowany przez myśliwych z Wojskowego Koła Łowieckiego Żubr w Warszawie piękny obelisk poświęcony św. Hubertowi. Składa się on z głównej bryły - dużego kamienia, w który wkomponowano motyw łowiecki z jeleniem bykiem, który ukazał się św. Hubertowi podczas polowania. Ale cóż to? Ktoś obciął wieniec byka, nie oszczędzając krzyża w jego koronie. Obok stoi krzyż, który ufundowali leśnicy nadleśnictwa Trzebcin. Na tabliczce można odczytać: "W krzyżu zbawienie". Wykonałem komórką kilka zdjęć. I tu się nasuwa refl............eksja. Ktoś dokonał zniszczenia elementu obelisku, przez co została utracona jego wartościowa część. Obelisk nie naprawi się sam, jak te zniszczone przez tornado drzewa. Nawałnica oszczędziła obelisk wraz z krzyżem, ale człowiek zniszczył je szybciej. Odjeżdżając z tego miejsca pomyślałem, jak jest mi przykro, że gdy inni będą odwiedzać to miejsce to powiedzą: "Ale ci Kociewiacy nie mają kultury…".

Zdjęcia nie wyszły, słaba jakość, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby będąc kiedyś w okolicach obelisku odwiedzić to miejsce. Bardzo zachęcam do tego, gdyż bardzo często swego nie znamy, cudze chwalimy. Szlak "Stu z nieba" długości 58,5 km to szlak pieszy o charakterze rekreacyjno wypoczynkowy, na trasie: Szlachta-Śliwice, Śliwiczki-Leśnictwo Sarnia Góra-Laski, Zazdrość-Stara Rzeka, Orli Dwór-Borsukowo, Lipinki-Borowy Młyn, Bąkowski Młyn- Warlubie.

Kliknij miniaturkę i obejrzysz 4 zdjęcia

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

15 marca 2013 roku - Wytrwałość - gawęda

Słowo to cechuje wielu ludzi, ale dotyczy i zwierząt. Przypominają mi się chwile, kiedy w łowisku mogłem zaobserwować wytrwałość mych psów. Każdy z nich był indywidualnością, pomimo że Bajka była córką Kory.

Był okres polowań na sarny. Muszę powiedzieć, że w naszym kole jest zawsze problem z wykonaniem pozyskania saren. Najczęściej plany wykonują młodzi myśliwi wspomagani przez starych, którzy pozyskują sarny na wskutek gróźb ze strony łowczego, że: "jak nie wykonasz kozy to nie dostaniesz dzika w odstrzale". Ta groźba nie zawsze skutkuje.

Pewnego razu otrzymałem telefon od kolegi Krzysia, czy nie mógłbym przyjechać z Bajką i poszukać kozy, którą strzelał na górze Leperowej. Cóż, nie odmówiłem, gdyż Krzysiek strzela dobrze. Pomyślałem, że będzie to tylko formalność - Bajka tę kozę znajdzie od razu. Krzysiu zapewnił, że szedł po śladach i doszedł do lasków obok "Korytyby" (część wsi Barłożno, dosłownie trzy budynki mieszkalne). Tu mu ślad się urywa.

Bajka jak zwykle z zadowoleniem przyjęła wyjazd. Lekko otrzeźwił nas głos Wandzi, aby Bajka się nie ubrudziła i abym nie chodził po bagnach. Zapewniłem, że jadę tam, gdzie nie ma bagien.

Przejeżdżając przez wiadukt nad autostradą roześmiałem się na wspomnienie, jak kiedyś zrobiliśmy zakład z Zygmuntem, że w przypadku wygrania zakładu Zygmunt przewiezie mnie taczką z Barłożna do Skórcza. Chodziło o to, że mówiłem, że będzie autostrada wybudowana, a Zygmunt - że nie. Oczywiście było to wtedy, gdy jeździło się z Barłożna do Kierwałdu brukiem, ale to dawne czasy... Droga ta była osadzona lipami, klonami i jesionami. Co prawda teraz mamy jeszcze śladowe ilości przydrożnych drzew, ale to tak jak u ludzi: gdy się ma wszystkie zęby, to się pięknie wygląda, a jak są ubytki - to gorzej, I tak samo jest w przyrodzie.

Krzysiu polował w obwodzie łowieckim Skórcz. Jest to obwód polny, gdzie tylko sporadycznie mamy małe enklawy lasu. Teren ten jest lekko pagórkowaty, z licznymi strumykami. Główny ciek to Jonka. Krzyś czekał na nas z niecierpliwością. Bajka z radością powitała go - był dobrym znajomym ze wspólnych polowań. Krzyś powiedział, że strzelał na górze Leperowej do kozy, która przyjęła kulę, ale pobiegła i nie mógł jej dojść po śladach. Ta góra to wzniesienie, które dobrze dało się we znaki firmie budującej autostradę. Występująca tam glina podczas prac ziemnych unieruchamiała w trakcie opadów deszczu wozidła (duże pojazdy do wywozu urobku) marki Volvo, które nie dawały rady. Trzeba było czekać, aż glina trochę przeschnie. Nie mówiąc o koparkach...

Oczywiście Krzysiu nim oddał strzał, musiał podchodzić kozy. Trzeba dobrze rozpoznać płeć, nim odda się strzał. Był to istny majstersztyk. Dosłownie podkradał się jak Indianin. Bajka podjęła trop. Wtedy się zaczęło - koza zaczęła kluczyć. Z pewnej odległości na pewno to pięknie wyglądało: pies na otoku i dwóch mężczyzn. Koza ta odwiedzała różne części łowiska jak "bocianie gniazdo". Przeszła do lasu obok Lipiej Góry. Tam Krzysiu stwierdził, że wysiada i poczeka na nas. Poszedłem dalej z Bajką tropem kozy. W tym lesie Bajka podniosła jelenie, które narobiły śladów. Jelenie te ja widziałem, jak również Krzysiu. Już powoli wątpiłem, czy dojdziemy tę kozę, która bardzo kluczyła nie omijając bagna. Przy "Ordonie" puściłem Bajkę z otoku. Niech się dzieje co chce. Pomyślałem, że dojdę do drogi Barłożno-Lipia Góra, a Krzysiu dojedzie mym samochodem, gdyż zostawiłem mu kluczyk do niego. Idąc tak, potwornie zmęczony, myślałem: po co tak chodzimy, skoro ta koza będzie żyła. Nagle doleciał odgłos szczekania psa. Zatrzymałem się. Tak, to Bajka głosiła. Cóż, pobiegłem w to miejsce, ale znów musiałem obchodzić bagno nadkładając drogi. Faktycznie Bajka trzymała kozę. Skorzystałem z telefonu i powiadomiłem Krzysia, że musi dojść i dostrzelić kozę. Krzyś zrobił to, co powinien zrobić myśliwy. Ja jak i Krzyś byliśmy wykończeni. Tylko Bajka była zadowolona. Trzeba było udać się po samochód zabrać kozę. W czasie jazdy Krzyś powiedział mi, że już wątpił że tę kozę dojdziemy i myślał, że Bajka pogubiła się i nie idzie właściwym tropem. Skwitował to słowami: "Prezes jest wytrwały, to Bajka też". Być może jest w tym coś z prawdy.

Po przyjeździe do domu Bajka jak zwykle zostaje poddana dokładnym oględzinom przez Wandzię. Pomimo wytarcia jej przeze mnie w łowisku Wandzia odnajduje ślady zabłocenia i pokazuje mi na szmatce: "A to - co to jest?". Ja zapewniam, że przecież ona chodziła po suchym. Wandzia skwitowała: "Ja już znam to wasze 'po suchym'". Wandzia to perfekcji opanowała ujawnianie, gdzie pies był, gdyż na słowo: "Pokaż brzucho" Bajka i Kora rozkładały się na tapczanie z nogami w górze i wtedy wszystko było dosłownie jak na stole. Słowa Wandzi brzmiały jak wyrok sądowy, że by to było mi ostatni raz. A ile to było ostatnich razy... Ale o tym innym razem opowiem.

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

10 marca 2013 roku - Wspólne działania - gawęda

Siedząc przy oknie w ciepłym mieszkaniu patrząc na pokrytą śniegiem ziemnie przypomniały mi się wspólne działania policji ze Strażą Leśną w zwalczaniu kłusownictwa leśnego. Ile to było wspólnych wyjazdów do lasu w poszukiwaniu wnyków ich zdejmowaniu, zasadzek. Z perspektywy czasu mogę stwierdzić że te działania na pewno przynosiły rezultat. Po pierwsze zdjęcie zastawionych wnyków, działalność prewencyjna. Z tym że wśród co prawda małej grupy osób te działania były uznawane za spacer i nie dające spektakularnych efektów. Dla nas wykonawców tych działań było marzeniem aby zatrzymać kłusownika na gorącym uczynku.

W miesiącu lutym 1996 roku spotkaliśmy się na działaniach ze strażą leśną z Lubichowa. Gospodarzem tych działań był Grzegorz, który przyjechał z Mirosławem Rohde ich służbową Niwą. Grześ przedstawił plan działań. Wziął w nich udział Krzysztof i ja z psem służbowym. Udaliśmy się na teren gminy Osieczna w kompleksy leśne. Przedtem wstąpiliśmy do Piotra, leśniczego do spraw łowiectwa, czy w tym dniu będą myśliwi w łowisku. Piotr poinformował, że nikt nie będzie polował. Oczywiście że chodziło o OHZ (ośrodek hodowli zwierzyny czyli tak zwana dewizówka). Wychodząc z leśniczówki zauważyłem, że w tym dniu do paśników będzie wywieziona snopówka (snopki nie wymłóconego owsa), którą ładowano na przyczepę. Po przybyciu na miejsce zaczęliśmy sprawdzać poszczególne części lasu, gdzie zazwyczaj można było napotkać wnyki. Dzień ten jak na luty był mroźny, pokrywa śniegu jego opady i lekki wiatr dawał o sobie znać. Po kilku godzinach penetracji dochodzimy do konsensusu, że nic nie znaleźliśmy i warto zmienić miejsce poszukiwań. Grzegorz zaproponował, aby udać się w okolice Osieka, gdzie w kompleksach leśnych można spotkać wnyki. Po przyjeździe na miejsce dzielimy się i sprawdzamy las. Sprawdzanie nie jest tak przyjemne, gdyż młodnik wita nas spadającym śniegiem, który częstą wpada za kołnierz kurtki. Tym razem znajdujemy kilka wnyków, z tym że mi się nie udaje nic znaleźć. Muszę się zadowolić tylko pomocą przy zdejmowaniu i zwijaniu linek. Grześ z Mirkiem twierdzą, że trzeba zmienić miejsce. Cóż, mimo że nas jest trzech, to pies nie ma głosu. Jedziemy w rejon leśnego jeziorka. Po wyjściu z samochodu puszczam psa służbowego luzem, gdyż już przyzwyczaił się do nas wszystkich. Tym razem idę obok Mirka, natomiast Krzyś z Grzesiem idą w odwrotnym kierunku. Wchodzimy w las mieszany: sosna świerki, brzozy. Zauważyłem, że w pewnej odległości stoi paśnik, a obok ciągnik z przyczepką. W pierwszej chwili pomyślałem, że przywieziono karmę do paśnika, lecz z uwagi że nikt nie przebywał przy paśniku pomyślałem, że ktoś przyjechał wyrabiać opał lub na ryby. Idąc dalej zauważyłem w pewnym momencie reakcję psa owczarka, że jest człowiek. Podbiegłem do niego. I faktycznie. Stał mężczyzna, który trzymał w ręku worek. Na mój widok opuścił go. Zahaczyłem smycz do obroży psa i chyba wypowiedziałem słowo: "Policja". Mężczyzna był zaskoczony jak i ja sam. Mój głos usłyszał Mirek, który zaraz się pojawił na miejscu. Mężczyznę tego znałem i zapytałem go jak się czuje. Odpowiedział: "Komendancie, jak zobaczyłem was to jakby we mnie piorun strzelił". W worku były wnyki, które chciał założyć. Po krótkiej penetracji terenu znaleźliśmy wcześniej założone wnyki w kilku miejscach. Cóż, pozostało wykonać czynności procesowe i mieliśmy zakończone działania. Podaliśmy zwyczajowo telefonogram do komendy z działań ludzi lasu z nami i tak skończyły się wspólne działania w tym dniu. Wracając wspominaliśmy, ile to trzeba mieć szczęścia, aby zatrzymać kłusownika na gorącym uczynku. Nam dopisało w tym dniu: strażnikom i policjantom wraz z psem służbowym.

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

09 marca 2013 roku - Pies przyjaciel myśliwego - gawęda

Obiecałem memu koledze Zygmuntowi, że napiszę o jego psie Adze. Było to podczas budowy paśnika. Zapewniłem, że również napiszę o mojej Korze.

Aga znalazła się u Zygmunta w ten sposób że Wiesia, siostra naszego myśliwego Stanisława, na urodziny chciała podarować mu szczeniaka wyżła. Stanisław z Zygmuntem udali się do Kartuz, gdzie były do nabycia szczeniaki wyżły po polujących rodzicach, lecz Stanisławowi nie odpowiadały. Tylko Zygmunt uległ namowom właścicielki, że nie będzie żałował i kupił Agę. Tak Aga z Kartuz wylądowała w Barłożnie. Pamiętam jak Zygmunt zapewniał mnie, że będziemy z Agą polować razem na pióro i tak faktycznie było. Pamiętam polowania na zlotach, kiedy Aga cierpliwie patrzyła w niebo i bardzo szybko dawała znać, że nadlatują kaczki, gdyż z emocji cała drżała. Było to niesamowite. Pamiętam też jej przynoszenie piżmaków. W latach osiemdziesiątych widok kopców zrobionych przez piżmaki był czymś normalnym. Jako ciekawostkę muszę podać, że na polowania na kaczki udawaliśmy się ciągnikiem marki Ursus C 328 z wózkiem konnym, z przerobionym zaczepem do ciągnika - i tak się przemieszczało po obwodzie. Były przypadki, że zamiast Ursuska wózek lub karadejkę (kociewska nazwa przyczepki jednoosiowej do przewozu żywca, paszy, z tylną klapą odłączaną w zależności od potrzeb) ciągnął eres - taki ciągnik koloru czerwonego produkcji DDR. Ten ciągnik ze skrzyni biegów wydawał dziwne dźwięki podobne do jęczenia. Na wózku, jak i na karadejce, były baloty słomy służące jako siedzenia. Te polowania najczęściej odbywały się w niedzielę. Pewnego razu podczas jazdy kolega Stanisław wypadł na drogę i idące do kościoła babcie skwitowały, że do kara boża.

Aga co pewien czas dawała potomstwo, którym Zygmunt obdarowywał chętnych. Wśród nich byli rolnicy jak i myśliwi. Mnie również Zygmunt obdarował dwiema suczkami, z których jedną zatrzymałem a drugą wzięła moja siostra Lidzia. Od tej chwili zaczęły być w naszej rodzinie psy. Szczenię, które otrzymałem od Zygmunta, dostało imię zaproponowane przez Wandzię: Kora. Kora okazała się bardzo pojętnym uczniem. Nasze wędrówki w łowisko przynosiły rezultaty. Co prawda część zarządu i niektórzy koledzy uważali, że wraz z psem płoszę zwierzynę.

Do lasu udawaliśmy się maluchem. Na miejscu pasażera z przodu siedziała Kora, a w przypadku jazdy z kolegą myśliwym zajmowała tylne siedzenie. W młodości pogryzła różne rzeczy, jak buty i kapcie. Z tym że również narzuty na fotele i kanapy podlegały sprawdzeniu. Pamiętam jej wyraz twarzy, jej brązowe oczy rozweselone - istny anioł - a dziury w narzutach jak się patrzy. Pewnego razu jadąc z Markiem w łowisku skróciła pasek od jego lornetki. Marek przyjął to ze zrozumieniem. Co prawda pytał mnie, czy nie widziałem w lusterku, że gryzie, ale zaprzeczyłem i w tym samym dniu, kiedy wracaliśmy z łowiska, Kora załatwiła mi pas bezpieczeństwa na tylnym siedzeniu.

Pewnego dnia Kora wykorzystała okazję, że bramka była nie zamknięta i wybiegła na poszukiwanie mnie. W tym czasie udałem się do banku. Kora przybiegła z nosem przy ziemi! A miała niesamowity węch, gdyż węszyła na twardym podłożu - płyty chodnikowe i asfalt! Na przejściu dla pieszych została potrącona przez samochód. Na wskutek odniesionych obrażeń wewnętrznych odeszła. Gdy się o tym dowiedziała siostra Lidzia, to zaproponowała mi, że odda mi siostrę Kory i tak się stało. Ta druga Kora była identyczna jak poprzednia, tak że w sumie mało kto z kolegów wiedział, że mam drugiego psa. Aga, mama Kory, była umaszczenia czarnego i ten sam kolor miały córki. Aga, która w pewnym sensie dała psy do Koła Łowieckiego, prawnie w ocenie związku kynologicznego jak i myśliwych kynologów jest "kundlem". Tak było też z moimi psami. Po prostu każdy pies myśliwski powinien posiadać pochodzenie i dokumenty wymagane w związku kynologicznym.

Chciałbym teraz pokazać pracę psów w łowisku. Będą to różne opowiadania, gdzie żyją jeszcze ich uczestnicy, którzy mogą potwierdzić pracę psów w łowisku.

Oddajcie mi mojego dzika.

Pewnego dnia w godzinach rannych otrzymałem telefon od kolegi Henryka, że chciałby aby Kora poszukała mu dużego dzika do którego strzelał i nie mógł go odnaleźć. Poinformował, że nie może jechać ze mną szukać, gdyż ma pilną pracę, ale pojedzie Marek. Henio dokładnie opisał miejsce gdzie strzelał do dzika - była to linia energetyczna koło leśniczówki Krępki. Marek zatelefonował do mnie, że jedzie po nas. Przypomniałem mu, że niech zabierze kniejówkę, bo dzik może być na chodzie. Po przyjeździe po nas Kora jak zwykle ucieszyła się na widok Marka i udaliśmy się na miejsce. Wtedy to droga Skórcz-Ocypel była dość kiepska, to nie to co dziś, ale kiedyś nie było pieniędzy unijnych na drogi. Dojechaliśmy na miejsce. Z obawy na możliwość szarży dzika nie prowadziłem Kory na otoku. Puściłem ją bez smyczy. Poprosiłem Marka, aby załadował kniejówkę kulą i breneką, co też uczynił mówiąc: "Wiesz, z dużym dzikiem nigdy nic nie wiadomo". Kora ruszyła, my za nią. Jeszcze poprosiłem Marka, aby uważał i nie postrzelił Kory. Kora sunęła dość szybko, z nosem przy ziemi. Nam przyszło to znacznie gorzej, gdyż dzik wszedł w zagajnik, a był on wzorcowy. Trzeba było go przemierzać w postawie kucznej, wykorzystują przy tym ręce, aby gałązki nie wybiły oka. Nie mówiąc o igliwiu, które skutecznie wpadało za kołnierz koszuli - ale co zrobić, takie to są uroki łowiectwa. W pewnym momencie dobiegł na głos oszczekiwania Kory. Przystanęliśmy chwilę nadsłuchując. Była to również chwila odpoczynku. Stwierdziliśmy, że Kora trzyma dzika. Musi być dość ranny, gdyż oszczekiwanie dobiegało z jednego miejsca. To nam dodało sił i jak parowozy ruszyliśmy do przodu. Po przejściu około 150 metrów widać było Korę szarpiącą dzika, nawet lekko go przemieszczającą. Po dojściu na miejsce zobaczyliśmy martwego dziczka ważącego około 25 kg. Popatrzyliśmy na siebie i parsknęliśmy śmiechem. Cóż pozostało nam wypatroszyć go i włożyć do bagażnika malucha Marka. Jadąc z tym dzikiem do książki zgłoszeń w leśniczówce Wdecki Młyn zastanawialiśmy się, czy to jest ten dzik, czy Henio nie przestrzelił pierwszego dzika i dostał drugi. Marek stwierdził, że to niemożliwe, gdyż Kora by szukała dalej, a on już wie co było przyczyną dużego dzika u Henia, który ostatnio zmienił lunetę n a sztucerze na ze zwiększonym powiększeniem, dlatego tego dzika wziął za potęgę. Byliśmy ciekawi jak zareaguje Henio. Po przyjechaniu na podwórze Marek otworzył bagażnik malucha. Podszedł Henio, który nas zmierzył od stóp do głowy i powiedział: "To nie jest mój dzik! Oddajcie mojego dzika!" Długo trwała rozmowa pomiędzy nami. W końcu Henio przyznał nam rację, że to przez nową lunetę dzik ten stał się tak duży. Dotychczas strzelał z lunety czwórki, a nowa dwunastka dawała większe powiększenie. I jak tu nie uwierzyć w stare porzekadło że "sześciu wędkarzy i sześciu myśliwych nie jest w stanie wyżywić jednej żony".

Te gawędy dedykuje swej żonie Wandzi, dzięki jej wysiłkowi Kora, jak i Bajka stały się domownikami i mogłem z nimi spędzać niezapomniane chwile w łowisku.

Prezes Antoni Chyła

---

Powrót do góry

02 marca 2013 roku - O kłusownikach - gawęda

Daty dokładnie nie pamiętam, lecz musiało to być pod koniec XX wieku. Jechaliśmy trzej,to znaczy Krzysztof, Tadeusz i ja, naszym wysłużonym radiowozem polonezem do Kasparusa, w celu rutynowej kontroli zabezpieczenia sklepów na terenie tej wsi. Po ich sprawdzeniu nie wiem kto z nas wpadł na pomysł, aby udać się na teren rezerwatu przyrody Zdrójno, a konkretnie nad jezioro Brzezianek wchodzące w skład rezerwatu i sprawdzić, czy nie ma kłusowników rybnych. Jechaliśmy leśną drogą prowadzącą do Osiecznej. Jazda ta była wolna, gdyż trzeba było obserwować drogi boczne odchodzące do lasu, czy nie ma śladów pojazdów wjeżdżających i wyjeżdżających z kompleksów leśnych - ale żadnych śladów nie było. Silnik tylko lekko mruczał w starym poczciwym radiowozie. Dojechaliśmy do parkingu przy jeziorze Brzezianek, gdzie pozostawiliśmy radiowóz, a sami udaliśmy się pieszo w stronę jeziora. To jezioro ma swoje specyficzne ukształtowanie. Z jednej strony jest wysoki brzeg, w innym miejscu niski, przechodzący miejscami w łachy. Jest jeziorem przepływowym, śródleśnym. Latem odpoczywając na brzegu można w wodzie zobaczyć pływające ryby, gdyż woda w nim jest czysta jak kryształ. Po dojściu zatrzymaliśmy się na wysokiej skarpie. Dolatywał do nas plusk wody uderzającej o brzegi i rechotanie żab. W pewnej chwili wydawało mi się, że słyszę plusk wody spowodowany wiosłem. Podzieliłem się tą informacją z kolegami zastrzegając, że może to być plusk wody spowodowany przez bobry. Przez chwilę nic się nie działo. W pewnym momencie zobaczyłem światło latarki na wodzie. Krótka decyzja: na wodzie są kłusownicy i trzeba ich zdjąć! Muszę dodać, że nikt z nas nie znał drogi, którą należy dojechać z drugiej strony jeziora i tylko pomoc strażników z Posterunku Straży Leśnej nadleśnictwa Lubichowo gwarantowałaby zakończenie tej akcji sukcesem. Podjęta próba nawiązania kontaktu z komendantem Grzegorzem Sławnym jak i strażnikiem Stefanem Bugajewskim przy pomocy telefonu komórkowego nie dała efektu. Krzysztof przy pomocy radiostacji w radiowozie próbował się połączyć z oficerem dyżurnym z komendy policji w Starogardzie. Tu również bez rezultatu. Dopiero przy pomocy "sibi" nawiązał kontakt z panem z Wielkiego Bukowca, który połączył się z komendą policji w Starogardzie i przekazał naszą prośbę o pomoc ze strony straży leśnej. Taka to była łączność w Borach Tucholskich. Po dojechaniu do Osiecznej koledzy czekali na nas w ich służbowym samochodzie. Krótka narada i zapada decyzja działania. Koledzy strażnicy twierdzą, że przypuszczają, gdzie kłusownicy mogą mieć pozostawiony samochód. Tam też się udajemy. Przesiadam się do ich Vitary i jedziemy w dwa samochody. Dojeżdżamy do tego miejsca i z uwagi na panującą ciemność dalej idziemy pieszo. Idzie się dość trudno. Faktycznie stoi samochód marki polskiej, chyba maluch. Postanawiamy iść dalej i zatrzymać idących do samochodu. Przypominam sobie, że idąc brzegiem jeziora szliśmy gęsiego: ja pierwszy, za mną Grzegorz, pozostali policjanci i chyba na końcu podążał Stefan. Idąc Grzegorz powiedział do mnie: "Ale ty to widzisz i idziesz jakbyś miał lampkę!" Po przejściu kilkunastu metrów doszliśmy do miejsca, gdzie kłusownicy spływali z wody. Wiem, że chyba powiedziałem: "Stać! Policja!". Grzesiowi zdawało się, że ja ich zatrzymuję na wodzie. Zatrzymaliśmy dwóch panów. Mieli z sobą worek z rybami, siatki, łódkę plastikową z wiosłami. Jeden z nich powiedział: "Panowie bierzcie ryby - nic nie było". Był ciekawy, kto ich wsypał. Powiedziałem, że mieliśmy telefon z Kasparusa od ludzi, że na Brzezianku bobry używają latarek elektrycznych, a łunę widać aż w Kasparusie. Cóż nam pozostało - wykonać czynności procesowe, zabezpieczyć dowody. Po wykonaniu tego pożegnaliśmy kolegów i udaliśmy się do Skórcza. Do oficera dyżurnego nadaliśmy telefonogram z tej akcji, gdzie zaznaczyliśmy, że brali w niej udział ludzie lasu. I nie była to tylko jedna akcja - było ich wiele, ale o tym to może później napiszę kilka słów...

Rezerwat przyrody Zdrójno utworzony został w 1983 roku, a w roku 1979 reintrodukowano dzięki działaniom Zarządu Wojewódzkiego PZŁ w Gdańsku bobra, który się rozprzestrzenił ku zadowoleniu wszystkich. No może przesadziłem. Na pewno niektórzy z rolników odczuli jak spiętrzona woda zalewała lub podtapiała łąki.

Z tym jeziorem Brzezianek to przypomina mi się relacja jednego z wędkarzy z Osiecznej, który opowiadał, że wędkarze na święta ustawiali choinkę na lodzie i ją dekorowali - nawet bombkami. Na pewno widok ten był wspaniały.

Prezes Antoni Chyła

---

Powrót do góry

26 lutego 2013 roku - Wieniec - gawęda

Chciałbym podzielić się refleksją nad słowem wieniec - oczywiście w kategorii łowieckiej.

Według Słownika Języka Polskiego z roku 1981 wieniec to "wiązanka w kształcie koła, upleciona z kwiatów, liści, kłosów itp. Łowieckie "poroże jelenia".

Stanisław Hoppe w podręczniku dla myśliwych "Polski język myśliwski": "Na głowie byk nosi wieniec (oręż), wyrastający z pni (możdżeni) i składający się z tyk z odnogami (gałęziami). Całkowicie wykształcony wieniec składa się z trzech odnóg na każdej tyce: ocznej, nadocznej i środkowej, zwanymi też oczniakiem lub ocznicą, nadoczniakiem lub nadocznicą i opieraniem, oraz korony; byka takiego nazywamy koronnym. Korona ma 3-6 i więcej odnóg na każdej tyce; mówimy o potrójnej, poczwórnej itd. Koronie".

Myślę że to wystarczy. Wkrótce udostępnione zostaną zdjęcia wieńców, by każdy z nas mógł zapamiętać ich szczegóły.

Cały czas toczy się dyskusja pomiędzy myśliwymi, jak uzyskać w populacji najlepsze poroże byków. Można to robić poprzez bazę żerową, dolew krwi. Każdy z nas będąc w lesie czy to na spacerze na jagodach lub grzybach spotka się z jeleniami - najczęściej oczywiście z łaniami i cielętami oraz sporadycznie z bykami. Nasza relacja z tego spotkania najczęściej brzmi: "Ale to było duże takie jak koń, a na głowie to miało..." i brakuje nam rąk do określenia wielkości poroża. Jeśli to jest osoba nie mająca kontaktu z przyrodą przyjmuje to z entuzjazmem. Wygląda to podobnie jak wędkarz do wędkarza opowiada jaką to dużą ciągnął rybę, a na pytanie kolegi czy się zmieściła w podbieraku mówi: "Co ty, wyciągnąłem bez podbieraka."

Jeleń bytuje w naszych lasach i musimy sobie zdać sprawę, że polowano na niego już w zamierzchłych czasach. Jednym z takich myśliwych był Jan III Sobieski rezydujący na Zamku Gniewskim. Jego zamiłowanie do łowiectwa było bardzo duże. Być może przejeżdżał konno przez Skórcz podążając do ostępów leśnych w Borach Tucholskich. Dziś możemy tylko przypuszczać, że poruszał się szlakiem z Gniewu przez Skórcz do Wdeckiego Młyna. Przed rzeka Wdą po prawej stronie w okolicach Śmierducha (łąki; dawniej znajdowało się jezioro) znajduje się las nazywany Królewski Las. W tym kompleksie leśnym można było spotkać potężne jelenie byki. Dotyczy to okresu powojennego jak i teraźniejszego.

Pamiętam jak opowiadał stary leśniczy Lemańczyk z Bojanowa, jak strzelono na Śmierduchu byka, którego wieńca nie można było wsadzić do samochodu Warszawa Garbusa. Te rogi pozostawiono w Bojanowie i miano je odebrać. Po ten wieniec zgłosiły się dwie osoby, z tym, ze pierwsza odebrała, a druga osoba była zdziwiona jak przyjechała po nie, że kto inny odebrał. Podprowadzający myśliwych dewizowych leśniczy Władysław Pietras z Cisowej Góry również potwierdza, że na Śmierduchu były mocne byki. Wspomina, że z dewizowcem czekał na mocnego byka w okolicach wysokiego napięcia (linii energetycznej przesyłowej 150000 volt) pomiędzy leśniczówką Lasek a Bojanowem - na potężnego byka, który ryczał zawsze nad ranem. Gdy czekali na niego las odpoczywał, była cisza. Gdy się rozwidniało dolatywał tylko odgłos dwóch ryczących byków od Śmierducha. Leśniczy podejmuje decyzję, że musi się udać z dewizowcem na Śmierduch. Przeszli około kilometra drogi i znaleźli się na łąkach. Byki jeszcze ryczały i można było odróżnić głos............starego byka i młodzieńca. Po lewej stronie łąk znajdował się młodnik sosnowy w wieku 18 do 20 lat, w którym te byki dawały koncert. Leśniczy z dewizowcem podeszli do młodnika. Władysław wciągnął dewizowca w krzak kruszyny i czekali… Był pewien, że koncert dobiegnie końca i jelenie wyjdą na łąkę na żer. Tak się stało. Pierw wyszły trzy łanie, potem cielak i zaczęły skubać trawę. Po chwili postękując wyszedł byk, który obszedł swój harem. Władysław pomyślał, że to wygląda na wyreżyserowany spektakl, który zakończył się strzałem. Padł byk czternastak jednostronnie koronny wieniec o pięknym brązowym kolorze pięknie uperlony o wadze 8 kg. Po wypatroszeniu i odbiciu głowy udali się do pozostawionego na "wysokim napięciu" samochodu. Władysław kroczył pierwszy, za nim podążał dewizowiec. Byli lekko zmachani. Idąc drużką wśród gęstych grabów Władysław zauważył, że na wysokości opuszczonej nad ranem ambony coś wyrosło. Zatrzymał się, serce zaczęło bić mocniej na widok tego byka - to był ten, na którego czekali. Zdążył policzyć odnogi na jednej tyce było ich dziesięć. Byk wystawił komorę (zwierzyna płowa strzelana jest z zasady na komorę- serce), ale dewizowiec nie zaskoczył, nie strzelił. Byk ten był dwudziestakiem potęgą i taki pozostał. Nikt go nie strzelił. Pozostał tylko we wspomnieniach i dzięki Władysławowi mogę o nim napisać. Z relacji Władysława wynika, że na początku polowań dewizowych w Czarnym był strzelony byk o wadze wieńca 10 kg i mógł to być dziesiątak lub dwunastak. Waga wieńców byków wahała się w granicach 6 do 9 kg. Takie to były kociewskie byki.

Prezes Antoni Chyła

---

Powrót do góry

Gawęda o 03 listopada 2012 - obchodach św. Huberta

Kliknij i obejrzyj 87 zdjęć

Hubertus "Jonia" 2012 rok Cóż, trzeba jechać do tej przechwalonej Joni na Hubertusa. Obwód ten kojarzy mi się z tym, że jak zaczynałem polować to był on tylko dla elity koła. Wiązało się to z tym, że zwierzyna faktycznie występowała miała ona doskonały żer na polach państwowych majątków ziemskich i spółdzielczych. Na szkody na polach tych gospodarstw patrzono łaskawym okiem. Dla nas pospolitych myśliwych to były słabsze obwody i tym trzeba było się zadowolić - ale to jest już historia i można tylko powspominać. Co prawda uczestniczyło się w polowaniach zbiorowych. Szczególnie dotyczyło to ratowania planu. Jechałem z duszą na ramieniu, czy będzie kolega Władysław Pietras , który miał mieć wręczony medal, którego nie mógł odebrać na walnym zebraniu. Zbiórka była przy remizie OSP w Bukowinach, gdzie w świetlicy miała się odbyć msza święta. Co prawda nie byłem zwolennikiem odbywania jej w Bukowinach gdyż uważam, że w kościele w Lalkowach było by lepiej, ale w ramach demokracji przepadła moja koncepcja i pozostało w skryciu odbyć mszę. Dotychczas tylko dwukrotnie w kościele w Kasparusie i raz w Barłożnie mogli nas oglądać, a tak to tylko coś w rodzaju mszy partyzanckiej. Na miejscu byli już koledzy myśliwi i przystąpiliśmy do ceremonii. Cały czas towarzyszył nam sztandar koła. Pierwszym punktem była dekoracja Medalem Zasługi Łowieckiej Brązowym kolegi Władysława Pietrasa. Ręce mi się trzęsły, gdyż muszę powiedzieć, że to jest najstarszy członek PZŁ w kole. Do PZŁ wstąpił w roku 1949, kiedy ja miałem rok. Co prawda jako dzieciak zapolowałem z kolegą Władysławem na dzika w leśnictwie Lasek, gdzie ojciec był leśniczym. Wtedy zobaczyłem co znaczą wyszkolone psy. Ja wskazałem koledze Władkowi gdzie leży w młodniku pojedynek, a psy wycisnęły go na drogę na strzał. Był to potężny dzik. Po przyjęciu breneki czmychnął w zagajnik. Psy go wypchnęły. Ponownie przyjął kulę, a dopiero trzecia kula na drodze do Skórcza położyła go. Nigdy nie myślałem, że mi przyjdzie odznaczać kolegę Władka. Skwituję to słowami: lepiej późno niż wcale. Myślę że ci, co będą czytać wiedzą o co chodzi. Muszę dodać, że zrobiło na mnie wrażenie podziękowanie kolegi Władka za odznaczenie. Dla dwóch młodych myśliwych było również ważne wydarzenie - ślubowanie. Tego zaszczytu dostąpili koledzy Dworakowski Daniel i Kukliński Sławomir. Kolega Daniel Dworakowski przed przyjęciem na staż był nieznany, ale dał się poznać jako osoba oddana łowiectwu. Natomiast kolega Sławek był znany jako syn i brat polujących w kole Kuklińskich. Znałem go, jak był małym dzieckiem, a teraz już jest ojcem - jak ten czas leci. A propos nazwiska0 Kukliński, to kolega prezes Józef mówił często: "Gdzie spojrzę to widzę 'Kuklinię'". Teraz mu się będzie troić. Następnie udaliśmy się na mszę świętą celebrowaną przez proboszcza z Lalków. W darze od koła przekazaliśmy proboszczowi ampułki do wina i wody z tacką, na której przytwierdzony został przez kolegę Piotra Radomskiego znaczek koła i poroże rogacza, które przekazał kolega Eugeniusz Pior. Podziękowałem proboszczowi za odprawienie mszy i liturgię. Kolega łowczy Henryk omówił warunki bezpieczeństwa i podał na jakie gatunki zwierzyny polujemy. Z uwagi na to, że sporo było kolegów, polowaliśmy w dwie grupy. Mi przypadła grupa pod kierownictwem podłowczego kolegi Wojciecha. Na pierwszym pędzeniu przypadło mi stanowisko przy asfalcie. Stałem z kolegą Władkiem i wspominaliśmy stare czasy. Przyszła do nas koza i jeden z naganiaczy. Następne mioty też nie przyniosły efektu. Było pokojowo. Druga grupa to samo. Co prawda widziane były jelenie, daniele, lisy, ale święty Hubert nie dażył. Nie wiem dla czego. Być może wymaga od nas trochę pokory. Jeszcze tylko zbiórka, podsumowanie i następuje biesiada. Na tym kończę opis Hubertusa na Joni. Do zobaczenia w roku 2013. Do tych wypocin dodajemy zdjęcia wykonane przez kolegę stażystę Pawła Szredera. Artykuł ten ukazuje się z opóźnieniem nie z mej winy lecz z uwagi na otrzymanie płytki z zdjęciami w dniu 23 grudnia 2012 roku. Prezes Antoni Chyła

---

Powrót do góry

30 października 2012 - Las w Zajączku - nasza mała Golgota...

Chciałbym podzielić się z osobami czytającymi naszą stronę internetową pewną refleksją dotycząca miesiąca listopada.
Dla nas myśliwych to oczywiście 3 listopada dzień świętego Huberta patrona myśliwych. Lecz nie o tym chciałbym napisać, a o tych, o których pamięć winniśmy zachować.
Tu u nas w lasach, na polach - na całym Kociewiu - są miejsca pamięci narodowej. To masowe groby zamordowanych Polaków i ludzi innych narodowości. Nieraz to tylko krzyż, grób masowy oznaczony numerem lub tablica pamiątkowa podająca personalia zabitych osób. Dla nas myśliwych bliskimi są pracownicy służby leśnej II Rzeczypospolitej: Antoni Tinz - nadleśniczy nadleśnictwa Drewniaczki, Józef Ciesielski - leśniczy leśnictwa Długie, Franciszek Guz - leśniczy leśnictwa Brzóski, Brunon Kryn - leśniczy leśnictwa Laski, Władysław Nelke - leśniczy leśnictwa Błędno, Stefan Zimny - leśniczy leśnictwa Rynkówka i Jan Donarski - leśniczy leśnictwa Czubek oraz jego żona Helena i córka Gabrysia. Zginęli oni z rąk hitlerowskiego okupanta za swe umiłowanie do Ojczyzny, ukochanych lasów i działalność konspiracyjną.
W lesie Zajączek rozstrzelani zostali księżą Diecezji Chełmińskiej: ksiądz Marian Felchnerowski z parafii Kasparus, ksiądz Franciszek Kalinowski z parafii Osiek i wikariusz tejże parafii Bolesław Łożyński, ksiądz emeryt Jan Rogalski z Pinczyna, którzy nie opuścili swych wiernych i oddali swe życie za Boga i Polskę. Należy wspomnieć o 70 nauczycielach aresztowanych 12 października 1939 roku z powiatu starogardzkiego i osadzonych w obozie przejściowym w Skórczu, którzy następnie przewiezieni zostali do więzienia w Starogardzie, potem rozstrzelani w Lesie Szpęgawskim, ofiary marszu śmierci obozu Stutthof narodowości żydowskiej. Można wymieniać wiele miejsc kaźni...
Udajmy się w te miejsca i zapalmy na nich znicz w dzień Wszystkich Świętych lub Dzień Zaduszny. Jest to nasz moralny obowiązek.

Antoni Chyła

---

APEL PAMIĘCI

Kombatanci i weterani walk o niepodległość Rzeczypospolitej, mieszkańcy ziemi kociewskiej stajemy do apelu przy grobach masowych w lesie Zajączek w rocznicę śmierci synów i córek II wojny światowej aby przywołać ich pamięć, tych którzy oddali swe życie za Ojczyznę.

Wołam żołnierzy znad Warty i Bzury, z Westerplatte i Helu spod Mławy i z Borów Tucholskich, spod Tomaszowa Lubelskiego i Kocka, ułanów spod Krojant i Mokrej, obrońców Warszawy, Wizny i Twierdzy Modlin.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom!

Wzywam mieszkańców i obrońców Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej zaatakowanych przez sowieckiego agresora poległych na strażnicach granicznych Korpusu Ochrony Pogranicza, obrońców Grodna, Lwowa, Wołkowyska, Sarn i Czortkowa oraz żołnierzy spod Kodziowców, Jabłonia, Szacka i Wytyczna.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom!

Wzywam żołnierzy Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariuszy Policji Państwowej, Straży Więziennej i Straży Granicznej oraz innych organów Państwa Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Bykowcu oraz innych nieznanych dotąd miejsc kaźni.

Wzywam ciebie kpt. Franciszku Górski z Mirotek, który poświęciłeś życie za wolną i niepodległą Polskę.

Stańcie do apelu!

Zginęli śmiercią męczeńską!

Wzywam bohaterskich żołnierzy września z miasta Starogard: podchorąży Brandt, podporuczniku rez. Januszu Brzozowski, rotmistrzu dyplomowany Andrzeju Chołoniewski, płk dyplomowany Konstanty Drucki - Lubecki, kapralu Bronisławie Gaidus, ppor. Rez. Jerzy Guttinger, podchorąży Jasiński, ppor. Witoldzie Kądzielawa, por. Witoldzie Kreutzinger, por. Antoni Kubicki, kpt. Kwiatkowski, mjr Eryku Płann, rtm dyplom Marianie Rozwadowski, rtm Mieczysławie Rozwadowski, ppor. Macieju Smolarski, rtm. Konstanty Smolikowski, mjr Władysławie Szmidt-Czarnota, kapral Taube, kapral Towskory, por Stefanie Tuszko, rtm Antoni Wieniawski, szwoleżer Janie Wilma, mjr Wodziński, por Edwardzie Wołoszyński, st, szwoleżer Stanisławie Wyszyński, ppłk Jarema Zapalski , ppor. Stanisławie Donaj, ppor. Józefie Góral, plutonowy Jeżewski, st. sierż. Janie Kossobudzki, szeregowy Franciszku Kramer, ppor. Feliksie Morkowski, kapral Punkiewicz, ppor. Witoldzie Puppel, szeregowy Bronisławie Stolpa, ppor. Jerzy Wiażmin, szeregowcy Marianie Betkier, Władysławie Błaszczyk, Janie Ćwikliński, Michale Duzowski, Emilu Dżugan, Janie Wrąckowski, Franciszku Gałązka, Henryku Jużwiak, Pawle Jurczyk, Franciszku Kaizer, Piotrze Kokot, Kolasa, Bernardzie Kuchta, Pawle Kurr, Lemańczyk, Kazimierzu Masiak, Nierzelski, Stefanie Parzybuta, Maksymilianie Pelpliński, Franciszku Prinz, Franciszku Rajkowski, BronisławieSchulz, Wilhelmie Sitko, Janie Szweda i Pawle Zalewski

Z gminy Starogard żołnierzy: Franciszku Jedtka, Stefanie Syldatk, Brunonie Szweda, Stefanie Trejdowski .

Z gminy Kaliska żołnierzy: Antoni Babiński, Franciszku Bałdzikowski, Michale Błaszków, Józefie Filas, Stanisławie Kiliszewski, Władysławie Kulas, Janie Podlewski, Ignacy Sokołowski Wiktorze Walc.

Z gminy Lubichowo żołnierzy: Janie Bona, Damazy Flizikowski, Alfonsie Gollan, Bronisławie Kolaska, Franciszku Kupisz, Józefie Landowski, Franciszku Machnikowski, Janie Mielewski, Aleksandrze Piernicki, Franciszku Sarnowski, Franciszku Sowiński, Piotrze Trembecki, Franciszku Wrycza i obrońca Poczty Polskiej w Gdańsku Józefie Strzelecki.

Z gminy Osieczna: kapral Franciszku Andrearczyk, szeregowy Leonie Andrearczyk, Bernardzie Banach, kapral Józefie Landowski, szeregowy Franciszku Rybiński i obrońca Poczty Polskiej w Gdańsku Ignacy Połom.

Z gminy Osiek: szeregowy Janie Chrzanowski, Antoni Deyna, Rochu Glinkowski, Karolu Kleszczewski, Krużycki, Bolesławie Meger, Józefie Piotrowski i Ottonie Reszka.

Z gminy Smętowo Graniczne: szeregowy Janie Damrath, Klemensie Mikołajewski i Klemensie Rogowski.

Z gminy Zblewo żołnierzy: Franciszku Boguń, Józefie Górnowicz, Janie Lemm, Janie Porazik, Wojciechu Prill, Józefie Sikora

Z miasta i gminy Skarszewy żołnierzy: Franciszku Bączkowski, Witoldzie Budziewicz, Sylwestrze Gołuński, Franciszku Grochowski, Bernardzie Jutrzenka, Józefie Kreft, Janie Narloch, Marcinie Pałasz, Aleksandrze Świeczkowski, Leonie Tyszer, Józefie Zgoda, i Wiktorze Żachowski.

Z gminy Bobowo żołnierzy: Janie Ceier, Izydorze Rona, Benedykcie Szank i Franciszku Zimny.

Z gminy Morzeszczyn strzelców: Aleksy Binerowski, Janie Deja, Bolesławie Doliński, Brunonie Kowalewski, Józefie Pawlik i Bronisławie Wesołowski.

Z miasta i gminy Skórcz żołnierzy: Albinie Cejrowski, Leonardzie Falgowski, Jerzy Grabowski i Janie Rocławski.

Którzy w 1939 roku przeciwstawili się hitlerowskiej agresji z dewizą Bóg, Honor, Ojczyzna.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom!

Wołam Was pracowników służby leśnej II Rzeczypospolitej: Antoni Tinz nadleśniczego nadleśnictwa Drewniaczki, Józefa Ciesielskiego leśniczego leśnictwa Długie, Franciszka Guz leśniczego leśnictwa Brzóski, Brunona Kryn leśniczego leśnictwa Laski , Władysława Nelke leśniczego leśnictwa Błędno , Stefana Zimnego leśniczego leśnictwa Rynkówka i Jana Donarskiego leśniczego leśnictwa Czubek jego żonę Helenę i córkę Gabrysię, którzy zginęli z rąk hitlerowskiego okupanta za swe umiłowanie do ojczyzny ,ukochanych lasów i działalność konspiracyjną.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom!

Wołam was księża Diecezji Chełmińskiej rozstrzelanych w lesie Zajączek księdza Mariana Felchnerowski z parafii Kasparus, księdza Franciszka Kalinowski z parafii Osiek i wikariusza tejże parafii Bolesława Łożyński , księdza emeryta Jana Rogalskiego z Pinczyna którzy nie opuścili swych wiernych i oddali swe życie za Boga i Polskę.

Stańcie do apelu!

Zginęli śmiercią męczeńską!

Wołam Was zamordowanych w lesie Zajączek przez hitlerowskich oprawców: Marię Andrskowską, Józefa Bedel, Leona Bielińskiego, Franciszka Błażek, Franciszka Czechowskiego, Stanisława Dalz ,Jerzego Danielewicz, Geldfisch, Feliksa Gracz , Jadwigę Gutkin, Jana Kiedrowski, Martę Klein, Leona Knasiak, Józefa Kuchta, Franciszka Kurowski, Antoni Langowski, Antoni Malinowski, Władysława Mikołajski, Leona Oller, Konrada Osowska, Józefa Pakmur, Katarzynę Paszek, Anielę , Antoni , Franciszka , Jadwigę i Stefana Pater, Józef Pazda, Aleksander Popielarczyk, Helena Rychter, Zofia Rocławska , Stanisław Sikora, Alfonsa ,Alojzego, Mariana , Rozalię, Tomasza i Tomasza Szenszor, Helenę, Jana i Weronikę Szumacher, Leona Szwarc, Aleksandra Targaczewski, Bernarda Tusz, Franciszka i Helenę Welke, Jana i Helenę Wojtaś, Leona Chrzanowski Pawła Chyła, Jana i Piotra Firyn, Jana Krużycki, Juliusza Malecki, Stefana Rusler, Józefa i Maksymiliana Wiśniewski, Zygfryda Cichoń z rodzin Holdstein i Princ Franciszka Komejon, Franciszka Rocławski i was bezimienne ofiary które spoczywacie w tych masowych grobach , którzy oddaliście swe życie za Polskę. Stańcie do apelu!

Zginęli śmiercią męczeńską!

Do Was wołam lotnicy i marynarze, którzy w 1939 roku w bojach w powietrzu oraz na morzu wykuwaliście chwałę biało czerwonej szachownicy i bandery.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom marynarzom i lotnikom!

Wołam Was zamordowanych w ostępach leśnych Czarnego , Mieliczek i Drewniaczek przez hitlerowskich oprawców : Marię i Helenę Heldt, Teresę, Alojzego, Anastazego, Bronisława, Józefa, Kazimierza i Władysława Nagórski, Jadwigę Westwal, Krystynę Żądło, Jana Bieliński, Andrzeja Breja, Józefa Cherek, Augustyna Cichoń, Wacława Imianowski, Zofię i Jana Rocławski, Jana Szlosowski, Józefa Zgryza, Andrzeja Józwiak Bolesława Kulesza, Władysława Lewandowski, Kazimierza Łaniecki, Antoni Synak, Franciszka i Jana Telewski , Anastazego Wojciechowski i Was bezimienne Ofiary, które spoczywacie w tych masowych grobach daleko od swych bliskich oddaliście swe życie za Polskę.

Stańcie do apelu!

Zginęli śmiercią męczeńską!

Wzywam Was uczestników ruchu oporu rozstrzelanych w Ocyplu w lesie koło Smolnik: Jana Belau, Alojzego Cybula, Jana pseudonim Jasio, Franciszka Filipiak, Zygfrydzie Kowalski, Hubercie Mański, Bolesławie Pawłowski, Józefa Podwałka, Józefa Pozorski, Józefa Radke, Jana ,Józefa, Józefa syna Józefa Talaśka, Antoni Bobkowski, Władysława Bojanowski, Alfonsa Bukowski, Jadwigę Fankidejska, Franciszka, Halinę, Jana ,Józefa i Pawła Filbrandt oddaliście swe życie za ojczyznę Polskę.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom!

Wzywam Was przetrzymywanych w tymczasowym obozie w Skórczu w tym siedemdziesięciu nauczycieli aresztowanych 12 padziernika 1939 roku z powiatu starogardzkiego, którzy po tygodniu zostali przewiezieni do więzienia w Starogardzie a następnie rozstrzelani w Lesie Szpęgawskim, ofiary marszu śmierci obozu Stutthof siedemdziesiąt sześć kobiet narodowości żydowskiej zginęliście za Polskę.

Wzywam Was uczestników ruchu oporu na Kociewiu, którzy w okresie od 10 listopada 1942 roku do 20 stycznia 1945 oddaliście swe życie podczas walk z wrogiem w okolicach Dębiej Góry, Barłożna, Borkowa, Długiego, Kasparusa, Markocina ,Leśnej Jani, Starej Jani, Mirotek, Stara Huta, Zdrójno, Osiek w okolicach Błędna wspólnie z oddziałami desantowymi Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej. Wasza krew wsiąkła w ziemię kociewską która Wam tak była bliska.

Stańcie do apelu!

Chwała bohaterom!

Do Was wołam Rodacy i żołnierze polscy którzy w okresie II wojny światowej nie szczędziliście swego życia dla Ojczyzny, oddaliście swe życie Rzeczypospolitej.

Kolejne pokolenia Polaków czerpią z Waszego etosu wzór patriotycznej postawy oddania Ojczyzny.

Chwała bohaterom!

Cześć ich Pamięci!

---

Powrót do góry

20 października 2012 - gawęda pana Antoniego

Jak bóbr nie zdążył na autobus w Mirycach.

Daty dokładnie nie pamiętam, ale na pewno to było przed końcem XX wieku, kiedy jeszcze byłem policjantem. Rano zatelefonował do mnie mój przyjaciel Maryś Firyn, który zakomunikował, że na przystanku PKS Miryce w kierunku Barłożna czeka bóbr i trzeba by mu pomoc w podróży.

Wspólnie z kolegami Krzysztofem Walkowskim i Janem Kamińskim udaliśmy się radiowozem na miejsce. Na przystanku nie było już pasażera, lecz zabrana z nami suczka Kora zaczęła tropić bobra i faktycznie po przejściu kilkunastu metrów wzdłuż drogi Miryce-Barłożno spotkaliśmy tego niedoszłego pasażera. Postanowiliśmy mu pomoc przekroczyć terytorium wsi Barłożno. Na podstawie sylwetki można było przyjąć, że jest to osobnik dwuletni, który musiał opuścić swoją rodzinę w celu poszukania siedliska i założenia nowej rodziny. Maszerując strącał rosę na zbożu i tak pozostawił ślad, który prowadził w kierunku Mirotek. Można było przyjąć , że swoją wędrówkę zaczął z jeziora Czarne. Mieliśmy z sobą worek i stary płaszcz pewnej formacji , która nosiła niebieski beret. Zapadła decyzja, że zatrzymujemy bobra. W trakcie łapania i umieszczenia w worku zatrzymał się pojazd. Kierowca tego pojazdu miał uwagi co do sposobu łapania bobra. Otrzymał odpowiedz, że może złapać go lecz musi pamiętać, że bóbr ma bardzo silny zgryz i może uszkodzić cześć ciała. Zarzucony został płaszcz, chwyt za nasadę kielni (ogon bobra), za grzbiet i nasz turysta znalazł się w worku. Wspólnie zdecydowaliśmy, że przewieziemy go do rzeczki Jonki w Gąsiorkach, co też uczyniliśmy. Ja postanowiłem utrwalić na zdjęciu moment wypuszczenia - czy mi się to udało proszę ocenić. Wypuszczony osobnik był umaszczenia czarnego i w podzięce tylko nas opryskał wodą. Na ostatnim polowaniu Hubertusowskim nagonka widziała na Jonce bobry. Czy to są członkowie rodziny naszego bobra? Nie można wykluczyć!

Antoni Chyła

---

Powrót do góry

04 marca 2012 - sarna w krajobrazie Kociewia

Chciałbym przedstawić państwu bardzo popularnego przedstawiciela rodziny jeleniowatych jakim jest gatunek sarna. Wydaje się nam, że nie ma nic prostszego nad znajomość tego zwierzęcia. Ale w życiu codziennym to już inaczej wygląda. Wiele osób zaczyna mylić pojęcia i popularna sarna staje się jelonkiem, a zgodnie z słownikiem języka polskiego jelonek to "młody jeleń". Mały jelonek beczy, skacze.

Często jadąc samochodem mamy możliwość zobaczenia żerujących saren. Są to piękne zwierzęta o szczególnie wysmukłej sylwetce. Sarny spotykamy najczęściej w okresie jesieni i zimy żerujące na polach obsianych zbożami. W lesie sarny preferują halizny (miejsca wśród lasu nie porośnięte drzewami). Oczywiście żer saren jest zmienny w zależności od pory roku. Sarny są widywane często jeśli chodzi o Skórcz pomiędzy ulicami Osiecką a Hallera, na polach uprawnych i zakrzyczeniach. Miały swoje terytorium na obecnym Osiedlu Leśnym, jednak z uwagi na przeznaczenie pod zabudowę już tam ich nie ma. Przebywają na obrzeżach miasta od strony Boraszewa i Kranku. W 2010 roku w okolicach Skórcza i na terenie naszych dzierżawionych obwodów łowieckich 136,138 i 142 duże ubytki w populacji sarny uczyniły warunki pogodowe (gdy są duże opady śniegu i jego oblodzenie sarny mają trudności w poruszaniu i utrudniony dostęp do żeru) oraz kłusujące w lasach i na polach psy. Sarny giną też na wskutek potrąceń przez samochody osobowe jak i ciężarowe na drogach przebiegających przez kompleksy leśne i pola. W tej chwili użytkownicy dróg są często ostrzegani znakami drogowymi "uwaga zwierzęta leśne".

Pamiętam jak podczas wspólnej służby w policji z kolegą Janem Kamińskim udaliśmy się na miejsce kolizji drogowej pomiędzy Skórczem a Głuchym. Po dojechaniu na miejsce Jan powiedział, że chyba w polonezie zapiekły się hamulce, gdyż zaczęły piszczeć. Po wyjściu z radiowozu to piszczenie się nasilało - dobiegało z przydrożnego rowu. Powiedziałem do kolegi, że to koźlę tak piszczy za mamą. Na miejscu ustaliliśmy, co następuje. Doszło do stłuczki dwóch pojazdów jadących w kierunku Skórcza. Pierwszy z nich uderzył w przebiegającą sarnę i zaczął gwałtownie hamować w następstwie czego jadący za nim w bliskiej odległości pojazd nie wyhamował i uderzył w niego. Po wykonaniu czynności na miejscu zdarzenia wraz z usunięciem zabitej sarny kolega Jan złapał piszczące za mamą koźle, które przewieźliśmy do azylu zwierząt w Kałębnicy.

Dzięki życzliwości Pana Alojzego Koseckiego, mieszkańca Skórcza, który udostępnił mi ksero pamiętnika członka rodziny, możemy się również dowiedzieć, że zima w roku 1929 była śnieżna i mroźna .Mróz dochodził do - 32 stopni i z mrozu padło 40 saren w jednym miejscu na początku roku, a w miesiącu marcu 1929 roku znaleziono 100 saren zmarzniętych. Dla niewtajemniczonych podaję, że sarny w okresie późnej jesieni łączą się w grupy (rudle) gdzie dochodzi w niektórych przypadkach ponad 100 sztuk. Od tego okresu minęło już 83 lata i nadal w krajobrazie mamy naszą sarnę. W języku łowieckim samca nazywamy kozłem lub rogaczem, samicę kozą lub siutą , młode koźlętami lub sysakami. Samiec rogacz na głowie nosi parostki.

Antoni Chyła

Sarna	Jeleń kliknij i obejrzyj 25 zdjęć	Kartki z pamiętnika z 1929 roku

---

Powrót do góry

03 marca 2012 - wspominkowo - foto-opowieść o introdukcji kuropatw w Kole Łowieckim "Łoś" w Skórczu

W dniu 25 czerwca 2011 roku miała miejsce introdukcja kuropatwy w ilości 100 sztuk. W obwodzie nr 138 i 142 wpuszczono po 50 sztuk.
W godzinach rannych udaliśmy po odbiór kuropatw do Ośrodka hodowli kuropatwy ZO PZŁ w Gdańsku prowadzonego przez Koło Łowieckie "Szarak" Tczew w Rajkowach. Kolega Zdzisław Kamieniecki miał przygotowane klatki z kuropatwami, które przekazał nam. Z Rajków udaliśmy się do Barłożna, gdzie nastąpiła zmiana samochodu z osobowego na terenowy i przystąpiliśmy do pracy.

Antoni Chyła

Kliknij, aby obejrzeć foto-historyjkę złożoną ze 154 zdjęć!
Kuropatwy przemówiły!
         
        

---

Powrót do góry

05 listopada 2011 - obchody św. Huberta

Kliknij i obejrzyj 9 zdjęć

Poranek 5 listopada 2011 roku zapowiadał się nieciekawie - dla nas - myśliwych z Koła Łoś w Skórczu zmartwieniem była mgła. W tym to dniu, w obwodzie łowieckim 138 Skórcz miał się odbyć Hubertus 2011. Był to pierwszy Hubertus w 60-letniej historii naszego koła na tym terenie. Dotychczas obchody odbywały się głównie w obwodzie 142 i dwukrotnie w obwodzie 136. W tym roku przypada 60 lecie powstania koła i zdecydowaliśmy, że skromne obchody odbędą w tym to obwodzie. O godzinie 8:00 uczestnicy święta przybyli na parking przed kościołem pod wezwaniem św. Marcina w Barłożnie. Byłem przekonany że będzie nas więcej, ale okazało się, że można liczyć tylko na tych co zawsze. Mankamentem było, że nie dotarli na czas "tczewiaki", wśród których był Krzysztof Sturgulewski zawsze uwieczniający profesjonalnym aparatem fotograficznym nasze uroczystości. Tylko jak zwykle zapobiegliwy Zygmunt Kukliński miał aparat i robił nim zdjęcia w kościele. Spóźnialscy koledzy Piotr i Krzysztof przybyli na mszę w galowych mundurach. Aparat Krzysztofa odmówił mu posłuszeństwa - padło zasilanie. Przed godziną 8:15 weszliśmy w szyku do kościoła. Na przedzie jak zwykle szedł poczet sztandarowy, który tym razem wystąpił w mundurach wyjściowych. Skład pocztu stanowili tradycyjnie koledzy: Krzysztof Walkowski, Waldemar Kukliński i Krzysztof Bąkowski. Dla wielu kolegów była to pierwsza wizyta w świątyni w Barłożnie. Byli pod wrażeniem jej wystroju - tej perełki naszego dekanatu. Mszę świętą celebrował proboszcz ksiądz dr Jarosław Skwierawski, który w swej homilii nawiązał do naszego jubileuszu oraz roli myśliwych w ochronie przyrody ojczystej. Życzył nam pomyślności w dalszej działalności. Podziękował za nasz śpiew podczas mszy. Ja również dziękuję tym kolegom, których głos przebijał, jak również kolegom z naganki i kilku paniom z Barłożna, które uczestniczyły w tej mszy. Kolega Tadeusz Wentowski tradycyjnie grał na rogu myśliwskim, co niewątpliwie uświetniło mszę świętą. W darze przekazaliśmy proboszczowi stułę, parostki rogacza i znaczek koła. W imieniu kolegów podziękowałem proboszczowi za sprawowanie mszy świętej, a wszystkim uczestnikom za wspólną modlitwę. Nie omieszkałem wskazać, ze nie wszyscy koledzy uczestniczą w niej, a dyplomacja wymaga, żeby w przypadku niemożności uczestniczenia wysłać członka rodziny. Wspomniałem również, że będąc na polowaniu w tym obwodzie jak i w obwodzie 136 towarzyszy nam głos dzwonów kościelnych. Po wyjściu z kościoła wykonano wspólne pamiątkowe zdjęcie. Następnie udaliśmy się do Kierwałdu, gdzie kolega łowczy Henryk Muchowski przeprowadził odprawę myśliwych i naganki. Przystąpiono do losowania kartek i dalej w knieję! I tu okazuje się, że kolega łowczy zapomniał, że jest autostrada i trzeba jechać samochodami na pierwsze pędzenie. Kolega Zygmunt stwierdził, że jest tylko przejście dla żab, a tym nie da się przecisnąć na drugą stronę. W pierwszym miocie na "młynie" były jelenie, sarny i lis do którego nieskuteczny strzał oddał kolega Piotr Radomski. Jedynie starzy myśliwi pamiętają staw młyński w Pile, którego już nie ma, a tylko szum wody Jonki wydaje się taki sam jak trzydzieści lat temu... Olchy porosły - aż nie chce się wierzyć, że to już tyle czasu minęło. Cóż, tylko takie same bagna i zdroje pozostały, a autostrada przecięła weksle* zwierzynie, gdzie jelenie i dziki przekraczały rzeczkę podczas pędzeń. W drugim pędzeniu przypadło mi stanowisko przy wierzbie. To stanowisko przed 30 laty zawsze obstawiał kolega prezes Józef, a ja z Zygmuntem jako młodzi myśliwi musieliśmy maszerować na flankę. Wtedy każdy z nas pytał - kiedy to my będziemy tam stali? Dziwne, ale doczekałem się! Miejsce to wskazał mi idący ze mną kolega Krzysztof Sturgulewski. W drugim pędzeniu kolega Krzysztof Walkowski położył lisa, a w trzecim miocie kolega Andrzej Liedtkie spudłował lisa - miała to być duża sztuka. W czwartym miocie koledzy z naganki zobaczyli bobry na Jonce. Po polowaniu odbył się pokot z pełnym ceremoniałem, to jest odegraniem sygnałów myśliwskich, które próbował nagrać kolega Jacek Jaskulski. Kolega łowczy podziękował nagance i kolegom myśliwym. Jeszcze pamiątkowe zdjęcie i udaliśmy się na biesiadę do świetlicy. Podczas biesiady podziękowałem kolegom za pracę w łowiectwie jak również wójtowi gminy Morzeszczyn panu Piotrowi Lanieckiemu i sołtysowi wsi Kierwałd, których gościliśmy na biesiadzie. Podziękowanie skierowałem również do kolegi Józefa Krocza - długoletniego prezesa koła. Pomimo wszelkich obaw Hubertus Barłożno 2011 można uznać za udany. Prezes Antoni Chyła *Weksle - stałe przejścia zwierzyny w określonych miejscach obwodu

---

Powrót do góry

06 listopada 2010 - obchody św. Huberta
Dzień, jak zwykle o tej porze, zapowiadał się pochmurnie. Pomimo przelotnego deszczu + 7 stopni ciepła dawało przyjemny efekt przebywania na świeżym powietrzu. W tym dniu wielu z nas udało się do wsi Kasparus, gdzie miał się odbyć Hubertus. Ta położona w Borach Tucholskich wieś w okresie jesiennym i zimowym jest wsią spokojną. Życie tu toczy się w ciszy i spokoju.

[więcej zdjęć - ponad 120- TUTAJ]

Na zbiórce przy strażnicy OSP Kasparus stawiło się 30 myśliwych i jeden stażysta. O godzinie 8,15 sygnałem trąbki myśliwskiej w wykonaniu kol. Tadeusza Wentowskiego rozpoczęła się uroczystość. Z uwagi na opady deszczu nie odbyła się ona na pobliskim boisku, lecz w świetlicy strażnicy. Prezes koła kol. Antoni Chyła złożył koledze Andrzejowi Lipce - przewodniczącemu tradycji , etyki i zwyczajów łowieckich Okręgowej Rady Łowieckiej PZŁ w Gdańsku - meldunek o gotowości członków i stażysty do uroczystości z okazji dekoracji koła i kolegów myśliwych odznaczeniami. Odczytany został akt nadania KŁ "Łoś" najwyższego odznaczenia łowieckiego - Złomu. Do dekoracji wystąpił poczet sztandarowy. Jego skład stanowili jak zawsze: dowódca pocztu kol. Krzysztof Walkowski, sztandarowy kol. Krzysztof Bąkowski i asystujący kol. Waldemar Kukliński. Dekoracji sztandaru dokonał kol. Andrzej Lipka. Ucałował płat sztandaru. Podobnie uczynił kol Antoni Chyła. Następnie odczytano akt nadania odznaczeń łowieckich srebrnym medalem kol. Kazimierza Maleckiego i Mariana Kuźmy, brązowym medalem kolegów: Waldemara Kuklińskiego, Eugeniusz Piora i Henryka Klosa. Aktu dekoracji dokonał kol. Andrzej Lipka w asyście kol. Antoniego Chyła i Wojciecha Furgalskiego - członka zarządu koła, któremu w udziale przypadło trzymanie tacy z odznaczeniami. Kol. Andrzej Lipka pogratulował odznaczeń, szczególnie "Złomu". Wskazał na wielki dorobek naszego koła na rzecz łowiectwa. Prezes koła kol. Antoni Chyła podziękował za odznaczenia. Zauważył, że nadanie tak wysokiego odznaczenia kołu zobowiązuje do jeszcze większej pracy na rzecz polskiego łowiectwa. Poinformował, że z uwagi na swą chorobę nie są obecni: kol. Marek Gorski prezes OR PZŁ w Gdańsku i kol. Jerzy Wojciechowski członek Kapituły Odznaczeń Łowieckich NRŁ, który zawsze gościł u nas na uroczystościach. Starosta starogardzki kol. Leszek Burczyk, zastępca nadleśniczego kol. Mariusz Krysiak, leśniczowie Tadeusz Orzłowski i Piotr Fijałkowski również usprawiedliwili swoją nieobecność na tej uroczystości. Miłym akcentem było ślubowanie kol. Jana Hinca, którego opiekunem był kol. Marcin Szulist. Akt ślubowania przyjął w asyście sztandaru kol. Andrzej Lipka. Zarówno on, jak i Jan Hinca otrzymali na pamiątkę znaczki koła. Kolega Wentowski uświetnił tą uroczystość grając na sygnałówce. Po części oficjalnej dalsze przewodnictwo objął kol. Henryk Muchowski - łowczy koła, który zapoznał nas z przebiegiem polowania i planowanej biesiady. W szyku, z rozwiniętym sztandarem przemaszerowaliśmy przez wieś do kościoła pod wezwaniem św. Józefa. Przed świątynią powitał nas proboszcz ks. Krzysztof Jakubek, który wprowadził nas do środka. Wnętrze tej świątyni od poprzedniego Hubertusa wypiękniało. Nowa posadzka, wystrój ołtarza - to świadczy o dobrym pasterzu. Liturgia Mszy świętej miała uroczystą oprawę. Grał i śpiewał organista z Wdy pan Stanisław Szweda, który przybył na prośbę ks. Jakubka. W pięknej homilii proboszcz wskazał na wielki dorobek polskiego łowiectwa dla przyrody. Podziękował za podarowaną stułę odczytując wyhaftowany przez darczyńców napis. Przy okazji wspomniał dar naszego koła z 2007 roku - puszkę do komunikantów. W czasie mszy kol. Tadeusz Wentowski również grał na sygnałówce. Prezes - kol. Antoni Chyła podziękował proboszczowi za mszę i wygłoszoną homilię. Wspomniał że Kasparus to wieś, która wpisała się w karty historii polskości poprzez strajk szkolny o mowę polską. Wspomniał o pobycie w tej wsi biskupa ordynariusza diecezji chełmińskiej Stanisława Okoniewskiego, który położył duże zasługi w utrwalaniu polskości na Pomorzu, o proboszczu tej parafii Marianie Felchnerowskim, który zginął rozstrzelany przez okupanta 10.11.1939 roku w lesie Zajączek koło Skórcza, o obecności w roku 1946 szwadronu pod dowództwem ppor. Zdzisława Badochy ps. "Żelazny" ze zgrupowania 5 wileńskiej brygady AK. Prezes wręczył na pamiątkę proboszczowi również znaczek koła. Drugi taki otrzymał pan organista. Z relacji kolegów myśliwych wynikało, że cała Msza św. wywarła na nich ogromne wrażenie. Po mszy myśliwymi i nagonką zajęli się prowadzący kol. Henryk Muchowski - łowczy i jego pomocnik kol. Krzysztof Walkowski - strażnik łowieckich. Poprowadzili nas w knieję, gdzie w sumie były wzięte trzy mioty w uroczyskach "Ostoja", "Babskie" i "Transformator". Tym razem Hubert nie darzył. Widziane były jelenie, lecz stare licówki wiedziały jak wyprowadzić chmary nie na linię myśliwych. W trakcie pobytu w łowisku koledzy mogli namacalnie zobaczyć obecność bobrów. Tam, gdzie trzy lata temu można było przejść suchą nogą, dziś jest bagno. Trudno, taka jest kolej rzeczy w związku z wprowadzeniem bobrów i ich rozprzestrzenianiem. Kiedyś tylko mieliśmy uroczysko "Bobrowe" za wsią Wda, a teraz mamy jedno i drugie. W łowisku poruszaliśmy się samochodami kolegów myśliwych i ciągnikiem koła którym kierowanym przez kol. Józef Gawrzyjała - sympatyka łowiectwa. Na zbiórce po polowaniu łowczy kol. Henryk Muchowski podsumował łowy. Medal króla polowania wręczył kol. Andrzejowi Lipce. Pomimo że nic nie padło, to będzie dla kolegi pamiątka z pobytu na tym polowaniu. Jeszcze ostatni sygnał na sygnałówce i wspólna fotografia. O wykonywanie zdjęć zadbał stażysta kol. Patryk Szulist, któremu staż kończy się w dniu 7 listopada br. Udaliśmy się na biesiadę, gdzie przy kominku czekali członkowie rodzin oraz nakryte stoły. Biesiada przebiegała w miłej atmosferze. Wznoszono toasty za zdrowie gościa, odznaczonych, za pomyślność koła. Jak zwykle wspominaliśmy nasze przygody łowieckie, kolegów którzy odeszli do Krainy Wiecznych Łowów. Podaję również fakt, że zarówno mi jak i zacnemu gościowi kol. Andrzejowi Lipce przypadło siedzieć przy kominku, który bardzo grzał w plecy, co można by odebrać jako wielką troskę o nasze zdrowie lub szybkie opuszczenie biesiady - ale to zostawiam osądowi kolegów. :) Ci, którzy ze względu na pogodę nie przybyli na Hubertusa niech żałują, gdyż uroczystość odznaczenia koła Złomem bywa tylko raz. Tym samym nie będą mogli wspominać jak to było na Hubertusie 2010 w Kasparusie, a szkoda! Antoni Chyła

[więcej zdjęć - ponad 120- TUTAJ]

"Złom"- szczególne i najwyższe odznaczenie łowieckie. Wyobraża dwie skrzyżowane gałązki jedliny i buczyny, przewiązane u dołu wstążką w kokardkę. Całość tłoczona w metalu i złocona.

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL